Wijzigingen

Het is een vaststaand feit en een natuurlijk iets dat de mens namen gaf en geeft aan zaken, wezens, mensen, aan eigenlijk alles. Dit zodat men wist en weet wat er bedoeld werd en wordt. Bij de eerste jagers was het handig als de medejagers wisten wie iets moest doen of juist niet. Het maakt het aanspreken van mensen, de communicatie, ook een stuk eenvoudiger.

Het is een vaststaand feit en een natuurlijk iets dat de mens namen gaf en geeft aan zaken, wezens, mensen, aan eigenlijk alles. Dit zodat men wist en weet wat er bedoeld werd en wordt. Bij de eerste jagers was het handig als de medejagers wisten wie iets moest doen of juist niet. Het maakt het aanspreken van mensen, de communicatie, ook een stuk eenvoudiger.

Een naam bestond eerst alleen maar uit een “voornaam”. Toen de mensheid in aantal toenam en in grotere gemeenschappen ging wonen was een simpel Joannes, Anna, Pavel, Maria, Lucius of Simon niet meer genoeg. Er moest iets bij om een onderscheid te maken tussen verschillende personen met dezelfde voornaam.

Een naam bestond eerst alleen maar uit een “voornaam”. Toen de mensheid in aantal toenam en in grotere gemeenschappen ging wonen was een simpel Jan, Piet, Klaas of Maria en Anna  niet meer genoeg. Er moest iets bij om een onderscheid te maken tussen verschillende personen met dezelfde voornaam.

De toenaam of achternaam werd gemeengoed en ontwikkelde in de loop der tijd tot een familienaam. Het duidelijkst is dat te zien bij de Romeinen. Zij gebruikten een naam die bestond uit twee of drie delen. De voornaam (praenomen), de familienaam (nomen gentile) en soms een bijnaam (cognomen) bv Marcus Tulius Cicero. Dit was Marcus uit de familie Tulii met een kenmerkend iets, namelijk een erwt vormige wrat op zijn gezicht. Cicer betekent kikkererwt. Een zeer bekende Romein is natuurlijk Gaius Julius Caesar. Het was Gaius uit de familie Julii. Het cognomen Caesar slaat volgens één theorie op de beharing van de eerste drager van deze bijnaam (caesarie betekent haar), een voorouder van Gaius Julius Caesar. Pas enkele heersers na deze Julius Caesar werd "Caesar" de titel voor de opperbaas. Caesar werd door de Romeinen uitgesproken als Kaisar, vandaar dan ook Kaiser en keizer en Czaar. Na de Romeinse tijd nam het gebruik van achternamen weer af.

De toenaam of achternaam werd gemeengoed en ontwikkelde in de loop der tijd tot een familienaam. Het duidelijkst is dat te zien bij de Romeinen. Zij gebruikten een naam die bestond uit twee of drie delen. De voornaam (praenomen), de familienaam (nomen gentile) en soms een bijnaam (cognomen) bv Marcus Tulius Cicero. Dit was Marcus uit de familie Tulii met een kenmerkend iets, namelijk een erwt vormige wrat op zijn gezicht. Cicer betekent kikkererwt. Een zeer bekende Romein is natuurlijk Gaius Julius Caesar. Het was Gaius uit de familie Julii. Het cognomen Caesar slaat volgens één theorie op de beharing van de eerste drager van deze bijnaam (caesarie betekent haar), een voorouder van Gaius Julius Caesar. Pas enkele heersers na de beroemde Julius Caesar werd "Caesar" de titel voor de opperbaas. Caesar werd door de Romeinen uitgesproken als Kaisar, vandaar dan ook Kaiser en Keizer en Czaar. Na de Romeinse tijd nam het gebruik van achternamen weer af.

In de tweede helft van de Middeleeuwen nam het gebruik van toenamen weer toe. Er kwamen eenvoudig gezegd gewoon weer meer mensen. Grof gezegd kan men stellen dat er vier groepen zijn waar namen uit ontstaan zijn:  

In de tweede helft van de Middeleeuwen nam het gebruik van toenamen weer toe. Er kwamen eenvoudig gezegd gewoon weer meer mensen. Grof gezegd kan men stellen dat er vier groepen zijn waar namen uit ontstaan zijn:  

#Afstammingsnaam. Dit zijn de vadersnaam (patronymicum) en de moedersnaam (metronymicum). Deze wijze komt zeer veel voor oa: Gielissen, Jansen, Pietersen, Scheijen, Trienekens (van Catharina of Triena). Maar ook uit voornamen die nu niet meer gebruikelijk zijn ontstonden familienamen zoals Grispen (Chrispiaen), Geurts/Geurten (Godefridus), Meuwissen/Meijs (Bartholomeus), Goswins (Gozewijn) of Stassen (Eustachius).

#Afstammingsnaam. Dit zijn de vadersnaam (patronymicum) en de moedersnaam (metronymicum). Deze wijze komt zeer veel voor oa: Gielissen, Jansen, Pietersen, Scheijen, Trienekens (van Catharina of Triena). Maar ook uit voornamen die nu niet meer gebruikelijk zijn ontstonden familienamen zoals Grispen (Chrispiaen), Geurts/Geurten (Godefridus), Meuwissen/Meijs (Bartholomeus), Goswins (Gozewijn) of Stassen (Eustachius).

#Beroepennaam. Ook veel voorkomend en voor een ieder duidelijk herkenbaar. Bakker, de Boer, IJzerman, Brouwers, Timmerman, Rademakers enz enz. Of iets lastiger te herkennen: Pisters van Pistorius, latijn voor bakker of Tuiten van de rondtrekkende kooplui die teuten genoemd werden, Schreurs van "scheur" de bijnaam van kleermakers en Damoiseaux van het Oud Franse damoisel, een heerboer. Brasseur, de franse versie van Brouwer en Bresser de limburgse versie van Brasseur. Een echte limburgse beroepennaam is Smeets. Nagenoeg ieder dorp had wel een smid, ''"d'r Schmeet"''. De kinderen waren dus ''"kinjer va der Schmeet, Schmeets zien kinjer"''. Nog zo'n limburgse namen zijn Curfs of Curvers en Körvers. Limburgers herkennen daar het woord ''"Kurref"'' in, korf. Zij stammen af van een mandenvlechter.

#Beroepennaam. Ook veel voorkomend en voor een ieder duidelijk herkenbaar. Bakker, de Boer, IJzerman, Brouwers, Timmerman, Rademakers enz enz. Of iets lastiger te herkennen: Pisters van Pistorius, latijn voor bakker of Tuiten van de rondtrekkende kooplui die teuten genoemd werden, Schreurs van "scheur" de bijnaam van kleermakers en Damoiseaux van het Oud Franse damoisel, een heerboer. Brasseur, de franse versie van Brouwer en Bresser de limburgse versie van Brasseur. Een echte limburgse beroepennaam is Smeets. Nagenoeg ieder dorp had wel een smid, ''"d'r Schmeet"''. De kinderen waren dus ''"kinjer va der Schmeet, Schmeets zien kinjer"''. Nog zo'n oer-limburgse naam is Curfs of Curvers en Körvers. Limburgers herkennen daar het woord ''"Kurref"'' in, korf. Zij stammen af van een mandenvlechter.

#Herkomstnaam. Mensen waren in tegenstelling tot wat wij nu denken altijd al redelijk mobiel. Handelaren trokken rond, mensen verhuisden door oorlogen of armoede. Of doordat ze ergens anders gingen werken (of iets pachten). De streek of plaats waar men vandaan kwam werd dan vaker als achternaam gebruikt. Van Aken, de Liege, Lardinois (uit de Ardennen), van Kan (het dorp Canne bij Maastricht), De La Haye (het gehucht La Haye in het land van Dahlem), van Gulik, Hodiamont en Dodemont (deze twee hebben dezelfde oorsprong namelijk een plaats in het land van Herve) enz enz. Maar ook een plek in of nabij het dorp werd gebruikt. Bijvoorbeeld, van t Veld, vanden Heuvel, Hof, Delamboix (bij het hout cq bos), Gebroek (een plek langs de rivier), van Soest (een hofstede in Limburg). Met adel had dit Van eigenlijk weinig te maken.

#Herkomstnaam. Mensen waren in tegenstelling tot wat wij nu denken altijd al redelijk mobiel. Handelaren trokken rond, mensen verhuisden door oorlogen of armoede. Of doordat ze ergens anders gingen werken (of iets pachten). De streek of plaats waar men vandaan kwam werd dan vaker als achternaam gebruikt. Van Aken, de Liege, Lardinois (uit de Ardennen), van Kan (het dorp Canne bij Maastricht), De La Haye (het gehucht La Haye in het land van Dahlem), van Gulik, Hodiamont en Dodemont (deze twee hebben dezelfde oorsprong namelijk een plaats in het land van Herve) enz enz. Maar ook een plek in of nabij het dorp werd gebruikt. Bijvoorbeeld, van t Veld, vanden Heuvel, Hof, Delamboix (bij het hout cq bos), Gebroek (een plek langs de rivier), van Soest (een hofstede in Limburg). Met adel had dit Van eigenlijk weinig te maken.

#Kenmerknamen. Zij vertelden iets over een typische eigenschap van de drager. Meestal betrof het een lichaamseigenschap, de Neus, de Zwart, Krombeen, de Lange. Maar ook Naaktgeboren, dit is een verbastering van het duitse Nachgebohren. Een kind dat geboren werd nadat de vader overleden was.

#Kenmerknamen. Zij vertelden iets over een typische eigenschap van de drager. Meestal betrof het een lichaamseigenschap, de Neus, de Zwart, Krombeen, de Lange. Maar ook Naaktgeboren, dit is een verbastering van het duitse Nachgebohren. Een kind dat postuum geboren werd, dus nadat de vader overleden was.

Tijdens het Concilie van Trente (1545-1563) werd vastgelegd (Sessio XXIV) dat een huwelijk gesloten moest worden in een kerk en door een priester in het bijzijn van twee getuigen. Dit huwelijk moest worden vastgelegd in een huwelijksregister. Mensen moesten ook een katholieke achternaam hebben. Dit was de eerste officiële stap voor het registreren van familienamen in onze regio. De vroegste kerkregisters komen dan ook uit deze periode, het einde van de 16e eeuw. Bijvoorbeeld de Sint Pancratius Parochie in Heerlen.

Tijdens het Concilie van Trente (1545-1563) werd vastgelegd (Sessio XXIV) dat een huwelijk gesloten moest worden in een kerk en door een priester in het bijzijn van twee getuigen. Dit huwelijk moest worden vastgelegd in een huwelijksregister. Mensen moesten ook een katholieke achternaam hebben. Dit was de eerste officiële stap voor het registreren van familienamen in onze regio. De vroegste kerkregisters komen dan ook uit deze periode, het einde van de 16e eeuw. Bijvoorbeeld de Sint Pancratius Parochie in Heerlen.

Een tweede belangrijke officiële stap was het Eeuwig Edict van 1611. Dit door aartshertog Albrecht en zijn vrouw Isabella, de landvoogden van de Zuidelijke Nederlanden, uitgevaardigd Edict is de voorloper van het Algemeen Wetboek en ook de Burgerlijke Stand. In artikel XV van dit edict stond dat de pastoor een register diende bij te houden waarin de dopen, huwelijken en overlijdens werden geschreven met gebruik van naam en toenaam. In artikel III stond dat het kind dezelfde naam kreeg als de vader.  Hier ontstond de variatie in de schrijfwijze van namen omdat de drager ervan vaak niet kon schrijven en afhankelijk was van de kennis en kunde (en misschien het humeur) van de pastoor. Zo kon het gebeuren dat sommige kinderen ingeschreven werden als Dreessen en andere als Dreissen of Driessens en ze toch allemaal van vader Johan Driesen waren. Je ziet hier ook dat bv een man geboren werd als Joannes Wilhelmsen, in het huwelijk trad als Jan Willems en stierf als Jean Guillelmis, een en dezelfde persoon.

Een tweede belangrijke officiële stap was het Eeuwig Edict van 1611. Dit door aartshertog Albrecht en zijn vrouw Isabella, de landvoogden van de Zuidelijke Nederlanden, uitgevaardigd Edict is de voorloper van het Algemeen Wetboek en ook de Burgerlijke Stand. In artikel XV van dit edict stond dat de pastoor een register diende bij te houden waarin de dopen, huwelijken en overlijdens werden geschreven met gebruik van naam en toenaam. In artikel III stond dat het kind dezelfde naam kreeg als de vader.  Hier ontstond de variatie in de schrijfwijze van namen omdat de drager ervan vaak niet kon schrijven en afhankelijk was van de kennis en kunde (en misschien het humeur) van de pastoor. Zo kon het gebeuren dat sommige kinderen ingeschreven werden als Dreessen en andere als Dreissen of Driessens en ze toch allemaal van vader Johan Driesen waren. Je ziet hier ook dat bv een man geboren werd als Joannes Wilhelmsen, in het huwelijk trad als Jan Willems en stierf als Jean Guillelmis, een en dezelfde persoon.

En een derde grote stap (in twee etappes) is deze. Napoleon Bonaparte voerde 1804 de Code Civil in. Hierin werd een deel, de Burgerlijke Stand, gecreëerd om de Burgerlijke Staat en het huwelijk uit het kerkrecht te halen. Het is voor een generaal natuurlijk ook handig om bij te houden wanneer je mannelijke bevolking de militair rijpe leeftijd bereikt heeft. En op 18 Augustus 1811 werd een decreet ingevoerd betreffende de achternamen. Hierin werd oa beschreven in artikel VI dat de familienaam van de vader (of bij onstentenis diens vader) aan alle kinderen zal worden gegeven en op dezelfde manier geschreven moet worden. Dit werd in de zuidelijke Nederlanden eerder ingevoerd daar zij direct onder de invloed van het keizerrijk vielen. Het noorden volgde pas later.

En een derde grote stap (in twee etappes) is deze. Napoleon Bonaparte voerde 1804 de Code Civil in. Hierin werd een deel, de Burgerlijke Stand, gecreëerd om de Burgerlijke Staat en het huwelijk uit het kerkrecht te halen. Het is voor een generaal natuurlijk ook handig om bij te houden wanneer je mannelijke bevolking de militair rijpe leeftijd bereikt heeft. En op 18 Augustus 1811 werd een decreet ingevoerd betreffende de achternamen. Hierin werd oa beschreven in artikel VI dat de familienaam van de vader (of bij onstentenis diens vader) aan alle kinderen zal worden gegeven en op dezelfde manier geschreven moet worden. Dit werd in de zuidelijke Nederlanden eerder ingevoerd daar zij direct onder de invloed van het keizerrijk vielen. Het noorden volgde pas later.

'''Enkele voornaam "voorbeelden"'''

'''Enkele voornaam "voorbeelden"'''