Land van 's-Hertogenrade

Uit Genealogie Limburg Wiki

Het Land van 's-Hertogenrade, ook wel Land van Rode genoemd, was een een zelfstandige heerlijkheid rond het stadje 's-Hertogenrode of 's-Hertogenrade, nu de met Kerkrade vergroeide grensstad Herzogenrath in Duitsland. Reeds voor 1288 was het Hertogdom Limburg in personele unie met 's-Hertogenrade verenigd.

Tot het Land van 's-Hertogenrade behoorden de heerlijkheden: 's-Hertogenrade, Kerkrade, Merkstein, Ubach, Welz, Simpelveld, Margraten, Gulpen en Vaals. Thans in Duitsland hoorden ertoe : 's Hertogenrade en Merkstein (nu Herzogenrath), Übach, en de exclave Welz met Rurdorf (aan de Rur, nu Linnich)

Naam

Het achtervoegsel rade of rode betekent "rooiing" of ontginning", en verwijst naar het werkwoord rooien: het kappen en bebouwen van bosachtig gebied. De oudste vorm daarvan was roda.

Kern van het gebied was de burcht Rode, rechts van de rivier de Worm (Duits: Wurm) en de abdij links daarvan, de abdij van Rode of ook wel Kloosterrade, gesticht in 1104, die sinds de Franse tijd Rolduc heet, een verkorting van de Franse aanduiding Rode-le-Duc (= 's-Hertogenrode). Iets meer zuidwestelijk bestond toen al het kerkdorp Kerkrade.

Geschiedenis

De plaats Rode wordt voor het eerst vermeld bij de stichting van de abdij in 1104, als burcht van de graaf van Saffenberg (Castrensis Viculus). Later komt de burcht Rode aan de hertogen van Limburg en wordt in 1282 als „'s-Hertogenrode“ vermeld. In dat jaar kreeg de plaats stadsrechten (inclusief het muntrecht) van keizer Rudolf I van Habsburg (1273-1291).

In 1283 werd de stad belegerd door het Brabantse leger onder Winnemar van Gijmenich (Gemmenich). De bevolking van de stad verkeerde in hongersnood. Een kruisboogschutter uit de stad wist de legeraanvoerder te doden, waarop de vijandelijke ridders zich terugtrokken. De held wordt nog steeds gevierd als Schutter van Rode.

Brabants

Door de Slag bij Woeringen (1288) komt het land van Rode onder Brabant en blijft 's-Hertogenrode of 's-Hertogenrade heten (de hertog van Brabant was tevens hertog van Limburg geworden). Onder Brabantse controle vormde 's-Hertogenrade later met het hertogdom Limburg, het graafschap Dalhem en het Land van Valkenburg een gezamenlijke delegatie in de Staten-Generaal van de Nederlanden. Samen werden zij de drie landen van Overmaas genoemd.
Het Land van Rode, 's-Hertogenrode of 's-Hertogenrade volgde de geschiedenis van de Zuidelijke Nederlanden tot in de Franse tijd, toen het deel uitmaakte van het het Franse departement van de Nedermaas.

Pruisisch

Op het Congres van Wenen (1814-1815) werd het land van Rode opgedeeld. 's-Hertogenrade of Herzogenrath, Merkstein (beide plaatsen sinds 1972 samen met het Kohlscheid de vergrote gemeente Herzogenrath vormend), Übach-Palenberg en Welz (nu Linnich) werden aan Pruisen toegewezen, hoewel 's-Hertogenrade zelf liever Nederlands was gebleven. Het omgekeerde gold voor Sittard, dat liever Duits was gebleven. De westelijke helft van 's-Hertogenrade kwam aan het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden en werd de nieuwe gemeente Kerkrade. De staatsgrens loopt merkwaardigerwijze in de lengte-as middendoor de Neustraße/Nieuwstraat. Herzogenrath verloor bij de verdeling zijn stadsrechten, die het pas weer in 1919 terug zou krijgen.

Eurode

Herzogenrath vormt samen met Kerkrade sinds 1991 (Verdrag van Anholt) opnieuw een symbolische eenheid als Europastad Eurode. Beide gemeenten zijn ongeveer even groot, ca. 48.000 inwoners elk.

Externe links