6.420
bewerkingen
Wijzigingen
Uit Genealogie Limburg Wiki
→Geschiedenis van de heerlijkheid Geleen: lf
==Geschiedenis van de heerlijkheid Geleen==
In 1257 was het kerspel [[Geleen]] in handen van de machtigste heren van deze regio, de Valkenburgers. In een tijd van schaalvergroting wist Valkenburg zich echter niet te handhaven tegen de oprukkende grotere machten Gulik, Gelre, Brabant en Luik. In de 14de eeuw viel het [[Land van Valkenburg]] uiteen. Geleen kwam terecht bij de hertog van Brabant en ging onderdeel uitmaken van de Brabantse [[Landen van Overmaas]]. <br> Deze landen van Overmaas gingen vanaf 1430 deel uit maken van het Bourgondische-Habsburgse rijk. Toen Filips II, koning van Spanje en heer der Nederlanden, in financiële nood zat ging hij over tot het verpanden van delen van zijn landen. In 1558 verleende hij het gebied, bestaande uit [[Geleen]], [[Spaubeek]] en het kasteel [[Sint-Jansgeleen]] de status van heerlijkheid en verpande het tegen 3050 Vlaamse ponden aan [[Arnold II Huyn van Geleen]]. Geleen kreeg zo zijn eigen locale heer met het recht van lage en hoge rechtspraak in de nieuwe heerlijkheid. De eerste heren oefenden nog persoonlijk het dagelijks bestuur uit, maar hun opvolgers lieten dit over aan de door hen aangestelde schout, schepenen en secretaris.
Onvrede over het vanuit Spanje gevoerde beleid van Filips II leidde tot de Nederlandse opstand o.l.v. de protestantse Oranjes. In de vaderlandse geschiedenis staat de opstand bekend als de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648). In deze strijd kozen de Huyns de kant van de katholieke koning van Spanje. Arnold II Huyn, heer van Geleen, was onder koning Philips II gouverneur en kapitein-generaal van de Landen van Overmaas. Zijn zoon [[Arnold III Huyn van Geleen]], evenals zijn vader heer van Geleen, trad ook in dienst van de Spaanse koning. <br>
==Graventitel en graafschap==
Een kleinzoon was veldmaarschalk, [[Godfried Huyn van Geleen]], die wegens zijn grote verdiensten voor de Keizer en de Katholieke Liga op 5 juli 1640 in de gravenstand werd verheven. In zijn voetsporen ontving '''Arnold V Wolfgang Huyn''', heer van Geleen van (1620-1668), ook deze rang. Op 16 mei 1654 werd de heerlijkheid Geleen door de Koning van Spanje, Filips IV, tot graafschap verheven. Bijgevolg mocht Arnold V Wolfgang Huyn vanwege zijn verdiensten voor de Habsburgse dynastie en de verdiensten van zijn voorouders zich voortaan Graaf van Geleen noemen. Het graafschap Geleen omvatte vanaf 1664 behalve de voormalige heerlijkheid Geleen, ook de heerlijkheid [[Oirsbeek]], inclusief de plaatsen [[Amstenrade]], [[Merkelbeek]] en [[Bingelrade]] en de heerlijkheid [[Brunssum]] inclusief [[Jabeek]] en [[Schinveld]].
De afwikkeling van de Vrede van Munster, die in [[1648]] een einde maakte aan de Tachtigjarige Oorlog, vond in deze regionen pas plaats met de sluiting van het partage-tractaat in 1661-1663, dat de verdeling van de Landen van Overmaas regelde. Geleen kwam, evenals de Zuidelijke Nederlanden, onder Spaans-Habsburgs gezag.
Als lokale heren werden de Huyns in 1669 opgevolgd door de Van Salms.
==Zie ook ==
*[[Arnold I Huyn van Amstenrade]]
*[[Godfried Huyn van Geleen]]
==Bronnen==
*[http://www.stadsarchief-sittard-geleen.nl/index/stadsarchief_nl/inhoud/php_geleen.php Geschiedenis Geleen op website Stadsarchief Sittard-Geleen]
*Elisaeus Mckenna, ''Het grafelijk geslacht Huyn van Amstenrade en Geleen'', Sittard 1928, 27-28
==Verdere literatuur==
*M.J.H.A. Schrijnemakers, m.m.v. J.J.G. Ramaekers 1998: ''Geschiedenis van Geleen. Deel I: Van het begin van de Prehistorie tot het einde van de Franse Periode (1814).'' Geleen: Stg. Cultureel-Historische Uitgaven.
*[http://opc4.kb.nl/DB=1/SET=91/TTL=1/CMD?ACT=SRCHA&IKT=8866&SRT=RLV&TRM=geleen Overzicht van literatuur over Geleen in de Koninklijke Bibliotheek (KB).]
==Externe links==
*[http://www.stadsarchief-sittard-geleen.nl/index/stadsarchief_nl/inhoud/php_geleen.php Geschiedenis Geleen op website Stadsarchief Sittard-Geleen]
*[http://genealogie.hassing-online.nl/viewpage.php?page=geleen.htm&title=Geschiedenis%20van%20Geleen Overzicht van de geschiedenis van Geleen tussen 1200 en 1788]
[[Categorie: Adellijk geslacht]]
In 1257 was het kerspel [[Geleen]] in handen van de machtigste heren van deze regio, de Valkenburgers. In een tijd van schaalvergroting wist Valkenburg zich echter niet te handhaven tegen de oprukkende grotere machten Gulik, Gelre, Brabant en Luik. In de 14de eeuw viel het [[Land van Valkenburg]] uiteen. Geleen kwam terecht bij de hertog van Brabant en ging onderdeel uitmaken van de Brabantse [[Landen van Overmaas]]. <br> Deze landen van Overmaas gingen vanaf 1430 deel uit maken van het Bourgondische-Habsburgse rijk. Toen Filips II, koning van Spanje en heer der Nederlanden, in financiële nood zat ging hij over tot het verpanden van delen van zijn landen. In 1558 verleende hij het gebied, bestaande uit [[Geleen]], [[Spaubeek]] en het kasteel [[Sint-Jansgeleen]] de status van heerlijkheid en verpande het tegen 3050 Vlaamse ponden aan [[Arnold II Huyn van Geleen]]. Geleen kreeg zo zijn eigen locale heer met het recht van lage en hoge rechtspraak in de nieuwe heerlijkheid. De eerste heren oefenden nog persoonlijk het dagelijks bestuur uit, maar hun opvolgers lieten dit over aan de door hen aangestelde schout, schepenen en secretaris.
Onvrede over het vanuit Spanje gevoerde beleid van Filips II leidde tot de Nederlandse opstand o.l.v. de protestantse Oranjes. In de vaderlandse geschiedenis staat de opstand bekend als de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648). In deze strijd kozen de Huyns de kant van de katholieke koning van Spanje. Arnold II Huyn, heer van Geleen, was onder koning Philips II gouverneur en kapitein-generaal van de Landen van Overmaas. Zijn zoon [[Arnold III Huyn van Geleen]], evenals zijn vader heer van Geleen, trad ook in dienst van de Spaanse koning. <br>
==Graventitel en graafschap==
Een kleinzoon was veldmaarschalk, [[Godfried Huyn van Geleen]], die wegens zijn grote verdiensten voor de Keizer en de Katholieke Liga op 5 juli 1640 in de gravenstand werd verheven. In zijn voetsporen ontving '''Arnold V Wolfgang Huyn''', heer van Geleen van (1620-1668), ook deze rang. Op 16 mei 1654 werd de heerlijkheid Geleen door de Koning van Spanje, Filips IV, tot graafschap verheven. Bijgevolg mocht Arnold V Wolfgang Huyn vanwege zijn verdiensten voor de Habsburgse dynastie en de verdiensten van zijn voorouders zich voortaan Graaf van Geleen noemen. Het graafschap Geleen omvatte vanaf 1664 behalve de voormalige heerlijkheid Geleen, ook de heerlijkheid [[Oirsbeek]], inclusief de plaatsen [[Amstenrade]], [[Merkelbeek]] en [[Bingelrade]] en de heerlijkheid [[Brunssum]] inclusief [[Jabeek]] en [[Schinveld]].
De afwikkeling van de Vrede van Munster, die in [[1648]] een einde maakte aan de Tachtigjarige Oorlog, vond in deze regionen pas plaats met de sluiting van het partage-tractaat in 1661-1663, dat de verdeling van de Landen van Overmaas regelde. Geleen kwam, evenals de Zuidelijke Nederlanden, onder Spaans-Habsburgs gezag.
Als lokale heren werden de Huyns in 1669 opgevolgd door de Van Salms.
==Zie ook ==
*[[Arnold I Huyn van Amstenrade]]
*[[Godfried Huyn van Geleen]]
==Bronnen==
*[http://www.stadsarchief-sittard-geleen.nl/index/stadsarchief_nl/inhoud/php_geleen.php Geschiedenis Geleen op website Stadsarchief Sittard-Geleen]
*Elisaeus Mckenna, ''Het grafelijk geslacht Huyn van Amstenrade en Geleen'', Sittard 1928, 27-28
==Verdere literatuur==
*M.J.H.A. Schrijnemakers, m.m.v. J.J.G. Ramaekers 1998: ''Geschiedenis van Geleen. Deel I: Van het begin van de Prehistorie tot het einde van de Franse Periode (1814).'' Geleen: Stg. Cultureel-Historische Uitgaven.
*[http://opc4.kb.nl/DB=1/SET=91/TTL=1/CMD?ACT=SRCHA&IKT=8866&SRT=RLV&TRM=geleen Overzicht van literatuur over Geleen in de Koninklijke Bibliotheek (KB).]
==Externe links==
*[http://www.stadsarchief-sittard-geleen.nl/index/stadsarchief_nl/inhoud/php_geleen.php Geschiedenis Geleen op website Stadsarchief Sittard-Geleen]
*[http://genealogie.hassing-online.nl/viewpage.php?page=geleen.htm&title=Geschiedenis%20van%20Geleen Overzicht van de geschiedenis van Geleen tussen 1200 en 1788]
[[Categorie: Adellijk geslacht]]
