24.518
bewerkingen
Wijzigingen
Uit Genealogie Limburg Wiki
→Externe links
'''Well''' ligt aan Noord-Limburg aan de rivier de Maas. Het kerkdorp ligt zo'n 23 kilometer ten noorden van Venlo, tegen de Duitse grens, en telt 2.480 inwoners (1 september 2010). Tot 1794 was het onderdeel van de gemeente Well-Bergen. In 1800, ten tijde van de Franse overheersing, kwam Well te vallen onder de gemeente Bergen. Het gehucht Wellerlooi, tot dan toe een onderdeel van Well, wordt in 1894 een eigen woonkern.
[[Afbeelding:Well.jpg|right|thumb|400px| Well in 1912]]
[[afbeelding:Well1849.jpg|thumb|left|Well. Detail van de Rivierenkaart (1849).]]
==Naam==
In de Middeleeuwen kreeg dit dorp aan de Maas de naam Welle, hetgeen aanlegplaats betekent. Hoe het vóór die tijd heette is niet duidelijk. In ieder geval is het dorp ouder dan de naam. Zonder de Maas is Well ondenkbaar. Het ontstaan heeft te maken met het feit, dat men hier gemakkelijk de Maas kon oversteken. Dit komt omdat de rivier bij Well een bocht maakt. Daar stroomt de Maas niet van zuid naar noord, maar van oost naar west. De stroming van de rivier, in combinatie met de meestal uit het westen waaiende wind maakten de kans op afdrijven bij een oversteek gering. Daarom kwam hier een overzet- en aanlegplaats.
==Geschiedenis==
*Well behoorde bij het [[Overkwartier van Gelre]] of Spaans Opper-Gelre. Tijdens de [[Spaanse Successieoorlog]] werd het door Pruisische troepen bezet, en zo bleef het als deel van [[Pruisisch Overkwartier van Gelre|Pruisisch Opper-Gelre]] ongeveer een eeuw lang Duits (tot 1814).
*De archieven van de schepenbank én de doopregisters (vanaf 1699), trouwregisters (vanaf 1704) en de overlijdensregisters (vanaf 1725) worden in het Rijksarchief te Maastricht bewaard.
* In 1916 overstroomde het dorp.
* Het St. Anthoniusgilde herdacht in 1926 haar 500-jarige bestaan.
==Monumenten in Well==
* Kasteel Well
* Oud kerkhof
* St. Vituskerk
* St. Rochuskapel
==Religie==
[[Afbeelding:Wellkerk.jpg|thumb|200px| St. Vituskerk te Well]]
In [[974]] was er sprake van een kerkje aan het Wellse veer, dat toen geschonken werd aan de Sint- Vitusabdij te Mönchen-Gladbach. Oudtijds was de kerk gewijd aan Petrus, maar deze werd door Vitus verdrongen, mogelijk onder invloed van de abdij.
Tijdens de Tachtigjarige Oorlog werd de kerk verwoest, die in [[1607]] weer herbouwd werd. Omstreeks [[1844]] werd het schip door een groter exemplaar vervangen in Waterstaatsstijl. In [[1868]]-[[1869]] werd door architect Pierre Cuypers een toren aan deze kerk gebouwd. De kerk werd in [[1944]] door de Engelsen verwoest.
Als noodkerk werd de [[tiendschuur]] van het kasteel te Well gebruikt. De pittoreske [[tiendschuur]] bleef tot [[1958]] als kerk in gebruik.
Met de bouw van de huidige kerk werd in [[1956]] begonnen. Twee jaar later, op 30 maart [[1958]] werd de kerk ingezegend en in gebruik genomen. De architect van de nieuwe kerk was [[Ramaekers]].
==Families die langdurig in Well wonen of woonden==
* [[Daemen]]
==Wapen van Well==
[[Afbeelding:Wapenwell.jpg|thumb|left|100px]]
Het gerecht van Well wordt al op 22 januari 1363 genoemd. De vermelding van [[schepen|schepenen]] volgt op 12 juni 1368. Deze [[schepenbank]] omvatte in ieder geval vanaf de zestiende eeuw ook Bergen. Het wapen van de schepenbank wordt voor het eerst genoemd in 1449 en vertoont een wapenschild met een rechtopstaande pijl.
==Archieven==
De doopregisters beginnen in 1699, de huwelijksregisters in 1669 en de overlijdensregisters in 1659.
Ook die zijn bewerkt door GenBronnen, zie links.
==Literatuur==
* Th.W.J. Driessen, Well en wee van een kasteeldorp in Noord-Limburg, bewerkt door Henricus Petrus Hubertus Camps (Venlo 1980) 112-114, 117-118.
* Prof. J.G.N. Renaud, ‘Het kasteel van Well: waarheid en Dichtung’, in: A.J. Geurts red., Verwoord verleden (Lomm 1982) 85-95.
* J. Verheyen, Het kasteel van Well en de vloek die erop rustte (Maastricht 1955).
* [http://opc4.kb.nl/DB=1/SET=92/TTL=1/CMD?ACT=SRCHA&IKT=8866&SRT=RLV&TRM=well Overzicht van literatuur over Well in de Koninklijke Bibliotheek (KB).]
==Externe links==
* [http://www.genbronnen.nl/bronnen/limburg/well/dopen.html Well dopen 1699-1820]
* [http://www.genbronnen.nl/bronnen/limburg/well/dopen/1706-1770.html Well dopen 1706-1770 onwettige kinderen]
* [http://www.genbronnen.nl/bronnen/limburg/well/huwelijken.html Well huwelijken 1669-1820]
* [http://www.genbronnen.nl/bronnen/limburg/well/overlijdens.html Well overlijdens 1659-1798]
* [http://www.genbronnen.nl/bronnen/limburg/well/secundair.html Well secundaire bronnen]
* [http://www.archiefwell.nl/archief+%26amp%3B+site+info/nieuws?news=133 Archief Well Vereniging].
* [http://www.wellaandemaas.nl/de+geschiedenis/ontstaan+van+well%2C+met+album+div.oude+foto%27s Geschiedenis van Well]
[[Categorie: Overkwartier van Gelre]]
[[Categorie: Gemeente Bergen]]
[[Afbeelding:Well.jpg|right|thumb|400px| Well in 1912]]
[[afbeelding:Well1849.jpg|thumb|left|Well. Detail van de Rivierenkaart (1849).]]
==Naam==
In de Middeleeuwen kreeg dit dorp aan de Maas de naam Welle, hetgeen aanlegplaats betekent. Hoe het vóór die tijd heette is niet duidelijk. In ieder geval is het dorp ouder dan de naam. Zonder de Maas is Well ondenkbaar. Het ontstaan heeft te maken met het feit, dat men hier gemakkelijk de Maas kon oversteken. Dit komt omdat de rivier bij Well een bocht maakt. Daar stroomt de Maas niet van zuid naar noord, maar van oost naar west. De stroming van de rivier, in combinatie met de meestal uit het westen waaiende wind maakten de kans op afdrijven bij een oversteek gering. Daarom kwam hier een overzet- en aanlegplaats.
==Geschiedenis==
*Well behoorde bij het [[Overkwartier van Gelre]] of Spaans Opper-Gelre. Tijdens de [[Spaanse Successieoorlog]] werd het door Pruisische troepen bezet, en zo bleef het als deel van [[Pruisisch Overkwartier van Gelre|Pruisisch Opper-Gelre]] ongeveer een eeuw lang Duits (tot 1814).
*De archieven van de schepenbank én de doopregisters (vanaf 1699), trouwregisters (vanaf 1704) en de overlijdensregisters (vanaf 1725) worden in het Rijksarchief te Maastricht bewaard.
* In 1916 overstroomde het dorp.
* Het St. Anthoniusgilde herdacht in 1926 haar 500-jarige bestaan.
==Monumenten in Well==
* Kasteel Well
* Oud kerkhof
* St. Vituskerk
* St. Rochuskapel
==Religie==
[[Afbeelding:Wellkerk.jpg|thumb|200px| St. Vituskerk te Well]]
In [[974]] was er sprake van een kerkje aan het Wellse veer, dat toen geschonken werd aan de Sint- Vitusabdij te Mönchen-Gladbach. Oudtijds was de kerk gewijd aan Petrus, maar deze werd door Vitus verdrongen, mogelijk onder invloed van de abdij.
Tijdens de Tachtigjarige Oorlog werd de kerk verwoest, die in [[1607]] weer herbouwd werd. Omstreeks [[1844]] werd het schip door een groter exemplaar vervangen in Waterstaatsstijl. In [[1868]]-[[1869]] werd door architect Pierre Cuypers een toren aan deze kerk gebouwd. De kerk werd in [[1944]] door de Engelsen verwoest.
Als noodkerk werd de [[tiendschuur]] van het kasteel te Well gebruikt. De pittoreske [[tiendschuur]] bleef tot [[1958]] als kerk in gebruik.
Met de bouw van de huidige kerk werd in [[1956]] begonnen. Twee jaar later, op 30 maart [[1958]] werd de kerk ingezegend en in gebruik genomen. De architect van de nieuwe kerk was [[Ramaekers]].
==Families die langdurig in Well wonen of woonden==
* [[Daemen]]
==Wapen van Well==
[[Afbeelding:Wapenwell.jpg|thumb|left|100px]]
Het gerecht van Well wordt al op 22 januari 1363 genoemd. De vermelding van [[schepen|schepenen]] volgt op 12 juni 1368. Deze [[schepenbank]] omvatte in ieder geval vanaf de zestiende eeuw ook Bergen. Het wapen van de schepenbank wordt voor het eerst genoemd in 1449 en vertoont een wapenschild met een rechtopstaande pijl.
==Archieven==
De doopregisters beginnen in 1699, de huwelijksregisters in 1669 en de overlijdensregisters in 1659.
Ook die zijn bewerkt door GenBronnen, zie links.
==Literatuur==
* Th.W.J. Driessen, Well en wee van een kasteeldorp in Noord-Limburg, bewerkt door Henricus Petrus Hubertus Camps (Venlo 1980) 112-114, 117-118.
* Prof. J.G.N. Renaud, ‘Het kasteel van Well: waarheid en Dichtung’, in: A.J. Geurts red., Verwoord verleden (Lomm 1982) 85-95.
* J. Verheyen, Het kasteel van Well en de vloek die erop rustte (Maastricht 1955).
* [http://opc4.kb.nl/DB=1/SET=92/TTL=1/CMD?ACT=SRCHA&IKT=8866&SRT=RLV&TRM=well Overzicht van literatuur over Well in de Koninklijke Bibliotheek (KB).]
==Externe links==
* [http://www.genbronnen.nl/bronnen/limburg/well/dopen.html Well dopen 1699-1820]
* [http://www.genbronnen.nl/bronnen/limburg/well/dopen/1706-1770.html Well dopen 1706-1770 onwettige kinderen]
* [http://www.genbronnen.nl/bronnen/limburg/well/huwelijken.html Well huwelijken 1669-1820]
* [http://www.genbronnen.nl/bronnen/limburg/well/overlijdens.html Well overlijdens 1659-1798]
* [http://www.genbronnen.nl/bronnen/limburg/well/secundair.html Well secundaire bronnen]
* [http://www.archiefwell.nl/archief+%26amp%3B+site+info/nieuws?news=133 Archief Well Vereniging].
* [http://www.wellaandemaas.nl/de+geschiedenis/ontstaan+van+well%2C+met+album+div.oude+foto%27s Geschiedenis van Well]
[[Categorie: Overkwartier van Gelre]]
[[Categorie: Gemeente Bergen]]
