Well

Uit Genealogie Limburg Wiki

Well ligt aan Noord-Limburg aan de rivier de Maas. Het kerkdorp ligt zo'n 23 kilometer ten noorden van Venlo, tegen de Duitse grens, en telt 2.480 inwoners (1 september 2010). Tot 1794 was het onderdeel van de gemeente Well-Bergen. In 1800, ten tijde van de Franse overheersing, kwam Well te vallen onder de gemeente Bergen. Het gehucht Wellerlooi, tot dan toe een onderdeel van Well, wordt in 1894 een eigen woonkern.

Well in 1912
Well. Detail van de Rivierenkaart (1849).

Naam

In de Middeleeuwen kreeg dit dorp aan de Maas de naam Welle, hetgeen aanlegplaats betekent. Hoe het vóór die tijd heette is niet duidelijk. In ieder geval is het dorp ouder dan de naam. Zonder de Maas is Well ondenkbaar. Het ontstaan heeft te maken met het feit, dat men hier gemakkelijk de Maas kon oversteken. Dit komt omdat de rivier bij Well een bocht maakt. Daar stroomt de Maas niet van zuid naar noord, maar van oost naar west. De stroming van de rivier, in combinatie met de meestal uit het westen waaiende wind maakten de kans op afdrijven bij een oversteek gering. Daarom kwam hier een overzet- en aanlegplaats.

Geschiedenis

  • Well behoorde bij het Overkwartier van Gelre of Spaans Opper-Gelre. Tijdens de Spaanse Successieoorlog werd het door Pruisische troepen bezet, en zo bleef het als deel van Pruisisch Opper-Gelre ongeveer een eeuw lang Duits (tot 1814).
  • De archieven van de schepenbank én de doopregisters (vanaf 1699), trouwregisters (vanaf 1704) en de overlijdensregisters (vanaf 1725) worden in het Rijksarchief te Maastricht bewaard.
  • In 1916 overstroomde het dorp.
  • Het St. Anthoniusgilde herdacht in 1926 haar 500-jarige bestaan.

Monumenten in Well

  • Kasteel Well
  • Oud kerkhof
  • St. Vituskerk
  • St. Rochuskapel

Religie

St. Vituskerk te Well

In 974 was er sprake van een kerkje aan het Wellse veer, dat toen geschonken werd aan de Sint- Vitusabdij te Mönchen-Gladbach. Oudtijds was de kerk gewijd aan Petrus, maar deze werd door Vitus verdrongen, mogelijk onder invloed van de abdij. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog werd de kerk verwoest, die in 1607 weer herbouwd werd. Omstreeks 1844 werd het schip door een groter exemplaar vervangen in Waterstaatsstijl. In 1868-1869 werd door architect Pierre Cuypers een toren aan deze kerk gebouwd. De kerk werd in 1944 door de Engelsen verwoest.

Als noodkerk werd de tiendschuur van het kasteel te Well gebruikt. De pittoreske tiendschuur bleef tot 1958 als kerk in gebruik.

Met de bouw van de huidige kerk werd in 1956 begonnen. Twee jaar later, op 30 maart 1958 werd de kerk ingezegend en in gebruik genomen. De architect van de nieuwe kerk was Ramaekers.

Families die langdurig in Well wonen of woonden

Wapen van Well

Wapenwell.jpg

Het gerecht van Well wordt al op 22 januari 1363 genoemd. De vermelding van schepenen volgt op 12 juni 1368. Deze schepenbank omvatte in ieder geval vanaf de zestiende eeuw ook Bergen. Het wapen van de schepenbank wordt voor het eerst genoemd in 1449 en vertoont een wapenschild met een rechtopstaande pijl.

Archieven

De doopregisters beginnen in 1699, de huwelijksregisters in 1669 en de overlijdensregisters in 1659. Ook die zijn bewerkt door GenBronnen, zie links.

Literatuur

  • Th.W.J. Driessen, Well en wee van een kasteeldorp in Noord-Limburg, bewerkt door Henricus Petrus Hubertus Camps (Venlo 1980) 112-114, 117-118.
  • Prof. J.G.N. Renaud, ‘Het kasteel van Well: waarheid en Dichtung’, in: A.J. Geurts red., Verwoord verleden (Lomm 1982) 85-95.
  • J. Verheyen, Het kasteel van Well en de vloek die erop rustte (Maastricht 1955).
  • Overzicht van literatuur over Well in de Koninklijke Bibliotheek (KB).

Externe links