Wijzigingen

De toenaam of achternaam werd gemeengoed en ontwikkelde in de loop der tijd tot een familienaam. Het duidelijkst is dat te zien bij de Romeinen. Zij gebruikten een naam die bestond uit twee of drie delen. De voornaam (praenomen), de familienaam (nomen gentile) en soms een bijnaam (cognomen) bv Marcus Tulius Cicero. Dit was Marcus uit de familie Tulius met een kenmerkend iets, namelijk een erwt vormige wrat op zijn gezicht. Cicer betekent kikkererwt. Een zeer bekende Romein is natuurlijk Gaius Julius Caesar. Het was Gaius uit de familie Julii. Het cognomen Caesar slaat volgens één theorie op de beharing van de eerste drager van deze bijnaam (caesarie betekent haar). Pas enkele heersers verder werd Caesar de titel voor de opperbaas. Caesar werd door de Romeinen uitgesproken als Kaisar, vandaar dan ook Kaiser en keizer en Czaar. Na de Romeinse tijd nam het gebruik van achternamen weer af.

De toenaam of achternaam werd gemeengoed en ontwikkelde in de loop der tijd tot een familienaam. Het duidelijkst is dat te zien bij de Romeinen. Zij gebruikten een naam die bestond uit twee of drie delen. De voornaam (praenomen), de familienaam (nomen gentile) en soms een bijnaam (cognomen) bv Marcus Tulius Cicero. Dit was Marcus uit de familie Tulius met een kenmerkend iets, namelijk een erwt vormige wrat op zijn gezicht. Cicer betekent kikkererwt. Een zeer bekende Romein is natuurlijk Gaius Julius Caesar. Het was Gaius uit de familie Julii. Het cognomen Caesar slaat volgens één theorie op de beharing van de eerste drager van deze bijnaam (caesarie betekent haar). Pas enkele heersers verder werd Caesar de titel voor de opperbaas. Caesar werd door de Romeinen uitgesproken als Kaisar, vandaar dan ook Kaiser en keizer en Czaar. Na de Romeinse tijd nam het gebruik van achternamen weer af.

In de tweede helft van de Middeleeuwen nam het gebruik weer toe. Er kwamen eenvoudig gezegd gewoon weer meer mensen. Grof gezegd kan men stellen dat er vier groepen zijn waar namen uit ontstaan zijn:  

In de tweede helft van de Middeleeuwen nam het gebruik van toenamen weer toe. Er kwamen eenvoudig gezegd gewoon weer meer mensen. Grof gezegd kan men stellen dat er vier groepen zijn waar namen uit ontstaan zijn:  

#Afstammingsnaam. Dit zijn de vadersnaam (patronymicum) en de moedersnaam (metronymicum). Deze komen zeer veel voor: Gielissen, Jansen, Pietersen en Trienekens (van Catharina of Triena). Maar ook uit voornamen die nu niet meer gebruikelijk zijn ontstonden familienamen zoals Grispen (Chrispiaen), Meuwissen (Bartholomeus), Goswins (Gozewijn) of Stassen (Eustachius).

#Afstammingsnaam. Dit zijn de vadersnaam (patronymicum) en de moedersnaam (metronymicum). Deze wijze komt zeer veel voor oa: Gielissen, Jansen, Pietersen en Trienekens (van Catharina of Triena). Maar ook uit voornamen die nu niet meer gebruikelijk zijn ontstonden familienamen zoals Grispen (Chrispiaen), Meuwissen (Bartholomeus), Goswins (Gozewijn) of Stassen (Eustachius).

#Beroepennaam. Ook veel voorkomend en voor een ieder duidelijk herkenbaar. Bakker, de Boer, IJzerman, Brasseur en Bressers (Brouwers), Timmerman enz enz. Of iets lastiger te herkennen: Pisters van Pistorius, latijn voor bakker of Tuiten van de rondtrekkende kooplui die teuten genoemd werden en Damoiseaux van het Oud Franse damoisel, een heerboer. Een echte Limburgse beroepennaam is Smeets. Nagenoeg ieder dorp had wel een smid, ''"d'r Schmeet"''. De kinderen waren dus ''"kinjer va der Schmeet, Schmeets zien kinjer"''. Nog zo'n Limburgse naam is Curfs of Curvers en Körvers. Limburgers herkennen daar het woord ''"Kurref"'' in, korf. Zij stammen af van een mandenvlechter.

#Beroepennaam. Ook veel voorkomend en voor een ieder duidelijk herkenbaar. Bakker, de Boer, IJzerman, Brasseur en Bressers (Brouwers), Timmerman enz enz. Of iets lastiger te herkennen: Pisters van Pistorius, latijn voor bakker of Tuiten van de rondtrekkende kooplui die teuten genoemd werden en Damoiseaux van het Oud Franse damoisel, een heerboer. Een echte Limburgse beroepennaam is Smeets. Nagenoeg ieder dorp had wel een smid, ''"d'r Schmeet"''. De kinderen waren dus ''"kinjer va der Schmeet, Schmeets zien kinjer"''. Nog zo'n Limburgse namen zijn Curfs of Curvers en Körvers. Limburgers herkennen daar het woord ''"Kurref"'' in, korf. Zij stammen af van een mandenvlechter.

#Herkomstnaam. Mensen waren in tegenstelling tot wat wij nu denken altijd al redelijk mobiel. Handelaren trokken rond, mensen verhuisden door oorlogen of armoede. Of doordat ze ergens anders gingen werken (iets pachten). De streek of plaats waar men vandaan kwam werd dan vaker als achternaam gebruikt. Van Aken, de Liege, Lardinois (uit de Ardennen), van Kan (het dorp Canne bij Maastricht), De La Haye (het gehucht La Haye in het land van Dahlem), van Gulik, Hodiamont en Dodemont (deze twee hebben dezelfde oorsprong namelijk een plaats in het land van Hervé) enz enz. Maar ook een plek in of nabij het dorp werd gebruikt. Bijvoorbeeld, van t Veld, vanden Heuvel, Hof, Delamboix (bij het hout cq bos), Gebroek (een plek langs de rivier), van Soest (een hofstede in Limburg). Met adel had dit Van eigenlijk weinig te maken.

#Herkomstnaam. Mensen waren in tegenstelling tot wat wij nu denken altijd al redelijk mobiel. Handelaren trokken rond, mensen verhuisden door oorlogen of armoede. Of doordat ze ergens anders gingen werken (iets pachten). De streek of plaats waar men vandaan kwam werd dan vaker als achternaam gebruikt. Van Aken, de Liege, Lardinois (uit de Ardennen), van Kan (het dorp Canne bij Maastricht), De La Haye (het gehucht La Haye in het land van Dahlem), van Gulik, Hodiamont en Dodemont (deze twee hebben dezelfde oorsprong namelijk een plaats in het land van Hervé) enz enz. Maar ook een plek in of nabij het dorp werd gebruikt. Bijvoorbeeld, van t Veld, vanden Heuvel, Hof, Delamboix (bij het hout cq bos), Gebroek (een plek langs de rivier), van Soest (een hofstede in Limburg). Met adel had dit Van eigenlijk weinig te maken.

#Kenmerknamen. Zij vertelden iets over een typische eigenschap van de drager. Meestal betrof het een lichaamseigenschap, de Neus, de Zwart, Krombeen, de Lange. Maar ook Naaktgeboren, dit is waarschijnlijk een verbastering van het duitse Nachgebohren. Een kind dat geboren werd nadat de vader overleden was.

#Kenmerknamen. Zij vertelden iets over een typische eigenschap van de drager. Meestal betrof het een lichaamseigenschap, de Neus, de Zwart, Krombeen, de Lange. Maar ook Naaktgeboren, dit is waarschijnlijk een verbastering van het duitse Nachgebohren. Een kind dat geboren werd nadat de vader overleden was.

Tijdens het Concilie van Trente (1545-1563) werd vastgelegd (Sessio XXIV) dat een huwelijk gesloten moest worden in een kerk en door een priester in het bijzijn van twee getuigen. Dit huwelijk moest worden vastgelegd in een huwelijksregister. Mensen moesten ook een katholieke achternaam hebben. Dit was de eerste officiële stap voor het registreren van familienamen in onze regio. De vroegste kerkregisters komen dan ook uit deze periode, het einde van de 16e eeuw. Bijvoorbeeld de Sint Pancratius Parochie in Heerlen.

Tijdens het Concilie van Trente (1545-1563) werd vastgelegd (Sessio XXIV) dat een huwelijk gesloten moest worden in een kerk en door een priester in het bijzijn van twee getuigen. Dit huwelijk moest worden vastgelegd in een huwelijksregister. Mensen moesten ook een katholieke achternaam hebben. Dit was de eerste officiële stap voor het registreren van familienamen in onze regio. De vroegste kerkregisters komen dan ook uit deze periode, het einde van de 16e eeuw. Bijvoorbeeld de Sint Pancratius Parochie in Heerlen.

Een tweede belangrijke officiële stap was het Eeuwig Edict van 1611. Dit door aartshertog Albrecht en zijn vrouw Isabella, de landvoogden van de Zuidelijke Nederlanden, uitgevaardigd Edict is de voorloper van het Algemeen Wetboek en ook de Burgelijke Stand. In artikel XV van dit edict stond dat de pastoor een register diende bij te houden waarin de dopen, huwelijken en overlijdens werden geschreven met gebruik van naam en toenaam. In artikel III stond dat het kind dezelfde naam kreeg als de vader.  Hier ontstond de variatie in namen omdat de drager ervan vaak niet kon schrijven en afhankelijk was van de kennis en kunde (en misschien het humeur) van de pastoor. Zo kon het gebeuren dat sommige kinderen ingeschreven werden als Dreessen en andere als Dreissen of Driessens en ze toch allemaal van vader Johan Driesen waren. Je ziet hier ook dat bv een man geboren werd als Jean Guillelmis, trouwt als Johan Willemsen en stierf als Jan Willems, een en dezelfde persoon.

Een tweede belangrijke officiële stap was het Eeuwig Edict van 1611. Dit door aartshertog Albrecht en zijn vrouw Isabella, de landvoogden van de Zuidelijke Nederlanden, uitgevaardigd Edict is de voorloper van het Algemeen Wetboek en ook de Burgerlijke Stand. In artikel XV van dit edict stond dat de pastoor een register diende bij te houden waarin de dopen, huwelijken en overlijdens werden geschreven met gebruik van naam en toenaam. In artikel III stond dat het kind dezelfde naam kreeg als de vader.  Hier ontstond de variatie in namen omdat de drager ervan vaak niet kon schrijven en afhankelijk was van de kennis en kunde (en misschien het humeur) van de pastoor. Zo kon het gebeuren dat sommige kinderen ingeschreven werden als Dreessen en andere als Dreissen of Driessens en ze toch allemaal van vader Johan Driesen waren. Je ziet hier ook dat bv een man geboren werd als Jean Guillelmis, in het huwelijk trad als Johan Willemsen en stierf als Jan Willems, een en dezelfde persoon.

En een derde grote stap (in twee etappes) is deze. Napoleon Bonaparte voerde 1804 de Code Civil in. Hierin werd een deel, de Burgerlijke Stand, gecreëerd om de Burgerlijke Staat en het huwelijk uit het kerkrecht te halen. Het is voor een generaal natuurlijk ook handig om bij te houden wanneer je mannelijke bevolking de militair rijpe leeftijd bereikt heeft.  En op 18 Augustus 1811 werd een decreet ingevoerd betreffende de achternamen. Hierin werd oa beschreven in artikel VI dat de familienaam van de vader (of bij onstentenis diens vader) aan alle kinderen zal worden gegeven en op dezelfde manier geschreven moet worden. Dit werd in de zuidelijke Nederlanden eerder ingevoerd daar zij direct onder de invloed van het keizerrijk vielen. Het noorden volgde pas later.

En een derde grote stap (in twee etappes) is deze. Napoleon Bonaparte voerde 1804 de Code Civil in. Hierin werd een deel, de Burgerlijke Stand, gecreëerd om de Burgerlijke Staat en het huwelijk uit het kerkrecht te halen. Het is voor een generaal natuurlijk ook handig om bij te houden wanneer je mannelijke bevolking de militair rijpe leeftijd bereikt heeft.  En op 18 Augustus 1811 werd een decreet ingevoerd betreffende de achternamen. Hierin werd oa beschreven in artikel VI dat de familienaam van de vader (of bij onstentenis diens vader) aan alle kinderen zal worden gegeven en op dezelfde manier geschreven moet worden. Dit werd in de zuidelijke Nederlanden eerder ingevoerd daar zij direct onder de invloed van het keizerrijk vielen. Het noorden volgde pas later.

 

 

'''Enkele voornaam "voorbeelden"'''

'''Enkele voornaam "voorbeelden"'''

'''Als achternaam'''

'''Als achternaam'''

Na jarenlang bezoeken van archieven en het uitpluizen van documenten is mij duidelijk geworden dat de naam aan het einde van de middeleeuwen, 14e en 15e eeuw, vooral voorkwam in West-, Oost- en Frans Vlaanderen. De oudste mij bekende personen, die ik gevonden heb, met de achternaam zijn:  

Na het jarenlang bezoeken van archieven en uitpluizen van documenten is mij duidelijk geworden dat de naam aan het einde van de middeleeuwen, 14e en 15e eeuw, vooral voorkwam in West-, Oost- en Frans Vlaanderen. De oudste mij bekende personen, die ik gevonden heb, met de achternaam zijn:  

#Adriaen Chrispiaens, het betreft een goedkeuring tot inpoldering van land in Vlaanderen 16-02-1490. Er staat ''"Anne van Bourgongnen, vrouwe van Ravesteyn, van Duvelandt, van Sommelsdijck en van Sint Adolphslandt, geeft met toestemming van haar echtgenoot Adolph van Cleven en van der Marcken, heer van Ravesteyn, aan Heynrick Wisse, Adriaen Chrispiaens, Heyn Doensse en hun medebelanghebbenden onder zekere voorwaarden ter indijking uit ¾ deel van een gors, liggende tussen de Sluysvliet en de bedijkte plaat, welke vast ligt aan het land van Sommelsdijck, welke na de indijking Sint Christoffelpolder genoemd zal worden en in zijn geheel 165 gemeten groot is. op den 16en in Februarii int jaar ons heeren duysent vierhondert negen- en tagtigh nair 't schrijven van den hove van Hollandt"''.  

#Adriaen Chrispiaens, het betreft een goedkeuring tot inpoldering van land in Vlaanderen 16-02-1490. Er staat ''"Anne van Bourgongnen, vrouwe van Ravesteyn, van Duvelandt, van Sommelsdijck en van Sint Adolphslandt, geeft met toestemming van haar echtgenoot Adolph van Cleven en van der Marcken, heer van Ravesteyn, aan Heynrick Wisse, Adriaen Chrispiaens, Heyn Doensse en hun medebelanghebbenden onder zekere voorwaarden ter indijking uit ¾ deel van een gors, liggende tussen de Sluysvliet en de bedijkte plaat, welke vast ligt aan het land van Sommelsdijck, welke na de indijking Sint Christoffelpolder genoemd zal worden en in zijn geheel 165 gemeten groot is. op den 16en in Februarii int jaar ons heeren duysent vierhondert negen- en tagtigh nair 't schrijven van den hove van Hollandt"''.  

#Pieter Chrispiaens, een inschrijving in Sint Anna ter Muiden, West Vlaanderen. Hij werd vermeld in 1549 als pachter van een stuk land voor de duur van zeven jaren.  

#Pieter Chrispiaens, een inschrijving in Sint Anna ter Muiden, West Vlaanderen. Hij werd vermeld in 1549 als pachter van een stuk land voor de duur van zeven jaren.  

3. Fransiscus. Hij trouwde met Margaretha N.N. Uit dit huwelijk volgde de geboorte van een zoon, Johannes Baptista ( volg 3.1 ), gedoopt op 21-06-1633 in de Sint Michaels kerk te Thorn. Frans is niet verder verschenen in de archieven. Ook hij leefde in deze rumoerige tijd. De Croaten, Kozakken en nog veel meer vreemde soldaten trokken regelmatig door dit gebied. Ze leefden van het land en er zijn ook berichten van plunderingen en rooftochten.

3. Fransiscus. Hij trouwde met Margaretha N.N. Uit dit huwelijk volgde de geboorte van een zoon, Johannes Baptista ( volg 3.1 ), gedoopt op 21-06-1633 in de Sint Michaels kerk te Thorn. Frans is niet verder verschenen in de archieven. Ook hij leefde in deze rumoerige tijd. De Croaten, Kozakken en nog veel meer vreemde soldaten trokken regelmatig door dit gebied. Ze leefden van het land en er zijn ook berichten van plunderingen en rooftochten.

Het schepenbankarchief van Ophoven vermeldt op 15-03-1634 het volgende: ''"Alsoo door den krijghshandel ende door de inkwartieringe van de Coninkxvolk op St.Stevensweert de kircke tot Ophoven is gespoliert worden ende der Scepen Comp ende archive is gespoliert worden ende door de soldaten het gichtboeck daer uijt genohmen ...".''  (Door krijgshandel en de inkwartiering van het koningsvolk op St.Stevensweert is de kerk van Ophoven geplunderd. De schepenkist en de archieven zijn meegenomen.)

Het schepenbankarchief van Ophoven vermeldt op 15-03-1634 het volgende: ''"Alsoo door den krijghshandel ende door de inkwartieringe van de Coninkxvolk op St.Stevensweert de kircke tot Ophoven is gespoliert worden ende der Scepen Comp ende archive is gespoliert worden ende door de soldaten het gichtboeck daer uijt genohmen ...".''  (Door krijgshandel en de inkwartiering van het koningsvolk op St.Stevensweert is de kerk van Ophoven geplunderd. De schepenkist en de archieven zijn geplunderd en het gichtboek is meegenomen.)

'''Generatie XII,  Stamreeks Joannes Grispen,    Hoofdstam, ( 1.1. ) '''

'''Generatie XII,  Stamreeks Joannes Grispen,    Hoofdstam, ( 1.1. ) '''

Over de nummering, deze vorm van tellen word ook gebruikt in het stamboomprogramma Aldfear. De nummers worden van achter naar voren gelezen  (van rechts naar links). Godefridus is dus de derde zoon van de eerste zoon van de eerste zoon van de eerste bekende Grispen.

Over de nummering, deze vorm van tellen word ook gebruikt in het stamboomprogramma Aldfear. De nummers worden van achter naar voren gelezen  (van rechts naar links). Godefridus is dus de derde zoon van de eerste zoon van de eerste zoon van de eerste bekende Grispen.

Godefridus, Goert, was een molenaar en landbouwer. Hij was ook nog burgemeester van Ittervoort. In een afrekening van 1736 vinden we zijn naam.Burgemeester Grispen kreeg verder op 1 januari 1736 bezoek van alle in Ittervoort ingekwartierde ruiters die hij moest trakteren op bier en brandewijn. Na zijn overlijden verdelen de kinderen de rechten op de molen (te Ittervoort ?). Hij was op 03-02-1719 te Thorn gehuwd met Joanna van ( op ) der Locht. Getuige was Henricus Grispen. Het echtpaar kreeg de volgende kinderen:

Godefridus, Goert, was een molenaar en landbouwer. Hij was ook nog burgemeester van Ittervoort. In een afrekening van 1736 vinden we zijn naam. Burgemeester Grispen kreeg verder op 1 januari 1736 bezoek van alle in Ittervoort ingekwartierde ruiters die hij moest trakteren op bier en brandewijn. Na zijn overlijden verdelen de kinderen de rechten op de molen (te Ittervoort ?). Hij was op 03-02-1719 te Thorn gehuwd met Joanna van ( op ) der Locht. Getuige was Henricus Grispen. Het echtpaar kreeg de volgende kinderen:

# Petrus Grispen, gedoopt op 02-01-1720 te Thorn. Getuigen waren: Henricus Grispen en Elisabeth Beijnen. Hij overleed 04-10-1720 te Thorn.

# Petrus Grispen, gedoopt op 02-01-1720 te Thorn. Getuigen waren: Henricus Grispen en Elisabeth Beijnen. Hij overleed 04-10-1720 te Thorn.

# Joannes Grispen, gedoopt op 17-10-1721 te Thorn. Getuigen waren: Joannes Welters en Anna Grispen. Hij overleed op 27-07-1757 te Thorn. ( volg 1.1.1.3.2. )

# Joannes Grispen, gedoopt op 17-10-1721 te Thorn. Getuigen waren: Joannes Welters en Anna Grispen. Hij overleed op 27-07-1757 te Thorn. ( volg 1.1.1.3.2. )