Welschen / Genealogie

Uit Genealogie Limburg Wiki
De printervriendelijke versie wordt niet langer ondersteund en kan weergavefouten bevatten. Werk uw browserbladwijzers bij en gebruik de gewone afdrukfunctie van de browser.

GENEALOGIE WELSCHEN

Reinier Rosarius Welschen (1877-1941).
Uit: Katholieke Illustratie, 21 febr. 1923.
Prof. Welschen was een kleinzoon van Reinier Welschen uit Millen.

--> Dit hoofdartikel bevat genealogische informatie over de Nederlandse familie Welschen.
Voor naamkundige informatie over de naam, herkomst en verspreiding, zie het deelartikel Welschen / naamkundig.


De Nederlandse familie Welschen is oorspronkelijk afkomstig uit Millen (D), een bij Sittard gelegen kerkdorpje in het vroegere Land van Gulik, thans deel van de gemeente Selfkant (Noordrijnland-Westfalen). Vanaf de 17de tot in de 19de eeuw heeft zij hoofdzakelijk daar, en ook wel in het naburige Höngen (eveneens gemeente Selfkant), gewoond.

Reinier Welschen [geboren te Millen, toen behorende tot het Franse Departement van de Roer, kanton Sittard[1] 11-5-1801 -- overleden te Rotterdam 10-10-1871] vestigde zich in of rond 1830 te Rotterdamen huwde daar op 13-1-1836 Maria Eva Welschen-Coenen [Elen (B) 27-5-1810 - Rotterdam 26-6-1891], afkomstig uit het Maasdorp Elen onder Maaseik (Belgisch Limburg).[2] Van hen zijn alle latere Nederlandse Welschens nakomelingen. [3]

Directe afstamming van Reinier Welschen
(Millen 1801 - Rotterdam 1871)

Reinier Welschens directe genealogische context wordt onder meer vermeld in de Parenteel van Mathias SCOUFFELEN [begr. op 2-4-1695 te Buchten (Lb)], te vinden op [1] :

• V. 7 SCHUFFELEN (Schouffelen), Anna Maria [6], ged. op 24-09-1768 te Born (Lb) (get.: Joannes van den Bosch, Anna Geusen) (bron: DTB Born), overl. op 27-10-1806 te Millen (Dl) op 38-jarige leeftijd. Tr. kerk [4] op 22-jarige leeftijd op 11-01-1791 te Born (Lb) (get.: Matthias , Joannes Petrus Schouffelen) (bron: DTB Born) WELSCHEN, Henricus Martini [14] (V.6), geb. 1752 te Millen (Dl), begr. op 16-09-1828 te Millen (Dl) (bron: GDL 04), zn. van WELSCHEN, Michael (Michael) [15] en CREMERS, Agnes Anna Maria [16]. Uit dit huwelijk:

  • 1. v WELSCHEN, Maria Elisabeth [736] (VI.2), ged. op 14-06-1791 te Millen (Dl), begr. op 19-08-1869 te Millen (Dl) op 78-jarige leeftijd, dr. van WELSCHEN, Henricus Martini [14] (V.6) en SCHUFFELEN (Schouffelen), Anna Maria [6] (zie V.7).
    • Tr. [459] ca.1825 HAENRADTS, Petrus Josephus [1340] (VI.1), dagloner, geb. op 06-07-1793 om 18.00 u. te Nieuwstadt (Lb), ged. op 06-07-1793 te Nieuwstadt (Lb) (get.: Maria Catharina Roufs ex Nieuwstadt, Petrus Josephus Weichen ex Brunssum loco Mathias Josephus Haenraedts ex Brunssum wonend te Amsterdam) (bron: GDL 05), begr. op 03-03-1863 te Millen (Dl) op 69-jarige leeftijd, (vertrekt in 1825 naar Millen), zn. van HAENRAEDTS, Joannes Josephus [1338] en ROEFFS, Maria [1339].
  • 2. m WELSCHEN, Joannes [737] (VI.3), ged. op 17-10-1792 te Millen (Dl) (bron: n.schmeitz), zn. van WELSCHEN, Henricus Martini [14] (V.6) en SCHUFFELEN (Schouffelen), Anna Maria [6] (zie V.7).
  • 3. m WELSCHEN, Joannes Matthias [738] (VI.4), ged. op 27-11-1794 te Millen (Dl) (bron: n.schmeitz), zn. van WELSCHEN, Henricus Martini [14] (V.6) en SCHUFFELEN (Schouffelen), Anna Maria [6] (zie V.7).
  • 4. m WELSCHEN, Reinerus (Reinier) [17] (VI.5), ged. op 11-05-1801 te Millen (Dl) (get.: Maria Elisabetha van den Bosch, Gerardus Grein, Joanna Maria Speer, Reinerus Dijcks) (bron: GDL 04), zn. van WELSCHEN, Henricus Martini [14] (V.6) en SCHUFFELEN (Schouffelen), Anna Maria [6] (zie V.7).
    • Tr. [382] op 34-jarige leeftijd op 13-01-1836 te Rotterdam (ZH) (bron: ISIS/BS Rotterdam, aktenr.: 10) COENEN, Maria Eva [1119] (VI.6), geb. te Eelen (Bel), dr. van COENEN, Leonardus [1117] en BERGERS, Elisabeth [1118]. [N.B. de gegevens uit Rotterdam zijn op dit punt niet geheel correct, in werkelijkheid heette de moeder BERGHS, zie hiervoor onder paragraaf 10: Literatuur / Bronnen]
  • 5. v WELSCHEN, Anna Catharina [672] (VI.7), ged. op 07-04-1805 te Millen (Dl) (get.: Wilhelmus Severinus Grein, Anna Catharina Didden, Hubertus Gäsen) (bron: GDL 04), begr. op 11-06-1845 te Millen (Dl) op 40-jarige leeftijd (bron: GDL 04), dr. van WELSCHEN, Henricus Martini [14] (V.6) en SCHUFFELEN (Schouffelen), Anna Maria [6] (zie V.7).

--> Zie ook de Genealogie van Mathias SCOUFFELEN op: [2].

Oudste vindplaatsen te Millen

Het is opmerkelijk dat de oudste vindplaatsen te Millen niet als naam Welschen vermelden, maar Welschens en Welschgens. Het betreft de volgende doopacten (T):

  • Mill1 T1651/003/12 Welschens, Joannes & N., Kristina --> Maria Elisabeth, f,
  • Mill1 T1666/018/11 Welschgens, Joannes & Toussains vel Hilgers, N. --> Joannes, m.

Het is dus mogelijk dat deze oudste vorm nog het oorspronkelijke patroniem Welschens representeerde, dat wil zeggen: des Welschen S(ohn). Wellicht had de Waalse (voor)vader naar wie deze nazaat vernoemd was zich dan ook nog niet zoveel eerder te Millen gevestigd, want anders had de naam al een vastere, meer slijtvaste vorm aangenomen kunnen hebben. Kort daarop immers vinden we al de verkorte vorm Welschen:

  • Mill1 H1666/237/04 Welschen, Vaeß, aus _Millen x Houben, Heilcken, aus _Hatterat
  • Mill1 T1667/019/05 Wenschgens, Dreeß & Houben, Heileken --> Anna, f, ~09.02.1667
  • Mill1 T1668/021/11 Welschen, Vooß & Houben, Heilken --> Joannes, m.

De vermelding uit 1667 is klaarblijkelijk een verschrijving, want zij heeft evenzeer betrekking op Vaes Welschen uit 1666 (huwelijk) en 1668 (doop tweede kind). Tussen de eerste vermelding van Vaes en die van Joannes zitten vijftien jaar, maar Vaes zal wel ruim voor 1650 geboren zijn. Vermoedelijk waren zij vader en zoon. Denkbaar is dan, dat Joannes rond 1615 geboren is en dat de grootvader van Vaes zich al voor die tijd in Millen of elders in de omgeving gevestigd had. Deze laatste zou dan mogelijk als der Welsche aangeduid kunnen zijn. De voornaam Vaes (van Servatius) doet overigens vermoeden dat de familie rond 1640 al echt Limburgs was geworden.

Giell Welschen (voor 1683 - Millen 1723)

Datzelfde kan gezegd worden van de voornaam van Reinier Welschens voorvader Giell, ook een typisch Limburgse voornaam, die we een halve tot hele generatie (17 jaar) verder bij de Welschens in Millen aantreffen:

  • Mill1 H1683/249/06 Welschen, Giell x Beckers, Maria.

Omdat we niet beschikken over Giells doopgegevens, is het niet duidelijk wat zijn familierelatie is geweest met Vaes, aangenomen dat zij familie waren. Wel is hij met zekerheid de oudst bekende voorvader van Reinier uit 1801. In dezelfde generatie als van Giell vinden we ook Anna Welschen, die trouwt met Geurt (of Geert) Klaassen (of Claassens) uit Meerssen:

  • Mill1 H1687/253/02 Klaßen, Gört, aus _Meersen x Welschen, Anna.

Giells levensloop laat zich verder aflezen aan de volgende data:

  • Mill1 T1684/034/01 Welschen, Giell & Beckers, Maria --> Anna Catharina, f,
  • Mill1 T1685/037/10 Weelschen, Giell & Beckers, Maria --> Maria, f,
  • Mill1 T1688/041/08 Welschen, Giel & Beckers, Maria --> Theodorus, m,
  • Mill1 T1691/046/03 Weelschen, Giel & Beckers, Maria --> Joannes, m,
  • Mill1 T1693/048/05 Weelschen, Giel & Beckers, Maria --> Elisabetha, f,
  • Mill1 T1698/052/01 Wölschen, Michael & Beckers, Maria --> Elisabetha, f,
  • Mill1 T1702/060/03 Welschen, Michael & Welschen, Maria --> Maria, f,
  • Mill1 S1723/334/22 Welschen, Egidius (&) N., Maria, +23.05.1723

Giells vrouw Maria was toen vermoedelijk al gestorven en haar eigen familienaam blijkbaar in het vergeetboek geraakt.

Gezien de spellingsvarianten Weelschen en zelfs Wölschen wisten de opeenvolgende pastoors niet altijd even goed raad met deze familienaam. Weelschen lijkt een verkeerde, verduitste uitspraak van het geschreven Welschen. Zo is ook de variant Sweelssen ontstaan. Ook over de herleiding van de voornaam Giell waren de pastoors het niet eens. De laatste vermeldingen maken daar respectievelijk Michael en Egidius van. De naam Michael zal in een volgende generatie terugkeren, maar Egidius niet. De patrilineaire lijn van Reiniers voorgeslacht loopt over Giell en Theodorus uit de zeventiende naar Michael en Henricus in de achttiende eeuw. Michael zal vernoemd zijn naar zijn grootvader Giell, die zijn geboorte nog ruimschoots heeft kunnen meemaken:

  • Mill1 T1718/095/12 Welschen, Theodorus & Hex, Anna --> Michael, m.

Late vermelding uit Havert 1921

Noch in Millen, noch in andere dorpen in de Selfkant komt de naam nog voor.

  • Er is een vermelding uit Havert (Selfkant) uit 1893, wanneer Anna Maria Welschen die plaats trouwt met Andreas Janssen geb. 1860 te Schalbruch, eveneens in de Selfkant. Anna Maria sterft in 1896 (Havert). Haar zoontje Johannus Hubertus Janssen leefde slechts van 1894 (Schalbruch) - 1898 (Schalbruch). Haar man overlijdt in 1911 te Schalbruch.

Een late, en mogelijk de laatste vermelding is ook uit Havert:

  • 1. Anna Maria Jütten. Geboren Schalbruch 20 september 1895, gedoopt Havert 21 september 1895. Gehuwd voor de kerk Havert 22 januari 1921 met Wilhelmus Steffens, zoon van Antonius Steffens en Mechtildis Welschen. Geboren Schalbruch 18 september 1889.

(Bron: Genealogie van Gerardus Henricus Jütten [3].)

Genoemde Anna Maria Welschen (oo Havert 1893, + Havert 1896) zal op zijn minst een generatiegenote zijn geweest van Mechtildis Steffen-Welschen (krijgt zoon 1889, Schalbruch). Mogelijk waren zij zelfs zusters van elkaar.

Curieus is dat genoemde genealogie ook een relatief vroege vindplaats uit Höngen (Selfkant) bevat van een verbintenis Welschen-Jutten:

  • 6. Anna Maria Jutten. Gedoopt Höngen, 2 februari 1706. Gehuwd voor de kerk Höngen, 10 januari 1730 met Servatius Welschen. Overleden Höngen, 18 december 1750.

(Bron: [4].)

Voorgeslacht Maria Eva Coenen

Maria Eva Coenen was een telg van een bekende Elense familie.
Deze familie bestaat voor een groot deel uit nakomelingen van Coen Coenen (geb. circa 1672 - overl. Elen 16-3-1736) uit zijn eerste huwelijk (circa 1697) met Maria Lucas (geb. Aldeneik 12-11-1673, overl. Elen circa 1706, dochter van Leonardus en Cornelia Lichtenbergh, dewelken gehuwd op 19-08-1668 te Aldeneik). Maria Lucas was een kleindochter van Emont Lucas, kapitein van Aldeneik en Anna Roye (= Rhoe) van Opsinnich uit Elen, dochter uit het tweede huwelijk van Rijchart van Opsinnich genaamd Rohe (overl. 1653), van de Kapellerhof te Elen. Van Maria Lucas' overgrootvader te Elen is het voorgeslacht tot in de dertiende eeuw terug te volgen.

Deze jonker Rijchart (eigenlijk Rykalt) wordt onder meer vermeld in de volgende acte:
782. Akte waarbij Elisabeth Kern, wed. van jonker Fredericus van Opsinnich gen. Rohe, afstand doet van haar lijftocht op ca. 2 morgen land in de Oeller Oe ten behoeve van haar zoon jonker Rijchart van Opsinnich gen. Rohe en echtgenote en Maria van Brouckhuijsen, wed. van Johan Rohe, waarna laatstgenoemden dit land verkopen aan Heinderich Brees en echtgenote. 1625 augustus 13. 1 charter. (Bron: P.A.W. Dingemans, Inventaris van het archieven van de Heerlijkheid Dalenbroek, [Inventarisreeks Rijksarchief in Limburg; 11], Maastricht: Rijksarchief in Limburg 1975; VII. Stukken van Particulieren/ A. Grossen van akten voor de gerechten gepasseerd/ 2. Schepenbank Herten-Merum-Ool)
  • Een voorvader met dezelfde voornaam (afgeleid van de tweestammige Germaanse persoonsnaam Richold (< rîk = 'rijk' in de oorspronkelijke betekenis 'machtig, aanzienlijk' + wald = 'heersen'), thans ook als Ricolt[4]) (overl. in 1573) wordt onder meer vermeld in het volgende regest:
In het jaar 1553, oktober 25:
Acte van deling, waarbij notaris Franciscus Arnolduszn instrumenteert, dat Rykalt Roye (= Rhoe van Obsinnich), Herman van Bimmelsberch gen. van Hoyenstein, Johan van Baixen, Johan Zyeghers, Johan Schynck en Dyerick van Cruchten (zij zijn dan de leenmannen van de Zaal van Kuringen die arbitreren) een verdeling tot stand brengen van de goederen, behorende tot het huis Olmont te Rotem, tussen Goyaert van Baer, Frederick van Baer en Elisabeth van Baer met haar kinderen ter ene zijde Sophia van Bymmelsberch, weduwe van Eyll, met haar kinderen Jasper, Johan en Dyerick van Eyll ter andere zijde. [Uit: G.A.C.H.M. van Baar, De stoute bisschop, Amsterdam 1992, blz. 157.] (Bron: [5])

Andere nakomelingen en naamdragers Coenen te Elen komen verder onder meer voort uit het tweede huwelijk van Coen Coenen (1705) met Elisabeth Bormans, geb. circa 1687, overl. Elen 6-10-1747. Maar ook in deze tak vinden we (even later) een vrouwelijke inbreng met de familienaam Lucas, te weten Anna Catharina Lucas (gedoopt op 03-09-1701 te Elen, begraven Elen 25-1-1776), dochter van Wijnandus Lucas en Elisabeth Flipkens (Galdermans), uit hun huwelijk op 9-7-1699 te Elen. Maria Eva Coenen is een telg uit deze tak. Haar vader Leonard Coenen (geboren in 1767 te Elen, overleden op 16-08-1825 te Elen) was een kleinzoon van genoemde Anna Catharina Lucas. Hij was ook een achterkleinzoon van genoemde Coen.

Personen

Professor Welschen

Reinier Rosarius Welschen (1877 – 1941) was een Nederlands beoefenaar van de thomistische wijsbegeerte in de periode van het neothomisme. Hij was sedert 1923 kerkelijk hoogleraar in de Thomistische wijsbegeerte aan de Universiteit van Amsterdam, en vanaf 1925 tevens bijzonder hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Leiden. Zie [6]. Reinier R. Welschen was een kleinzoon en naamgenoot van Reinier Welschen uit Millen.

Architect Welschen

Frans H. Welschen (Rotterdam, 1884 - 1961) was een Nederlandse architect die naam maakte bij de wederopbouw en vroege stadsuitbreiding kort na de Tweede Wereldoorlog. Hij was in Nederland een pionier op het gebied van de systeembouw, een typische exponent van de zogeheten wederopbouwarchitectuur (1945-1960), zie [7]. Frans Welschen was een kleinzoon van Reinier Welschen uit Millen en een neef van Reinier R. Welschen.

De Witte Wijk

Op vele plaatsen in Nederland werden de jaren vijftig woningen gebouwd volgens de systeem-Welschen. In Limburg was dat het geval bij een onderdeel van Heerlen-Oost/Molenberg, de Witte Wijk. Deze buurt, naar ontwerp van de stedenbouwer Jos Klijnen en architect Stoks is typerend voor de tijd van de wederopbouw en de systeembouw.
Wat de Witte Wijk bijzonder maakt is de parkachtige stedenbouwkundige opzet in een glooiend landschap; de blokjes eengezinswoningen, de brede straten, de gemeenschappelijke voortuinen en het plantsoen. De woningen zijn eenvoudig van opzet, maar toch met de nodige esthetische accenten. Het meeste kenmerkend zijn de witte gevels.

Burgemeester Welschen

Dr. Rein W. Welschen (Breda 1941 - Breda 2013), bioloog van opleiding, koos een loopbaan als politicus en bestuurder, en was lid van de PvdA. Hij was vanaf 1978 tot 2004 werkzaam in het openbaar bestuur, onder meer van 1992 tot 2003 als burgemeester van Eindhoven, zie [8]. Hij was een nazaat en naamgenoot van Reinier Welschen uit Millen en een achterneef van Frans H. Welschen.

Auteur

Ad Welschen

Noten

  1. Van 1794 tot 1815 behoorde Selfkant tot het Franse Departement van de Roer, Arrondissement Aken, Kanton Sittard; na 1815 kwam het aan het Koninkrijk Pruisen, District Aken, Kreis Heinsberg; thans behoort het tot de bondsstaat Noordrijnland-Westfalen.
  2. Voor bijzonderheden over de afstamming van Maria Eva Coenen: zie paragraaf 6.
  3. Dit geldt waarschijnlijk ook voor een door mij nog niet nader geidentificeerde begravene te Lelystad: Welschen, A., begraafplaats Lelystad, geboortejaar 1914, overlijdensjaar 1994.
  4. Zie ook Regout.

Literatuur / Bronnen

  • A.J. Welschen: ‘Herkomst en geschiedenis van de familie Welschen en de geografische verspreiding van deze familienaam’, afl. I en II, in: Limburgs Tijdschrift voor Genealogie 30 (2002), 40-53 en 68-81, plus afzonderlijke bibliografie in: Limburgs Tijdschrift voor Genealogie 31 (2003), 34-35.
  • Ad Welschen 2007-2009: 'Maria Eva Welschen-Coenen (1810-1891). Hoe het een Elens meisje in de grote stad verging', [10 afleveringen],
in: De Gouden Sleutel, Driemaandelijks Tijdschrift van de Geschied- en Heemkundige Kring Eelen, Elen-Dilsen (B),
jaargang 22 (2007)
nr. 3: 65-80 en nr. 4: 109-123;
jaargang 23 (2008)
nr. 1: 18-30, nr. 2: 49-61, nr. 3: 85-104 en nr. 4: 130-149;
jaargang 24 (2009)
nr. 1: 13-31, nr. 2: 49-67, nr. 3: 77-92 en nr. 4: 81-95 <foutieve nummering, had moeten zijn: 109-123> (slot).
De complete artikelenserie is ook gebundeld in een aparte uitgave onder de titel Maria Eva Welschen-Coenen, Elen: Geschied- en Heemkundige Kring Eelen, 2010.

Zie ook