Vleesstraat (Venlo)
De Vleesstraat (oude namen Fleyssstraet, Vleisstraet, Vleeschstraat) is een oude straat in Venlo, gelegen op een zandrug evenwijdig aan de rivier de Maas. De slingerende vorm van deze handelsweg, gebaseerd op deze zandrug, is bewaard gebleven en dateert al van voor 1200. Aan de Vleesstraat stond al -vermeld vanaf 1299- een Sint-Jacobsgasthuis op de noordelijke hoek met de latere Heilige Geeststraat. Dit oudste Venlose gasthuis werd in 1532 verplaatst naar het Helschriksel. Het oude gasthuis werd toen verkocht. Toen Venlo een grote bloei doormaakte ontstonden aan weerszijden vanaf circa 1300 huizen van kooplieden en ambachtslieden met diepe en dus langgerekte percelen. De straat omvat(te) grote huizen, mede omdat deze kooplieden opslagruimte nodig hadden. Een verder kenmerk van dit soort huizen is de hoge en brede zolder met onderkeldering over de gehele diepte voor extra opslagcapaciteit. De straat is grotendeels relatief breed, vermoedelijk omdat er in een ver verleden ook (vlees)markten werden gehouden en/of de toegangen tot de kelders én de karren die elkaar moesten passeren danwel geladen of uitgeladen werden en men die breedte nodig had. Nagenoeg alle panden hebben tegenwoordig een winkelfunctie, waarbij de bovenverdiepingen leeg staan. De grotere panden hebben veelal allemaal nog de oude opslagkelder, die oorspronkelijk ook vanaf de straatzijde toegankelijk was, maar nu dichtgezet is.
Overigens stond het vleeshuis zelf al vermeld in 1374 als in het huidige stadhuis en vanaf in ieder geval 1404 bij de andere kant van de Markt, met de ingang aan de Steenstraat; in latere tijd werd het herbouwd in 1612 en daarna 1845; dus het is niet waarschijnlijk dat de straat naar dit vleeshuis genoemd is. De eerste vermelding van de naam Vleesstraat is in 1358.
De oudste lijsten van de woningeigenaren zijn bewaard gebleven over de jaren 1474, 1475, 1476, 1510/1520, 1533, 1535, 1550, 1560, 1572, 1574, 1576, ca. 1580, ca. 1612, 1651, 1653, 1654, 1655, 1659, 1681, ca. 1685, 1693, 1694, 1695 en 1727. Bij de invoering van het kadaster is een plattegrond met woningeigenaren in 1842 gemaakt. Op basis hiervan worden geleidelijk de bewoners uit 1535-1700 gereconstrueerd; hierbij moet bedacht worden dat verervingen meestal niet vastgelegd zijn in de registers, wel de verkopen.
De gemeente Venlo heeft naar vele panden in deze straat een onderzoek laten doen i.v.m. hun laat-middeleeuwse oorsprong en huidige staat; dit is in te zien op http://cultuurhistorie.venlo.nl/assets/docs/Bouwhistorie%20Vleesstraat.pdf
Bekende panden waren de Hotels "De Gouden Arend", de "Port van Cleve" en "De Landskroon". In 1907 opende de "Eerste Venlosche Kinematograph" in het Hotel Port van Cleve in de Vleesstraat, de bioscoop werd vanaf 1928 City genoemd. Vanaf 1752 tot in de Tweede Wereldoorlog bevond zich aan de zuidwestzijde een van de Venlose kazernes op de straathoek bij de Roermondse Poort. Vanaf 1877 tot 1944 had ook de Venlose brigade van de Marechaussee haar intrek in dit zogeheten Klein Blok. Ook een van de vele brouwerijen in Venlo bevond zich tot in de 20e eeuw in deze straat.
Kadaster 1842 in opbouw
Oostzijde (huisnummer/kadastraal nummer/eigenaar/beroep eigenaar:
- 1-641-Andries van Kaldenkerken
- 3-643-Hendrik Mathijs Sax-Koopman
- 5-644-Hendrik Mathijs Harmes-Boekbinder
- 7-645-Lodewijk Theo Sax-Tingieter
- 9-647-Lodewijk Theo Sax-Tingieter
- 11-649-Jan Mathijs Gatzen-Bakker
- 13 -650-Jozef Frans van Boom-winkelier
- 15 -653-Michiel Brinckmann-Bakker
- 17-654-Jan Hendrik Leurs-Koopman
- 19-655-Jan Anton Bouwdewijns-Kledingverkoper
- 19-1195-Hendrik Schiekx-Zilversmid
- 21-656-Weduwe J. Leurs
- 23-657-Hendrik Lampe-Koopman
- 25-658-R.K. Kerk
- 27-624-R.K. Kerk (zij-toegang Nicolaaskerk)
- 29-659-R.K. Kerk (hoekhuis met Klaasstraat)
- 35-68-Sectie I-Karel Antoon Hubert Sindorff-Koopman 1896 (in 1952 van Haren)
Schatcedul (register onroerend zaakbelasting) 1576
In de schatcedul staat alleen aangegeven "die anderen ziede" als splitsing tussen twee groepen huiseigenaren. De bepaling oostzijde en westzijde is gebaseerd op de hoeveelheid kavels volgens de kadastrale kaart van 1842 (aan de oostzijde zijn meer kavels). Naast het verschuldigde bedrag, worden enige gevonden aanvullingen gegeven.
Oostzijde:
- Anna Boermans - 7 stuiver (huidig nummer 1; vermoedelijk de weduwe van Joannes Boermans met als meisjesnaam Mareels)
- Leyhuysen - 8 stuiver (huidig nummer 3-5, huis genaamd Het Gouden Kruis)
- Wihelm Coppenoll - 10 stuiver (huidig nummer 3-5)
- Jan Verrytz ende filio - 1 gulden 5 stuiver (huidig nummer 7/helft dubbel huis nu genaamd "Ottenheym")
- Lambert Spiegell - 3 gulden (huidig nummer 9/helft dubbel huis nu genaamd "Ottenheym"; peyburgemeester Venlo 1578)
- Goetschalck Kersten - 10 stuiver (huidig nummer 11)
- Henrick Kyspenning - 6 gulden (huidig nummer 13; trouwde met Elisabeth van Vogelsanck)
- Jan Wijnen - 2 gulden (huidig nummer 15; ook Johan, vermeld 1562-1577 en trouwde met Griet/Margaretha, zwager van ondergenoemde Peter van Broeckhuysen)
- Jillis Tryppemecker ind - 8 gulden (huidig nummer 17)
- Jacob Goris - 3 gulden (ook Goeris, der alden), huidig nummer 19/ helft dubbelhuis; hij vermeld circa 1536-1623; raadsverwant Venlo 1579-1580, schepen 1580-1586 tijdens protestante periode, protestants burgemeester van Venlo 1584 en ondertekenaar van de Unie van Utrecht in 1579, sloot 1584 overeenkomst met zijn (nieuwe) buurman Peter van Broeckhuysen over regenwaterafvoer en diens steeg; verkocht zijn 200 jaar (stuk ingebracht in proces van Broeckhuysen-Puteanus) oude huis circa 1586 aan Thijs Puteanus, nadat hij de stad moest verlaten. Pand had (deels) strodak.
- Jan van Lom - 15 stuiver (huidig nummer 19/helft dubbelhuis; kasteelheer Westeringh, trouwde 1562 met Margaretha Pollart)
- Metgen die Coe - 3 gulden 15 stuiver (huidig nummer 21; pand dateert uit 1467)
- Leen van Belfelt - 3 gulden 4 stuiver (huidig nummer 23, nu genaamd Den Gouden Appel))
- Werner Litghens - 10 stuiver (huidig nummer 25/helft dubbelhuis)
- Jacob Boener - 1 gulden 8 stuiver (huidig nummer 27/helft dubbelhuis; goudsmit)
- Hubert Cupers - 3 gulden 8 stuiver (huidig nummer 29 en op hoek Klaasstraat gelegen; trouwde met Trijn, vermeld 1576; dit pand of nummer 27 heette De Moriaen)
- Tylman Ketell - 5 stuiver
- Trynken van Gien.usen - 10 stuiver
- Henrick Cuper - 12 stuiver
- Errike Daemen
- Jan ingen Oenen - 1 gulden
- Peth (en Conrard) Slaeven - 4 gulden 16 stuiver
- Friderick van Lith - 2 gulden 7 stuiver
- Herman Potgieter - 16 stuiver (indien het de Oude is, is deze in 1582 overleden; indien het de Jonge is, dan is deze de maker van het nog bestaande doopvont in de St.Martinuskerk in 1619/1621)
- This Rofferts - 17 stuiver (ook Thijs van Kessel genaamd Roffaert, rentmeester van Venlo 1553, gehuwd met Agnes Boener)
- Jan Wolters - 5 stuiver
- Maes Cupers
- Gerrith van Hensbeck
- Jacop Driesen - 4 stuiver
- Jacop Cloeth den Jong - 1 gulden /der jong regent/mesteecke 2 stuiver
- Elas der Huernee.. - 4 stuiver
- Marcelis van Merse - 10 stuiver
- Ruth ingen Ruispoth - 2 gulden
- Sybbe Swertgens - 10 stuiver
- Henrick P.ddels - 5 stuiver
- Jan van Poll - 2 gulden
- Jan ingen Mans
- This der Brouwer
- Peth van Boessems kynderen - 5 stuiver
- Lenart ingen Mulen - 5 stuiver
- Jacob Boener - 1 gulden 5 stuiver (zie boven, goudsmit)
- Lenart Pannecker - 10 stuiver
- Henrick Vinck - 1 gulden (beleend 1583 met Oude Schei of Vynkkenhoff te Beesel)
- Peth Coppenoll - 10 stuiver
NB. Gezien het feit dat de duurste en dus grootste huizen in het begin genoemd worden, is de belastingheffer begonnen aan de Marktzijde. Indien de lijst van panden boven de één gulden wordt gelegd naast de grootste (nog aanwezige) panden dan klopt het dat Anna Boermans woonde op de huidige Vleesstraat nummer 1 en dat het monument Huis Ottenheym, huisnummers 7 en 9 al gesplitst werd bewoond (door Jan Verrytz en Lambert Spiegell). In de twee nog aanwezig grootste huizen woonden op no. 13 Henrick Kyspenning en op no. 15 Jan Wijnen. Hierbij klopt dat het hoekpand van de Vleestraat en Gasthuisstraat (genaamd Stad Frankfort) altijd bij de Gasthuisstraat heeft gehoord (ook de oorspronkelijke toegang zat daar blijkens bouwkundig onderzoek van de gemeente).
Westzijde:
- Peter Cuper - 15 stuiver
- Gerrith Dunckels - 5 stuiver
- Trijn Adams - 1 gulden 5 stuiver
- Henrik van Golt - 1 gulden 5 stuiver
- Meerten Pelgrums - 15 stuiver (huidige nummer 12; pand pas aangekocht, ook Pelgrom, geboren circa 1550, overleden 19 juli 1628, zoon van Jacob)
- Herman de Laet - 1 gulden 5 stuiver (burgemeester Venlo 1591 en 1611)
- Herman Golt - 1 gulden 5 stuiver
- Peth Nonnen - 4 gulden
- Henrick van Bruggen - 5 stuiver
- Gerardt Wags - 12 stuiver
- Gortgen Schens - 12 stuiver
- Frank Litghens - 19 stuiver
- Merricken Breemans
- Jacop Classen - 12 stuiver
- Thonis van Lith - 3 gulden (rentmeester Venlo 1573)
- Peth vangen Hatfort - 10 stuiver
- Jan Ingenhuys den Jonge - 25 stuiver (circa 1540-1623; wijnkoopman, schepen en burgemeester 1593, 1601, 1608 en 1612, was toen getrouwd met Catharina Puteanus)
- Jan ......chs - 15 stuiver
- Anna Jorrisen
- Sebastiany van Loen - 3 gulden (1586 afgevaardige naar Parma, ondertekenaar overgave Venlo, werd in 1618 weer afgevaardigde)
- Anna ....the - 2 gulden
- Metghe Krynen
- Walburge Wegge
- Pouwels ingen Beeken - 15 stuiver
- Hans in den Morijan - 19 stuiver
- Peth Gielen
- Aert vangen Erck - 2 gulden 4 stuiver (peyburgemeester Venlo 1570)
- Gorris die Vriesen - 4 stuiver
- Jacop ingen Floets
- Henrick van Hasselt
- Wilhelm den Dreger
- Heyn den Brouwer
- Thonis Michils - 3 stuiver
- Jan Heen
- Jacob den Dreger
- Goerte Hamstertghens dochter hefft Lynsken van Kaldenkercken
NB. Gezien het feit dat de laatste personen aan de westzijde geen belasting hoefden te betalen, zullen deze onvermogend zijn geweest en woonachtig in kleine huisjes en is het zeker dat de belastingheffer begonnen is aan de Marktzijde.
Schatcedul (register onroerend zaakbelasting) 1574
Oostzijde vanaf huidig nummer 1:
|
Westzijde:
|
Schatcedul (register onroerend zaakbelasting) 1572
Oostzijde vanaf huidig nummer 1:
|
Westzijde:
|
Schatcedul (register onroerend zaakbelasting) 1535
|
|
|
Schatcedul (register onroerend zaakbelasting) 1533
|
|
|
Schatcedul (register onroerend zaakbelasting) circa 1510/1520
Oostzijde vanaf huidig nummer 1:
|
|
Schatcedul (register onroerend zaakbelasting) 1476
Gezien de hoeveelheid eigenaren, zit hier zeker ook een andere straat bij.
Oostzijde vanaf huidig nummer 1:
|
|
|
Schatcedul (register onroerend zaakbelasting) 1475
Hier is de schatheffer eerst aan de westzijde begonnen en daarna overgestoken naar Bouwman/Boermans aan de oostzijde. Gezien de hoeveelheid eigenaren, zit hier zeker ook een andere straat bij.
|
|
|
Schatcedul (register onroerend zaakbelasting) 1474
|
|
|
Uit de oude overdrachtsregisters van de Vleesstraat
De lokatie van een pand werd vóór de invoering van het kadaster in 1832, bepaald door de straatnaam, soms de naam (met gevelsteen) van het gebouw, maar vooral door de namen van de twee buren te noteren.
- 1 juli 1438: Akte van overdracht aan de Kruisheren door Gerat van Kessel genaamd Roffaert en Katherine van een grondrente van een mark ten laste van een huis op de Vleesstraat ten behoeve van het Onze Lieve Vrouwe altaar.
- 13 november 1449: Akte van overdracht voor de schepenbank Venlo door Sibe Tsaeren aan Goedert Roffart van een huis in de Vleesstraat dat Sibe Tsaeren had uitgewonnen van Dirk Roffart.
- 10 november 1455: Akte van ruiling door de Kruisheren met Johan Houfft en Koenegont waarbij deze kruisheren een huis op de Vleesstraat verwerven.
- 13 maart 1465: Akte van ruiling voor de schepenbank Venlo met Heynrick Kyespenninck en Baetsse waarbij de kruisheren een perceeltje akkerland op de Vleesstraat naast de boomgaard van het klooster verwerven.
- 6 januari 1466: erfdeling van de goederen van de ouders van Arnt Vinck -getrouwd met Margriet- waarbij deze verkrijgt de "husingen, kameren, invart, schueren ende coelgarde" gelegen op de Vleisstraten naast het erf dat van Nezen van Raede placht te zijn.
- 5 februari 1541: Tryn Kiespenninck als voogd van haar man Henrick ten eenre, en Sieger Goris aan de andere zijde, zijn overeengekomen, dat wanneer Tryn haar huis en erf gelegen in de Vleesstraat aan de zijde van Siegers huis wilt optimmeren, dat zij die steeg tussen hun beider huizen lijnrecht dient te houden en onbevuild.
- 1583: wijlen Agnes Duysen had een huis gelegen op de Fleysstraten [Vleesstraat] op de hoek van de Holtstraten [Houtstraat] of Commerstraten en dat was al eerder via openbare verkoop naar Merten Pelgrums gegaan (staat immers al in 1576 op de schatcedul).
- 1622 verkoop pand van Peter Wernerts aan Jan Biesmans en echtgenote Mariken Lenussen, gelegen tussen Goert Raets en Derich Weijers.
- 1622 Peter van Broeckhuysen woont naast Thijs de Puts (Mathias Puteanus) en Goeris Versaegen; zijn erfgenaam en enige zoon Michiel van Broeckhuysen woont in 1642 (verkocht dit 1664) naast deze Gorijs Versaeggen en Thijs dochter Anna de Puts was inmiddels als eigenaar getrouwd met Seger van Lom.
- 20 september 1623: Jan van Schundelen en zijn echtgenote Maria lenen geld ten laste van hun huis en erf gelegen op de Vleisstraet [Vleesstraat] naast enerzijds Lommen huis en anderzijds het huis van Cornelis Joris.
- 5 maart 1624: Willem Clockegieter en zijn vrouw Margaretha kopen een huis in de Vleesstraat.
- 12 februari 1639: verkoop huisje door Maria Engelen, weduwe van Gregorius Schissler en nu echtgenote van Herman Ingenhuys, aan Mattheus Kels en echtgenote Anna Brants.
- 4 september 1660: Godefroid van Gostorff en Anna Raets hebben een (hoek)huijs, ende erve inde Vleeschstraet, neven des convents St.Nicolaij cruysheeren eenes, ende Derick Engelen huijs ander sydts liggende.
- 28 april 1664: Het huis van Michiel van Broeckhuysen en zijn echtgenote Margriet Wyhers ligt aan beide zijden tussen die van Jan Bommers (Boermans).
- 9 mei 1696: Balthasar van Broeckhuysen koopt van Maria van Cronenbergh een huis gelegen tussen Matthys Bucken en Arnoldus Ruijs/ 19 december 1714: verkoop van dit huis gelegen tussen de erfgenamen van Matthys Bucken en Hendrik Torssen (NB. is schoonzoon van Arnoldus Ruijs).
- 1700: de helft van een huis genaamd de Gauden Lew op de Vleesstrate gelegen tussen Joes Beugels en de erfgenamen van wijlen mr. Nicolaus van Breugel.
- 8 juli 1744: ten laste van Gerardus Hillen is openbaar op 13 mei jl. verkocht een huis en erf gelegen op de Vleesstraat op de hoek van de Claesstraete [Klaasstraat] naast de kerkplaats van de paters Kruisheren (huidig huisnummer 29), aan Peter de Leeff, die optreedt namens zijn zwager Hermanus Franciscus Pulchers.
- 14 april 1755: Wilhelmina Meuwen eigenaar van een pand op de Vleesstraat gelegen tussen Matthys Peeters en anderzijds erf van de weduwe Peter van Dousborgh.
- 14 juli 1756: ten laste van Hermanus Franciscus Pulchers is openbaar verkocht op 17 maart jl. een huis en erf gelegen op de Vleesstraat op de hoek van de Claesstraete [Klaasstraat] naast enerzijds de kerkplaats van de Kruisheren alhier, en overgedragen aan Henricus Corstenoogsels en voornoemd klooster behoudt haar rechten op de muur van voornoemd huis aan de zijde van de kerkplaats.
- 15 september 1756: Akte van overdracht in gebruikspand aan de Kruisheren door Henricus Korsten en Margaretha Schicks van een huis in de Vleesstraat.
- 5 maart 1762: Alida van Tholl, enige meerderjarige ongehuwde dochter van wijlen Joannes van Tholl, verder van Cornelis van Tholl, Arnoldus van Tholl en Wilhelmus van Tholl, nagelaten meerderjarige kinderen van wijlen Arnoldus van Tholl verkocht hebben aan kapitein Maximilianus Guichenon de Chastillon en zijn echtgenote Gerarda Verheijen de helft van een huis en erf c.a. gelegen op de Vleesstraat naast enerzijds erf van de weduwe en erfgenamen van Joost Verheijen en anderzijds erf van Leonardus Mons.
- 15 april 1762: Hermanus Keerres en zijn echtgenote Elisabeth Boss geven in pand een huis en erf gelegen op de Vleesstraat op de hoek van de Holtstraete [Houtstraat] naast enerzijds erf van J.N. Sleurs en anderzijds erf van de weduwe Sijben.
- 27 septembris 1763: Wilhelmina Meeuwen, geassisteerd met haar momber Joannes de Groot, heeft verkocht aan Engelbertus Faessen haar huis en erf c.a. gelegen op de Vleesstraat naast enerzijds erf van de weduwe Doesborgh genaamd de Goude Clocke en anderzijds erf van Matthijs Peters.
- 10 februari 1792: Akte van verhuur door de kruisheren als eigenaar, aan Christianus Nabben en Agatha Titselaars, van een huis op de Vleesstraat genaamd de Moriaan.