24.519
bewerkingen
Wijzigingen
Uit Genealogie Limburg Wiki
→Archieven
'''Margraten''' (Limburgs: Mergraote) is een dorp in de heuvels van Zuid-Limburg (Nederland), gelegen circa 10 kilometer ten oosten van [[Maastricht]]. Hoewel het met zijn 3360 inwoners niet de grootste woonplaats is binnen de gelijknamige [[gemeente Margraten]], is het de hoofdplaats (waar het gemeentehuis zich bevindt).
==Naam==
Oude schrijfwijzen waren in 1248 Sante Marien Rod, ca. 1350 ad Sanctum Mariam ad Gradus (Maria op de Berg), apud Sanctam Margaretam, wat dan zou leiden tot ''MarGrad''. In was het overigens 1661 Marckgraten, Marigraten (1692), Mergenraeten in 1754 en Margraeten. In het begin van de middeleeuwen werd het als behorende bij het Karolingisch goed Gulpen, genoemd als ''Gulpen op den Berg''.
==Kernen==
De gemeente Margraten telt 9 [[dorp]]en en 21 [[buurtschap]]pen en [[gehucht]]en.
===Dorpen en gehuchten===
Aantal inwoners per woonkern op 1 januari 2005:
{| border="0"
|-----
|
{| class="toccolours" style="margin: 0 2em 0 2em;"
|'''Nederlandse naam'''||'''''Limburgse naam'''''||'''Aantal'''
|-
|[[Cadier en Keer]]||''Keer''||ALIGN="right"|3410
|-
|[[Margraten (plaats)|Margraten]]||''Mergroate''||ALIGN="right"|3360
|-
|[[Banholt]]||''Tebannet''||ALIGN="right"|1040
|-
|[[Sint Geertruid]]||''Se-Gietere''||ALIGN="right"|970
|-
|[[Mheer]]||''Maer''||ALIGN="right"|940
|-
|[[Noorbeek]]||''Norbik''||ALIGN="right"|740
|-
|[[Eckelrade]]||''Ikkelder''||ALIGN="right"|580
|-
|[[Bemelen]]||''Bieëmele''||ALIGN="right"|370
|-
|[[Scheulder]]||''Sjuuëlder''||ALIGN="right"|340
|-
|[[Herkenrade]]||''Herkenter''||ALIGN="right"|180
|-
|[[Terlinden]]||''Terlinne''||ALIGN="right"|130
|-
|[[Bergenhuizen]] / [[Schey]]||''Bergenhoêze / Sjei''||ALIGN="right"|120
|-
|[[Gasthuis (Margraten)|Gasthuis]]||''Gastes''||ALIGN="right"|120
|-
|[[Honthem]]||''Hoontem''||ALIGN="right"|120
|-
|[[Moerslag]] / [[Libeek]]||''Moersjelt / Liebik''||ALIGN="right"|120
|-
|[[Sint Antoniusbank]]||''Sint Antoniusbank''||ALIGN="right"|110
|-
|[[Hoogcruts]]||''Ge Kruuts''||ALIGN="right"|90
|-
|[[Termaar (Margraten)|Termaar]]||''Termaar''||ALIGN="right"|90
|-
|[[Bruisterbosch]]||''Bruusjterbusj''||ALIGN="right"|80
|-
|[['t Rooth]]||'''t Roeët''||ALIGN="right"|40
|-
|<small>(Bron: CBS)</small>
|}
|}
===Buurtschappen===
Naast deze officiële kernen bevinden zich in de gemeente de volgende [[buurtschap]]pen:<br>
[[Berg (Margraten)|Berg]], [[Groot Welsden]], [[Klein Welsden]], [[Schilberg (Margraten, Gulpen-Wittem)|Schilberg]], [[Terhorst]], [[Ulvend]], [[Vroelen]], [[De Wesch]], [[Wolfshuis]]
==Geschiedenis==
Margraten bleef lang een vrij geïsoleerd dorp door zijn hoge ligging en doordat het bij gebrek aan wegen moeilijk bereikbaar was. Pas in 1825 kon het plan (van Napoleon) voor het aanleggen van een nieuwe weg van Maastricht naar Aken die de oude, versleten Romeinse heirwegen kon vervangen, worden uitgevoerd - een moeilijke klus naar het bleek; men deed er 30 jaar over. Deze weg liep dwars door Margraten en doorbrak het isolement.
Op 1 oktober 1795 werd Margraten bij Frankrijk ingelijfd, deel uitmakend van het Departement van de Nedermaas, van kanton Gulpen. Tijdens de Belgische Opstand in 1815 werd Margraten met Limburg door België geannexeerd. In 1839 (verdrag van Londen) kwam Margraten met Limburg definitief bij Nederland.
==Monumenten==
[[Afbeelding:Margraten_kerk.jpg|thumb|right|300px| Sint Margaritakerk]]
*Militaire begraafplaats: Margraten geniet internationale bekendheid door de aanwezigheid van de Amerikaanse militaire begraafplaats, officieel genaamd Netherlands American Cemetery and Memorial. De Nederlandse regering heeft destijds de grond, waarop deze begraafplaats zich bevindt, uit eerbied en dankbaarheid in eeuwigdurend gebruik afgestaan aan de VS. Er liggen 8302 soldaten begraven.
*De centraal in het dorp gelegen Sint Margaritakerk bestaat uit een 14e eeuwse toren, een nu als zijkapel dienend koor uit de 15e eeuw en een dwars daartussen geplaatst mergelstenen schip met koor uit 1922-1928 naar ontwerp van Alphons Boosten.
==Archieven==
De doopregisters beginnen in 1677, de overlijdensregisters in 1695 en de huwelijksregisters in 1696 (parochie H. Margaretha). Zie deze link [http://www.genver.nl/lb/dtb0936.htm DTB-registers] en [http://www.genver.nl/lb/bs0936.htm Burgerlijke Stand].
==Literatuur==
* A.G. Schulte, L. Prins, P.J. te Poel, ''Margraten, Mheer en Noorbeek'', Zeist 1991
==Externe links==
*[http://www.dbnl.org/tekst/schr017prob01_01/schr017prob01_01_0002.htm Artikel over de plaatsnaam Margraten].
*[http://nl.wikipedia.org/wiki/Margraten_(gemeente) Margraten op Wikipedia].
*[http://www.margraten.nl/ Website gemeente Margraten].
[[Categorie: Gemeente Margraten]]
[[Categorie: Land van 's-Hertogenrade]]
[[Categorie:Landen van Overmaas]]
==Naam==
Oude schrijfwijzen waren in 1248 Sante Marien Rod, ca. 1350 ad Sanctum Mariam ad Gradus (Maria op de Berg), apud Sanctam Margaretam, wat dan zou leiden tot ''MarGrad''. In was het overigens 1661 Marckgraten, Marigraten (1692), Mergenraeten in 1754 en Margraeten. In het begin van de middeleeuwen werd het als behorende bij het Karolingisch goed Gulpen, genoemd als ''Gulpen op den Berg''.
==Kernen==
De gemeente Margraten telt 9 [[dorp]]en en 21 [[buurtschap]]pen en [[gehucht]]en.
===Dorpen en gehuchten===
Aantal inwoners per woonkern op 1 januari 2005:
{| border="0"
|-----
|
{| class="toccolours" style="margin: 0 2em 0 2em;"
|'''Nederlandse naam'''||'''''Limburgse naam'''''||'''Aantal'''
|-
|[[Cadier en Keer]]||''Keer''||ALIGN="right"|3410
|-
|[[Margraten (plaats)|Margraten]]||''Mergroate''||ALIGN="right"|3360
|-
|[[Banholt]]||''Tebannet''||ALIGN="right"|1040
|-
|[[Sint Geertruid]]||''Se-Gietere''||ALIGN="right"|970
|-
|[[Mheer]]||''Maer''||ALIGN="right"|940
|-
|[[Noorbeek]]||''Norbik''||ALIGN="right"|740
|-
|[[Eckelrade]]||''Ikkelder''||ALIGN="right"|580
|-
|[[Bemelen]]||''Bieëmele''||ALIGN="right"|370
|-
|[[Scheulder]]||''Sjuuëlder''||ALIGN="right"|340
|-
|[[Herkenrade]]||''Herkenter''||ALIGN="right"|180
|-
|[[Terlinden]]||''Terlinne''||ALIGN="right"|130
|-
|[[Bergenhuizen]] / [[Schey]]||''Bergenhoêze / Sjei''||ALIGN="right"|120
|-
|[[Gasthuis (Margraten)|Gasthuis]]||''Gastes''||ALIGN="right"|120
|-
|[[Honthem]]||''Hoontem''||ALIGN="right"|120
|-
|[[Moerslag]] / [[Libeek]]||''Moersjelt / Liebik''||ALIGN="right"|120
|-
|[[Sint Antoniusbank]]||''Sint Antoniusbank''||ALIGN="right"|110
|-
|[[Hoogcruts]]||''Ge Kruuts''||ALIGN="right"|90
|-
|[[Termaar (Margraten)|Termaar]]||''Termaar''||ALIGN="right"|90
|-
|[[Bruisterbosch]]||''Bruusjterbusj''||ALIGN="right"|80
|-
|[['t Rooth]]||'''t Roeët''||ALIGN="right"|40
|-
|<small>(Bron: CBS)</small>
|}
|}
===Buurtschappen===
Naast deze officiële kernen bevinden zich in de gemeente de volgende [[buurtschap]]pen:<br>
[[Berg (Margraten)|Berg]], [[Groot Welsden]], [[Klein Welsden]], [[Schilberg (Margraten, Gulpen-Wittem)|Schilberg]], [[Terhorst]], [[Ulvend]], [[Vroelen]], [[De Wesch]], [[Wolfshuis]]
==Geschiedenis==
Margraten bleef lang een vrij geïsoleerd dorp door zijn hoge ligging en doordat het bij gebrek aan wegen moeilijk bereikbaar was. Pas in 1825 kon het plan (van Napoleon) voor het aanleggen van een nieuwe weg van Maastricht naar Aken die de oude, versleten Romeinse heirwegen kon vervangen, worden uitgevoerd - een moeilijke klus naar het bleek; men deed er 30 jaar over. Deze weg liep dwars door Margraten en doorbrak het isolement.
Op 1 oktober 1795 werd Margraten bij Frankrijk ingelijfd, deel uitmakend van het Departement van de Nedermaas, van kanton Gulpen. Tijdens de Belgische Opstand in 1815 werd Margraten met Limburg door België geannexeerd. In 1839 (verdrag van Londen) kwam Margraten met Limburg definitief bij Nederland.
==Monumenten==
[[Afbeelding:Margraten_kerk.jpg|thumb|right|300px| Sint Margaritakerk]]
*Militaire begraafplaats: Margraten geniet internationale bekendheid door de aanwezigheid van de Amerikaanse militaire begraafplaats, officieel genaamd Netherlands American Cemetery and Memorial. De Nederlandse regering heeft destijds de grond, waarop deze begraafplaats zich bevindt, uit eerbied en dankbaarheid in eeuwigdurend gebruik afgestaan aan de VS. Er liggen 8302 soldaten begraven.
*De centraal in het dorp gelegen Sint Margaritakerk bestaat uit een 14e eeuwse toren, een nu als zijkapel dienend koor uit de 15e eeuw en een dwars daartussen geplaatst mergelstenen schip met koor uit 1922-1928 naar ontwerp van Alphons Boosten.
==Archieven==
De doopregisters beginnen in 1677, de overlijdensregisters in 1695 en de huwelijksregisters in 1696 (parochie H. Margaretha). Zie deze link [http://www.genver.nl/lb/dtb0936.htm DTB-registers] en [http://www.genver.nl/lb/bs0936.htm Burgerlijke Stand].
==Literatuur==
* A.G. Schulte, L. Prins, P.J. te Poel, ''Margraten, Mheer en Noorbeek'', Zeist 1991
==Externe links==
*[http://www.dbnl.org/tekst/schr017prob01_01/schr017prob01_01_0002.htm Artikel over de plaatsnaam Margraten].
*[http://nl.wikipedia.org/wiki/Margraten_(gemeente) Margraten op Wikipedia].
*[http://www.margraten.nl/ Website gemeente Margraten].
[[Categorie: Gemeente Margraten]]
[[Categorie: Land van 's-Hertogenrade]]
[[Categorie:Landen van Overmaas]]
