24.519
bewerkingen
Wijzigingen
Uit Genealogie Limburg Wiki
→Archieven
'''Stein''' is een groot dorp met 11.290 inwoners. Het is de hoofdplaats van de gelijknamige gemeente. De voormalige gemeenten [[Elsloo]] en [[Urmond]] maken sinds 1982 deel uit van de gemeente Stein.
Het dorp ligt centraal binnen de gemeente en nabij het snelwegenknooppunt van de A2 en de A76. Bij de plaats horen ook de wijken Kerensheide (waarnaar het knooppunt is vernoemd) en Nieuwdorp. Laatsgenoemde wordt van de rest van het dorp gescheiden door de A76. Het dorp ligt onder de rook van het industriecomplex Chemelot, waar veel inwoners van Stein werken. Ook heeft Stein een haven aan het Julianakanaal.
==Geschiedenis==
In het noorden van Stein was in de Romeinse tijd al een nederzetting, waarvan gebouwen en graven zijn teruggevonden.
==Monumenten==
*In Stein staat de Sint-Martinuskerk die in 1894 door de architect Johannes Kayser werd ontworpen. De typische Limburgse mergelen toren stamt uit de 14e eeuw en staat in het oudste gedeelte van de stad, dat iets buiten het moderne centrum ligt. In Kerensheide is in 1943 naar ontwerp van Alphons Boosten een aparte kerk gebouwd, de Sint Jozefkerk.
*Kasteel Stein ligt ingeklemd tussen het dorp Stein en het Julianakanaal. Het is een omgracht complex dat bestaat uit een ruïne van een oude hoofdburcht met voorburcht, een noordvleugel met toegangspoort, een westvleugel met koetshuis en een oostvleugel. De hoofdburcht of "Bovenste Slot" omvat een Mottekasteel op een natuurlijke verhoging met een forse mergelstenen donjon uit ca. 1200, "Witte Toren" genaamd. In de 13e eeuw werd een veelhoekige ringmuur om een binnenplein aangelegd. Van een tegen de ringmuur gebouwde grote zaal met woonvertrekken zijn alleen nog de tongewelfde kelders aanwezig. Van een eveneens 13e eeuwse vierkante poorttoren aan de noordzijde van de burcht zijn slechts enkele restanten over. De zogenaamde "Rode Toren" is een puttoren, gebouwd door Jan van Heinsberg en stamt uit ca. 1450. De voorburcht of "Benedenste Slot" is lager gelegen dan de hoofdburcht. Een tussengelegen gracht werd rond 1840 gedempt. Van de voorburcht zijn slechts de mergelstenen funderingen overgebleven. De torenvormige toegangspoort in de noordvleugel is 16e eeuws. Het mansardehelmdak op de poort stamt uit ca. 1730 toen de poort tevens werd verhoogd. De oostvleugel is een neoclassistisch gepleisterd landhuis uit twee lagen en dateert uit 1840. De westvleugel uit ca. 1850 omvat een eveneens neoclassistisch koetshuis met uitspringende hoekdelen. Zowel oost- als westvleugel zijn gebouwd in opdracht van de Luikse familie Grissard. Buiten de omgrachting is een park aangelegd.
* Zie ook Wikipedia met de lijst van 39 rijksmonumenten in de plaats Stein [http://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_rijksmonumenten_in_Stein_(plaats) overzicht rijksmonumenten]
==Families die langdurig woonden of wonen in Stein==
*Bewoners Kasteel Stein: De eerste bewoner was Herman van Elsloo, die na een ruzie met zijn broer de burcht Elsloo verlaat en op een steenworp afstand van Elsloo deze burcht bouwt. Deze Herman werd bekend door zijn kruistocht naar het Heilige Land van 1218 tot 1220. Zijn zoon Arnold noemt zich de eerste Heer van Stein. In 1390 sterft het oorspronkelijke geslacht van de heren van Stein uit, de titel gaat over naar Daniël van der Merwede, zij het dat deze titel nog wordt betwist door andere familieleden van de vorige heren van Stein. Na Daniël komt zijn schoonzoon Willem van Brederode in bezit van het kasteel en vervolgens de families Van Heinsberg, Van Bronckhorst-Batenburg, De Merode en een Boheems geslacht Kinsky. Tijdens de Franse Revolutie eindigt het bewind van de Kinsky's en wordt het bezit over een aantal erfgenamen verdeeld. De nieuwe eigenaar wordt dan de baron Van der Marck. Als tussen 1795 en 1815 een gravin Von Wickenburg genaamd alle aandelen van Stein opkoopt, wordt zij de nieuwe eigenaresse, maar haar zoon verkoopt het weer in 1828 aan de Luikse arts Joseph Dejaer. De volgende eigenaar wordt een Luikse rentenier, Edward Wauters. Hij verkoopt het landgoed in 1910 aan de barones De Villenfagne de Sorinnes, die het in 1917 verkocht.
==Archieven==
De Doopregisters beginnen in 1660, de Huwelijks- en Overlijdensregisters in 1680 (parochie H. Martinus). Zie verder deze link [http://www.genver.nl/lb/dtb0971.htm DTB-registers] en [http://www.genver.nl/lb/bs0971.htm Burgerlijke Stand].
Ze zijn te raadplegen in het [http://www.rhcl.nl/ RHCL] te Maastricht, evenals de oude archieven tot de Franse Tijd.
Het oude gemeentearchief is te raadplegen in het [http://www.stadsarchief-sittard-geleen.nl/index/index_nl.html Stadsarchief Sittard-Geleen] te Born.
==Externe links==
* [http://www.genbronnen.nl/bronnen/limburg/stein/dopen.html Stein dopen 1793-1805]
* [http://www.genbronnen.nl/bronnen/limburg/stein/huwelijken.html Stein huwelijken 1680-1805]
* [http://www.lggi.nl/ Limburgs Genealogisch en Geschiedkundig Informatiecentrum (LGGI) te Stein]
* [http://steindenaren.lggi.nl/ Steindenaren]
[[Categorie: Gemeente Stein]]
Het dorp ligt centraal binnen de gemeente en nabij het snelwegenknooppunt van de A2 en de A76. Bij de plaats horen ook de wijken Kerensheide (waarnaar het knooppunt is vernoemd) en Nieuwdorp. Laatsgenoemde wordt van de rest van het dorp gescheiden door de A76. Het dorp ligt onder de rook van het industriecomplex Chemelot, waar veel inwoners van Stein werken. Ook heeft Stein een haven aan het Julianakanaal.
==Geschiedenis==
In het noorden van Stein was in de Romeinse tijd al een nederzetting, waarvan gebouwen en graven zijn teruggevonden.
==Monumenten==
*In Stein staat de Sint-Martinuskerk die in 1894 door de architect Johannes Kayser werd ontworpen. De typische Limburgse mergelen toren stamt uit de 14e eeuw en staat in het oudste gedeelte van de stad, dat iets buiten het moderne centrum ligt. In Kerensheide is in 1943 naar ontwerp van Alphons Boosten een aparte kerk gebouwd, de Sint Jozefkerk.
*Kasteel Stein ligt ingeklemd tussen het dorp Stein en het Julianakanaal. Het is een omgracht complex dat bestaat uit een ruïne van een oude hoofdburcht met voorburcht, een noordvleugel met toegangspoort, een westvleugel met koetshuis en een oostvleugel. De hoofdburcht of "Bovenste Slot" omvat een Mottekasteel op een natuurlijke verhoging met een forse mergelstenen donjon uit ca. 1200, "Witte Toren" genaamd. In de 13e eeuw werd een veelhoekige ringmuur om een binnenplein aangelegd. Van een tegen de ringmuur gebouwde grote zaal met woonvertrekken zijn alleen nog de tongewelfde kelders aanwezig. Van een eveneens 13e eeuwse vierkante poorttoren aan de noordzijde van de burcht zijn slechts enkele restanten over. De zogenaamde "Rode Toren" is een puttoren, gebouwd door Jan van Heinsberg en stamt uit ca. 1450. De voorburcht of "Benedenste Slot" is lager gelegen dan de hoofdburcht. Een tussengelegen gracht werd rond 1840 gedempt. Van de voorburcht zijn slechts de mergelstenen funderingen overgebleven. De torenvormige toegangspoort in de noordvleugel is 16e eeuws. Het mansardehelmdak op de poort stamt uit ca. 1730 toen de poort tevens werd verhoogd. De oostvleugel is een neoclassistisch gepleisterd landhuis uit twee lagen en dateert uit 1840. De westvleugel uit ca. 1850 omvat een eveneens neoclassistisch koetshuis met uitspringende hoekdelen. Zowel oost- als westvleugel zijn gebouwd in opdracht van de Luikse familie Grissard. Buiten de omgrachting is een park aangelegd.
* Zie ook Wikipedia met de lijst van 39 rijksmonumenten in de plaats Stein [http://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_rijksmonumenten_in_Stein_(plaats) overzicht rijksmonumenten]
==Families die langdurig woonden of wonen in Stein==
*Bewoners Kasteel Stein: De eerste bewoner was Herman van Elsloo, die na een ruzie met zijn broer de burcht Elsloo verlaat en op een steenworp afstand van Elsloo deze burcht bouwt. Deze Herman werd bekend door zijn kruistocht naar het Heilige Land van 1218 tot 1220. Zijn zoon Arnold noemt zich de eerste Heer van Stein. In 1390 sterft het oorspronkelijke geslacht van de heren van Stein uit, de titel gaat over naar Daniël van der Merwede, zij het dat deze titel nog wordt betwist door andere familieleden van de vorige heren van Stein. Na Daniël komt zijn schoonzoon Willem van Brederode in bezit van het kasteel en vervolgens de families Van Heinsberg, Van Bronckhorst-Batenburg, De Merode en een Boheems geslacht Kinsky. Tijdens de Franse Revolutie eindigt het bewind van de Kinsky's en wordt het bezit over een aantal erfgenamen verdeeld. De nieuwe eigenaar wordt dan de baron Van der Marck. Als tussen 1795 en 1815 een gravin Von Wickenburg genaamd alle aandelen van Stein opkoopt, wordt zij de nieuwe eigenaresse, maar haar zoon verkoopt het weer in 1828 aan de Luikse arts Joseph Dejaer. De volgende eigenaar wordt een Luikse rentenier, Edward Wauters. Hij verkoopt het landgoed in 1910 aan de barones De Villenfagne de Sorinnes, die het in 1917 verkocht.
==Archieven==
De Doopregisters beginnen in 1660, de Huwelijks- en Overlijdensregisters in 1680 (parochie H. Martinus). Zie verder deze link [http://www.genver.nl/lb/dtb0971.htm DTB-registers] en [http://www.genver.nl/lb/bs0971.htm Burgerlijke Stand].
Ze zijn te raadplegen in het [http://www.rhcl.nl/ RHCL] te Maastricht, evenals de oude archieven tot de Franse Tijd.
Het oude gemeentearchief is te raadplegen in het [http://www.stadsarchief-sittard-geleen.nl/index/index_nl.html Stadsarchief Sittard-Geleen] te Born.
==Externe links==
* [http://www.genbronnen.nl/bronnen/limburg/stein/dopen.html Stein dopen 1793-1805]
* [http://www.genbronnen.nl/bronnen/limburg/stein/huwelijken.html Stein huwelijken 1680-1805]
* [http://www.lggi.nl/ Limburgs Genealogisch en Geschiedkundig Informatiecentrum (LGGI) te Stein]
* [http://steindenaren.lggi.nl/ Steindenaren]
[[Categorie: Gemeente Stein]]
