24.519
bewerkingen
Wijzigingen
Uit Genealogie Limburg Wiki
→Archieven
'''Broeksittard''' (Limburgs: Broukzittert) is een kerkdorp en voormalige gemeente in de Nederlandse provincie Limburg, gelegen ten oosten van de stad Sittard aan de Duitse grens.
==Geschiedenis==
Uit de Romeinse tijd zijn de overblijfselen van gebouwen gevonden; in de kerk zijn stenen hiervan hergebruikt. Ook is de weg naar Tüddern door het veen teruggevonden, gemaakt van houten palen.
Broeksittard wordt voor het eerst officieel vermeld als Bruchsitert in een document uit het jaar 1144. Het dorp is ontstaan in de vroege middeleeuwen bij een gebied dat zeer geschikt was om vee te houden. Bestuurlijk valt de plaats van oudsher onder [[Sittard]]. Met Sittard maakte het deel uit van het [[Gulik]]se gebied van [[1400]] tot de Franse verovering in [[1794]]. Onder Frans bewind kwam Broeksittard bij het [[Departement van de Roer]], eerst als afzonderlijke mairie (met in 1799 434 inwoners), en vanaf 1800 samengevoegd tot één gemeente met [[Wehr]] en [[Susterseel]]. Nadat op het [[Wener Congres]] van 1815 nieuwe landsgrenzen waren getrokken, werd Broeksittard op 24 februari 1817 overgedragen aan Nederland. Van 1817 tot 1942 is het vervolgens een zelfstandige gemeente geweest. Op 30 september 1942 werd de gemeente Broeksittard (met toen 992 inwoners) door de Duitse bezetter opgeheven en weer volledig bij Sittard gevoegd.
===Bijzonderheden===
Broeksittard is met name bekend omdat hier op 24 maart [[1543]] de '''Slag in de Kempekoul'''[http://www.wijkplatform-kemperkoul.nl/page15/assets/DE%20GESCHIEDENIS%20VAN%20KEMPERKOUL2%202.pdf] plaatsvond, tussen de troepen van keizer Karel V en hertog Willem V van Gulik en Gelre. Ondanks een fameuze Gulikse overwinning moest de hertog kort daarop toch in het stof bijten en Gelre aan de keizer overdragen.
Broeksittard is tevens bekend om zijn 'kuukekremers' en [[Bokkerijder]]s. Ook was de laatste doodstraf in Nederland (buiten de Tweede Wereldoorlog) voltrokken op een inwoner van Broeksittard. Het betrof de uit Duitsland afkomstige [http://nl.wikipedia.org/wiki/Johannes_Nathan Johann Nathan], die in 1860 te Maastricht werd opgehangen wegens moord op zijn schoonmoeder Sophia [[Driessen]]-[[Corsten]] in Broeksittard.
==Monument==
In het oude deel van Broeksittard staat een Rooms-katholieke kerk van de parochie O.L. Vrouw Geboorte, gebouwd in 1934 naar een ontwerp van de Sittardse architect Jos Wielders. Deze kerk verving een oude zaalkerk uit de periode rond het jaar 1000, die bij de bouw van de nieuwe kerk werd afgebroken. Beeldhouwer Jean Weerts zorgde voor de beelden, waaronder het H. Hartbeeld.
==Archieven==
Het Stadsarchief Sittard-Geleen beheert zowel de oude kerkelijke als de gemeentelijke archieven van Broeksittard.
De oudste dopen, huwelijken en overlijdens zijn te vinden in de kerkregisters van de parochie St. Petrus te Sittard. De eigen doopregisters beginnen in 1694, de huwelijksregisters in 1699 en de overlijdensegisters in 1693 (parochie O.L. Vrouwe Geboorte). De originele registers bevinden zich in het Stadsarchief Sittard-Geleen, terwijl in het RHCL te Maastricht fotokopieën ter inzage zijn. Zie ook deze link [http://www.genver.nl/lb/dtb1032.htm DTB-regsters] en [http://www.genver.nl/lb/bs1032.htm Burgerlijke Stand Broeksittard].
De burgerlijke stand 1817-1942 is ter inzage in Stadsarchief Sittard-Geleen en het RHCL te Maastricht. De eerste beschikt tevens over fotokopieën van de burgerlijke stand van Wehr 1798-1817 en over het bevolkingsregister van Broeksittard 1850-1938.
==Literatuur==
* "Broeksittard, dorp aan de grens", door Harie Maassen e.a. / eindred. Peer Boselie, Guus Janssen, Jan Schrader / Stg. Charles Beltjens en Stadsarchief Sittard-Geleen, Sittard 2006.
[[Categorie: Hertogdom Gulik]]
[[Categorie: Gemeente Sittard-Geleen]]
==Geschiedenis==
Uit de Romeinse tijd zijn de overblijfselen van gebouwen gevonden; in de kerk zijn stenen hiervan hergebruikt. Ook is de weg naar Tüddern door het veen teruggevonden, gemaakt van houten palen.
Broeksittard wordt voor het eerst officieel vermeld als Bruchsitert in een document uit het jaar 1144. Het dorp is ontstaan in de vroege middeleeuwen bij een gebied dat zeer geschikt was om vee te houden. Bestuurlijk valt de plaats van oudsher onder [[Sittard]]. Met Sittard maakte het deel uit van het [[Gulik]]se gebied van [[1400]] tot de Franse verovering in [[1794]]. Onder Frans bewind kwam Broeksittard bij het [[Departement van de Roer]], eerst als afzonderlijke mairie (met in 1799 434 inwoners), en vanaf 1800 samengevoegd tot één gemeente met [[Wehr]] en [[Susterseel]]. Nadat op het [[Wener Congres]] van 1815 nieuwe landsgrenzen waren getrokken, werd Broeksittard op 24 februari 1817 overgedragen aan Nederland. Van 1817 tot 1942 is het vervolgens een zelfstandige gemeente geweest. Op 30 september 1942 werd de gemeente Broeksittard (met toen 992 inwoners) door de Duitse bezetter opgeheven en weer volledig bij Sittard gevoegd.
===Bijzonderheden===
Broeksittard is met name bekend omdat hier op 24 maart [[1543]] de '''Slag in de Kempekoul'''[http://www.wijkplatform-kemperkoul.nl/page15/assets/DE%20GESCHIEDENIS%20VAN%20KEMPERKOUL2%202.pdf] plaatsvond, tussen de troepen van keizer Karel V en hertog Willem V van Gulik en Gelre. Ondanks een fameuze Gulikse overwinning moest de hertog kort daarop toch in het stof bijten en Gelre aan de keizer overdragen.
Broeksittard is tevens bekend om zijn 'kuukekremers' en [[Bokkerijder]]s. Ook was de laatste doodstraf in Nederland (buiten de Tweede Wereldoorlog) voltrokken op een inwoner van Broeksittard. Het betrof de uit Duitsland afkomstige [http://nl.wikipedia.org/wiki/Johannes_Nathan Johann Nathan], die in 1860 te Maastricht werd opgehangen wegens moord op zijn schoonmoeder Sophia [[Driessen]]-[[Corsten]] in Broeksittard.
==Monument==
In het oude deel van Broeksittard staat een Rooms-katholieke kerk van de parochie O.L. Vrouw Geboorte, gebouwd in 1934 naar een ontwerp van de Sittardse architect Jos Wielders. Deze kerk verving een oude zaalkerk uit de periode rond het jaar 1000, die bij de bouw van de nieuwe kerk werd afgebroken. Beeldhouwer Jean Weerts zorgde voor de beelden, waaronder het H. Hartbeeld.
==Archieven==
Het Stadsarchief Sittard-Geleen beheert zowel de oude kerkelijke als de gemeentelijke archieven van Broeksittard.
De oudste dopen, huwelijken en overlijdens zijn te vinden in de kerkregisters van de parochie St. Petrus te Sittard. De eigen doopregisters beginnen in 1694, de huwelijksregisters in 1699 en de overlijdensegisters in 1693 (parochie O.L. Vrouwe Geboorte). De originele registers bevinden zich in het Stadsarchief Sittard-Geleen, terwijl in het RHCL te Maastricht fotokopieën ter inzage zijn. Zie ook deze link [http://www.genver.nl/lb/dtb1032.htm DTB-regsters] en [http://www.genver.nl/lb/bs1032.htm Burgerlijke Stand Broeksittard].
De burgerlijke stand 1817-1942 is ter inzage in Stadsarchief Sittard-Geleen en het RHCL te Maastricht. De eerste beschikt tevens over fotokopieën van de burgerlijke stand van Wehr 1798-1817 en over het bevolkingsregister van Broeksittard 1850-1938.
==Literatuur==
* "Broeksittard, dorp aan de grens", door Harie Maassen e.a. / eindred. Peer Boselie, Guus Janssen, Jan Schrader / Stg. Charles Beltjens en Stadsarchief Sittard-Geleen, Sittard 2006.
[[Categorie: Hertogdom Gulik]]
[[Categorie: Gemeente Sittard-Geleen]]
