3.374
bewerkingen
Wijzigingen
Uit Genealogie Limburg Wiki
Prinsbisdom Luik / Rijks- en prins-bisschoppen (bekijk bron)
Versie van 30 dec 2015 16:55
, 30 dec 2015 16:55→Prins-bisschoppen van Luik
''Tekst samengesteld uit een tweetal artikelen in de Nederlandse Wikipedia''
Een '''Prins-bisschop''' was een bisschop, die naast het geestelijk bestuur over zijn bisdom tegelijkertijd ook het wereldlijk gezag uitoefende over een bepaald territorium, waarvan hij dan de hoogste landsheer was.
==Prins-bisschoppen in het Heilige Roomse Rijk==
In het [[Heilige Roomse Rijk]] vormden een vijftigtal prins-bisdommen een onderdeel van de rijksorganisatie (naast vele honderden andere vorstendommen). In 1220 werden de prins-bisschoppen vrijwel zelfstandig door het verdrag dat zij sloten met keizer Frederik II: de ''Confoederatio cum principibus ecclesiasticis''. Tijdens de Reformatie werd een aantal prinsbisdommen geseculariseerd en omgezet in wereldlijke vorstendommen. De laatste prins-bisdommen verdwenen tenslotte bij de ''Reichsdeputationshauptschluss'' van 1803. De belangrijkste geestelijke vorsten waren de aartsbisschoppen van Mainz, Trier en Keulen, die tevens keurvorst waren.<br>
In de Nederlanden bestond tot 1526 het prinsbisdom Utrecht en tot 1795 het [[prinsbisdom Luik]]. In 1672 werd de Republiek onder andere aangevallen door de keurvorst-aartsbisschop van Keulen en de prins-bisschop van Münster. De laatste was Bernhard von Galen van Münster, die in Groningen als 'Bommen Berend' bekend staat.<br>
Een minder belangrijke variant van de prins-bisschop was de prins-abt zoals prinsdom Stavelot-Malmedy (dat vaak in personele unie verbonden was met het prins-bisdom Luik) en het [[vorstendom Thorn|abdijvorstendom Thorn]].
==Rijksbisschoppen van Luik==
{| class="wikitable" width="100%"
|bgcolor="#EEEEEE" width="30%" |'''Naam'''
|bgcolor="#EEEEEE" width="30%" |'''Periode'''
|bgcolor="#EEEEEE" width="50%" |'''Opmerkingen'''
|-
|[[Notger]]
|[[972]]-[[1008]]
|
|-
|[[Balderik II van Loon]]
|[[1008]]-[[1018]]
|
|-
|[[Sint Wolbodo|Walbod]]
|[[1018]]-[[1021]]
|
|-
|[[Durand (bisschop van Luik)|Durand]]
|[[1021]]-[[1025]]
|
|-
|[[Reginar]]
|[[1025]]-[[1038]]
|
|-
|[[Nithard]]
|[[1039]]-[[1042]]
|
|-
|[[Azzo]]
|[[1042]]-[[1048]]
|
|-
|[[Diederik van Beieren|Diederik (Theoduinus) van Beieren]]
|[[1048]]-[[1075]]
|
|-
|[[Hendrik I van Verdun]]
|[[1075]]-[[1091]]
|
|-
|[[Otbertus]]
|[[1092]]-[[1119]]
|
|-
|[[Frederik van Namen]]
|[[1119]]-[[1121]]
|
|-
|''[[sede vacante]]''
|1121-1123
|
|-
|[[Alberon I van Leuven]]
|[[1123]]-[[1128]]
|
|-
|[[Alexander I van Gulik]]
|[[1128]]-[[1135]]
|
|-
|[[Alberon II van Namen]]
|[[1135]]-[[1145]]
|
|-
|[[Hendrik II van Leyen]]
|[[1145]]-[[1164]]
|
|-
|[[Alexander II van Oerle]]
|[[1165]]-[[1167]]
|
|-
|[[Rudolf van Zähringen]]
|[[1167]]-[[1191]]
|
|-
|[[Albert van Leuven|Albert I van Leuven]]
|[[1191]]-[[1192]]
|
|-
|[[Lotharius van Hochstaden]]
|[[1192]]-[[1193]]
|
|-
|[[Simon van Limburg]]
|[[1193]]-[[1195]]
|
|-
|[[Otto van Heinsberg]]
|[[1195]]
|
|-
|[[Albert II van Cuyck]]
|[[1195]]-[[1200]]
|
|-
|[[Hugo II van Pierrepont]]
|[[1200]]-[[1229]]
|
|-
|[[Johan II van Rummen]]
|[[1229]]-[[1238]]
|
|-
|[[Willem van Savoye]]
|[[1238]]-[[1239]]
|Voorheen bisschop van [[Valence (Drôme)|Valence]] en [[elect (beroep)|elect]] van [[Lijst van aartsbisschoppen van Lyon|Lyon]]
|-
|[[Robert I van Thorote]]
|[[1240]]-[[1246]]
|
|-
|[[Hendrik III van Gelre]] of van Montfort
|[[1247]]-[[1274]]
|Afgezet door het [[Concilie van Lyon]]
|-
|[[Johan III van Edingen]]
|[[1274]]-[[1281]]
|Voorheen bisschop van [[Lijst van bisschoppen van Doornik|Doornik]]
|-
|[[Willem II van Auvergne]]
|[[1282]]
|
|-
|[[Jan van Vlaanderen|Jan IV van Vlaanderen]]
|[[1282]]-[[1292]]
|Voorheen bisschop van [[Metz]]
|-
|''[[sede vacante]]''
|1292-1296
|
|-
|[[Hugo III van Chalons]]
|[[1296]]-[[1301]]
|Bevorderd tot aartsbisschop van [[Besançon]]
|-
|[[Adolf II van Waldeck]]
|[[1301]]-[[1302]]
|
|-
|[[Theobald van Bar]]
|[[1303]]-[[1312]]
|
|-
|[[Adolf van der Mark|Adolf II van der Marck]]
|[[1313]]-[[1344]]
|
|-
|[[Engelbert III van der Mark (bisschop)|Engelbert III van der Mark]]
|[[1345]]-[[1364]]
|Bevorderd tot aartsbisschop van [[Lijst van aartsbisschoppen van Keulen|Keulen]] 1364-1369
|-
|[[Jan van Arkel (bisschop)|Jan V van Arkel]]
|[[1364]]-[[1378]]
|Voorheen bisschop van [[Lijst van bisschoppen en aartsbisschoppen van Utrecht|Utrecht]] 1342-1364
|-
|[[Arnold II van Horne|Arnold van Horne]]
|[[1378]]-[[1389]]
|Voorheen bisschop van Utrecht 1364-1378
|-
|[[Jan van Beieren|Johan VI van Beieren]]
|[[1389]]-[[1418]]
|Elect. Trad af
|-
|[[Johan VII van Wallenrodt]]
|[[1418]]-[[1419]]
|
|-
|[[Johan VIII van Heinsberg]]
|[[1419]]-[[1455]]
|Trad af
|-
|[[Lodewijk van Bourbon]]
|[[1456]]-[[1482]]
|
|-
|[[Johan van Horne|Johan IX van Horne]]
|[[1482]]-[[1506]]
|
|}
==Prins-bisschoppen van Luik==
{| class="wikitable" width="100%"
|bgcolor="#EEEEEE" width="30%" |'''Naam'''
|bgcolor="#EEEEEE" width="30%" |'''Periode'''
|bgcolor="#EEEEEE" width="50%" |'''Opmerkingen'''
|-
|[[Everhard van der Marck|Everhard van der Marck-Sedan]]
|[[1506]]-[[1538]]
|Tevens bisschop van [[Chartres]] en aartsbisschop van [[Valencia (stad)|Valencia]]
|-
|[[Cornelis van Glymes (1490-1560)|Cornelis van Glymes van Bergen]]
|[[1538]]-[[1544]]
|
|-
|[[Joris van Oostenrijk (prins-bisschop)|Joris van Oostenrijk]]
|[[1544]]-[[1557]]
|Voorheen bisschop van [[Brixen im Thale|Brixen]] en aartsbisschop van [[Valencia (stad)|Valencia]]
|-
|[[Robert van Glymes van Bergen|Robert II van Glymes van Bergen]]
|[[1557]]-[[1563]]
|
|-
|[[Gerard van Groesbeek]]
|[[1565]]-[[1580]]
|Kardinaal vanaf [[1578]]
|-
|[[Ernst van Beieren (keurvorst)|Ernst van Beieren]]
|[[1581]]-[[1612]]
|Tevens bisschop van [[Bisdom Freising|Freising]] en [[Bisdom Münster|Munster]] en aartsbisschop van [[Keur-Keulen|Keulen]]
|-
|[[Ferdinand van Beieren]]
|[[1612]]-[[1650]]
|Tevens bisschop van [[Bisdom Münster|Munster]], [[Prinsbisdom Paderborn|Paderborn]] en [[Hildesheim (stad)|Hildesheim]] en aartsbisschop van [[Keur-Keulen|Keulen]]
|-
|[[Maximiliaan Hendrik van Beieren]]
|[[1650]]-[[1688]]
|Tevens bisschop van [[Bisdom Münster|Munster]] en [[Hildesheim (stad)|Hildesheim]] en aartsbisschop van [[Keur-Keulen|Keulen]]
|-
|[[Johan X Lodewijk van Elderen]]
|[[1688]]-[[1694]]
|
|-
|[[Jozef Clemens van Beieren (1671-1723)|Jozef Clemens van Beieren]]
|[[1694]]-[[1723]]
|Tevens bisschop van [[Prinsbisdom Regensburg|Regensburg]], [[Bisdom Freising|Freising]] en [[Hildesheim (stad)|Hildesheim]] en aartsbisschop van [[Keur-Keulen|Keulen]]
|-
|[[George Lodewijk van Bergen|George II Lodewijk van Bergen]]
|[[1724]]-[[1743]]
|
|-
|[[Johan Theodoor van Beieren|Johan XI Theodoor van Beieren]]
|[[1744]]-[[1763]]
|Tevens bisschop van [[Prinsbisdom Regensburg|Regensburg]] en [[Bisdom Freising|Freising]]
|-
|[[Karel Nicolaas Alexander d'Oultremont]]
|[[1763]]-[[1771]]
|
|-
|[[Franciscus Karel de Velbrück]]
|[[1772]]-[[1784]]
|
|-
|[[César_Constantin_François_van_Hoensbroeck|Cesar Constantijn Frans van Hoensbroeck]]
|[[1784]]-[[1790]]
|Eerste keer
|-
|[[César_Constantin_François_van_Hoensbroeck|Cesar Constantijn Frans van Hoensbroeck]]
|[[1791]]-[[1792]]
|Tweede keer
|-
|[[Franciscus Antonius de Méan de Beaurieux]]
|[[1792]]-[[1792]]
|Eerste keer
|-
|[[Franciscus Antonius de Méan de Beaurieux]]
|[[1793]]-[[1794]]
|Tweede keer. Later aartsbisschop van [[aartsbisdom Mechelen-Brussel|Mechelen]]
|}
[[Categorie: Geschiedenis van Limburg]][[Categorie:Periferie van Limburg]]
[[Categorie: Prinsbisdom Luik]]
Een '''Prins-bisschop''' was een bisschop, die naast het geestelijk bestuur over zijn bisdom tegelijkertijd ook het wereldlijk gezag uitoefende over een bepaald territorium, waarvan hij dan de hoogste landsheer was.
==Prins-bisschoppen in het Heilige Roomse Rijk==
In het [[Heilige Roomse Rijk]] vormden een vijftigtal prins-bisdommen een onderdeel van de rijksorganisatie (naast vele honderden andere vorstendommen). In 1220 werden de prins-bisschoppen vrijwel zelfstandig door het verdrag dat zij sloten met keizer Frederik II: de ''Confoederatio cum principibus ecclesiasticis''. Tijdens de Reformatie werd een aantal prinsbisdommen geseculariseerd en omgezet in wereldlijke vorstendommen. De laatste prins-bisdommen verdwenen tenslotte bij de ''Reichsdeputationshauptschluss'' van 1803. De belangrijkste geestelijke vorsten waren de aartsbisschoppen van Mainz, Trier en Keulen, die tevens keurvorst waren.<br>
In de Nederlanden bestond tot 1526 het prinsbisdom Utrecht en tot 1795 het [[prinsbisdom Luik]]. In 1672 werd de Republiek onder andere aangevallen door de keurvorst-aartsbisschop van Keulen en de prins-bisschop van Münster. De laatste was Bernhard von Galen van Münster, die in Groningen als 'Bommen Berend' bekend staat.<br>
Een minder belangrijke variant van de prins-bisschop was de prins-abt zoals prinsdom Stavelot-Malmedy (dat vaak in personele unie verbonden was met het prins-bisdom Luik) en het [[vorstendom Thorn|abdijvorstendom Thorn]].
==Rijksbisschoppen van Luik==
{| class="wikitable" width="100%"
|bgcolor="#EEEEEE" width="30%" |'''Naam'''
|bgcolor="#EEEEEE" width="30%" |'''Periode'''
|bgcolor="#EEEEEE" width="50%" |'''Opmerkingen'''
|-
|[[Notger]]
|[[972]]-[[1008]]
|
|-
|[[Balderik II van Loon]]
|[[1008]]-[[1018]]
|
|-
|[[Sint Wolbodo|Walbod]]
|[[1018]]-[[1021]]
|
|-
|[[Durand (bisschop van Luik)|Durand]]
|[[1021]]-[[1025]]
|
|-
|[[Reginar]]
|[[1025]]-[[1038]]
|
|-
|[[Nithard]]
|[[1039]]-[[1042]]
|
|-
|[[Azzo]]
|[[1042]]-[[1048]]
|
|-
|[[Diederik van Beieren|Diederik (Theoduinus) van Beieren]]
|[[1048]]-[[1075]]
|
|-
|[[Hendrik I van Verdun]]
|[[1075]]-[[1091]]
|
|-
|[[Otbertus]]
|[[1092]]-[[1119]]
|
|-
|[[Frederik van Namen]]
|[[1119]]-[[1121]]
|
|-
|''[[sede vacante]]''
|1121-1123
|
|-
|[[Alberon I van Leuven]]
|[[1123]]-[[1128]]
|
|-
|[[Alexander I van Gulik]]
|[[1128]]-[[1135]]
|
|-
|[[Alberon II van Namen]]
|[[1135]]-[[1145]]
|
|-
|[[Hendrik II van Leyen]]
|[[1145]]-[[1164]]
|
|-
|[[Alexander II van Oerle]]
|[[1165]]-[[1167]]
|
|-
|[[Rudolf van Zähringen]]
|[[1167]]-[[1191]]
|
|-
|[[Albert van Leuven|Albert I van Leuven]]
|[[1191]]-[[1192]]
|
|-
|[[Lotharius van Hochstaden]]
|[[1192]]-[[1193]]
|
|-
|[[Simon van Limburg]]
|[[1193]]-[[1195]]
|
|-
|[[Otto van Heinsberg]]
|[[1195]]
|
|-
|[[Albert II van Cuyck]]
|[[1195]]-[[1200]]
|
|-
|[[Hugo II van Pierrepont]]
|[[1200]]-[[1229]]
|
|-
|[[Johan II van Rummen]]
|[[1229]]-[[1238]]
|
|-
|[[Willem van Savoye]]
|[[1238]]-[[1239]]
|Voorheen bisschop van [[Valence (Drôme)|Valence]] en [[elect (beroep)|elect]] van [[Lijst van aartsbisschoppen van Lyon|Lyon]]
|-
|[[Robert I van Thorote]]
|[[1240]]-[[1246]]
|
|-
|[[Hendrik III van Gelre]] of van Montfort
|[[1247]]-[[1274]]
|Afgezet door het [[Concilie van Lyon]]
|-
|[[Johan III van Edingen]]
|[[1274]]-[[1281]]
|Voorheen bisschop van [[Lijst van bisschoppen van Doornik|Doornik]]
|-
|[[Willem II van Auvergne]]
|[[1282]]
|
|-
|[[Jan van Vlaanderen|Jan IV van Vlaanderen]]
|[[1282]]-[[1292]]
|Voorheen bisschop van [[Metz]]
|-
|''[[sede vacante]]''
|1292-1296
|
|-
|[[Hugo III van Chalons]]
|[[1296]]-[[1301]]
|Bevorderd tot aartsbisschop van [[Besançon]]
|-
|[[Adolf II van Waldeck]]
|[[1301]]-[[1302]]
|
|-
|[[Theobald van Bar]]
|[[1303]]-[[1312]]
|
|-
|[[Adolf van der Mark|Adolf II van der Marck]]
|[[1313]]-[[1344]]
|
|-
|[[Engelbert III van der Mark (bisschop)|Engelbert III van der Mark]]
|[[1345]]-[[1364]]
|Bevorderd tot aartsbisschop van [[Lijst van aartsbisschoppen van Keulen|Keulen]] 1364-1369
|-
|[[Jan van Arkel (bisschop)|Jan V van Arkel]]
|[[1364]]-[[1378]]
|Voorheen bisschop van [[Lijst van bisschoppen en aartsbisschoppen van Utrecht|Utrecht]] 1342-1364
|-
|[[Arnold II van Horne|Arnold van Horne]]
|[[1378]]-[[1389]]
|Voorheen bisschop van Utrecht 1364-1378
|-
|[[Jan van Beieren|Johan VI van Beieren]]
|[[1389]]-[[1418]]
|Elect. Trad af
|-
|[[Johan VII van Wallenrodt]]
|[[1418]]-[[1419]]
|
|-
|[[Johan VIII van Heinsberg]]
|[[1419]]-[[1455]]
|Trad af
|-
|[[Lodewijk van Bourbon]]
|[[1456]]-[[1482]]
|
|-
|[[Johan van Horne|Johan IX van Horne]]
|[[1482]]-[[1506]]
|
|}
==Prins-bisschoppen van Luik==
{| class="wikitable" width="100%"
|bgcolor="#EEEEEE" width="30%" |'''Naam'''
|bgcolor="#EEEEEE" width="30%" |'''Periode'''
|bgcolor="#EEEEEE" width="50%" |'''Opmerkingen'''
|-
|[[Everhard van der Marck|Everhard van der Marck-Sedan]]
|[[1506]]-[[1538]]
|Tevens bisschop van [[Chartres]] en aartsbisschop van [[Valencia (stad)|Valencia]]
|-
|[[Cornelis van Glymes (1490-1560)|Cornelis van Glymes van Bergen]]
|[[1538]]-[[1544]]
|
|-
|[[Joris van Oostenrijk (prins-bisschop)|Joris van Oostenrijk]]
|[[1544]]-[[1557]]
|Voorheen bisschop van [[Brixen im Thale|Brixen]] en aartsbisschop van [[Valencia (stad)|Valencia]]
|-
|[[Robert van Glymes van Bergen|Robert II van Glymes van Bergen]]
|[[1557]]-[[1563]]
|
|-
|[[Gerard van Groesbeek]]
|[[1565]]-[[1580]]
|Kardinaal vanaf [[1578]]
|-
|[[Ernst van Beieren (keurvorst)|Ernst van Beieren]]
|[[1581]]-[[1612]]
|Tevens bisschop van [[Bisdom Freising|Freising]] en [[Bisdom Münster|Munster]] en aartsbisschop van [[Keur-Keulen|Keulen]]
|-
|[[Ferdinand van Beieren]]
|[[1612]]-[[1650]]
|Tevens bisschop van [[Bisdom Münster|Munster]], [[Prinsbisdom Paderborn|Paderborn]] en [[Hildesheim (stad)|Hildesheim]] en aartsbisschop van [[Keur-Keulen|Keulen]]
|-
|[[Maximiliaan Hendrik van Beieren]]
|[[1650]]-[[1688]]
|Tevens bisschop van [[Bisdom Münster|Munster]] en [[Hildesheim (stad)|Hildesheim]] en aartsbisschop van [[Keur-Keulen|Keulen]]
|-
|[[Johan X Lodewijk van Elderen]]
|[[1688]]-[[1694]]
|
|-
|[[Jozef Clemens van Beieren (1671-1723)|Jozef Clemens van Beieren]]
|[[1694]]-[[1723]]
|Tevens bisschop van [[Prinsbisdom Regensburg|Regensburg]], [[Bisdom Freising|Freising]] en [[Hildesheim (stad)|Hildesheim]] en aartsbisschop van [[Keur-Keulen|Keulen]]
|-
|[[George Lodewijk van Bergen|George II Lodewijk van Bergen]]
|[[1724]]-[[1743]]
|
|-
|[[Johan Theodoor van Beieren|Johan XI Theodoor van Beieren]]
|[[1744]]-[[1763]]
|Tevens bisschop van [[Prinsbisdom Regensburg|Regensburg]] en [[Bisdom Freising|Freising]]
|-
|[[Karel Nicolaas Alexander d'Oultremont]]
|[[1763]]-[[1771]]
|
|-
|[[Franciscus Karel de Velbrück]]
|[[1772]]-[[1784]]
|
|-
|[[César_Constantin_François_van_Hoensbroeck|Cesar Constantijn Frans van Hoensbroeck]]
|[[1784]]-[[1790]]
|Eerste keer
|-
|[[César_Constantin_François_van_Hoensbroeck|Cesar Constantijn Frans van Hoensbroeck]]
|[[1791]]-[[1792]]
|Tweede keer
|-
|[[Franciscus Antonius de Méan de Beaurieux]]
|[[1792]]-[[1792]]
|Eerste keer
|-
|[[Franciscus Antonius de Méan de Beaurieux]]
|[[1793]]-[[1794]]
|Tweede keer. Later aartsbisschop van [[aartsbisdom Mechelen-Brussel|Mechelen]]
|}
[[Categorie: Geschiedenis van Limburg]][[Categorie:Periferie van Limburg]]
[[Categorie: Prinsbisdom Luik]]
