Van den Eertwech /Eertweech /Eertwegh /Ertwegh

GENEALOGIE VAN DEN EERTWEGH

Algemene Informatie

Er bestonden verschillende schrijfwijzen van deze naam. De vorm Van den Eertwegh geeft in de huidige tijd het best oorsprong en betekenis weer. Deze familienaam werd aangetroffen in Maaseik en omgeving. De eerste dragers van deze naam moeten aan of vlakbij een zogenaamde "Eertwegh" gewoond hebben. Of dit een speciaal soort weg was, is mij onbekend. In de Middeleeuwen waren de wegen in de regel onverhard met uitzondering van de restanten van de Romeinse wegen. Wegen ontstonden in het gebruik, bijvoorbeeld de kortste weg van A naar B waarbij moeilijk te nemen obstakels werden vermeden. Het waren vaak niet meer dan karrensporen. Veel wegen ontstonden ook op routes waarover men het vee naar de verschillende graas plekken dreef. Deze onverharde wegen werden soms afhankelijk van de ondergrond zandweg, aardweg of kleiweg genoemd. In welke mate zich in dezelfde omgeving de ene aardweg van de andere aardweg onderscheidde is mij niet duidelijk. Toch moet iedereen begrepen hebben over welke weg men sprak. Tenzij de aanduiding "Eertwegh" was verworden tot een soort straatnaam. Op zoek naar een plaats waar zo'n weg genoemd werd, stuitte ik op een vermelding in de leenregisters van Thorn. Op 4/12-1476 geeft de vrouwe van Thorn aan Claes van Stramproy te leen "den Stroem tot Stramproy, lopende van de Eertwegh tot de Corfsewege (Corstewege ?) al tot de Nieuwe Dijck", om hier een molen neer te zetten.

Bij het opstellen van een soort stamboom van deze familie, in het kader van een voorouder onderzoek door mijn vader Jan Rubens (1916-2001), deed zich een vraag voor rondom de positie van IDA van den Eertwegh. Wat was haar rang, was zij als dochter of als kleindochter Dionys van den Eertwegh o.a. burgemeesters van Maaseik, geboren in de 16e eeuw ? Aangezien onze familie juist via haar van de Van den Eertweghs afstamde, leek het van belang om hierover meer duidelijkheid te krijgen. Bij het overlijden van Dioijs van den Eertwegh in 1584 wordt de erfenis onder 10 partijen verdeeld. Alle kinderen worden vermeld, Ida als laatste, waaruit men kan afleiden dat zij de jongste dochter was. Er staat bij vermeld dat ze gehuwd was met Leonard van Oeteren. Nummer 8 op deze lijst (haar zuster !) Catharina van den Eertwegh was op dat moment de weduwe van de vader van deze Leonard. Leonard (alias Int Panhuys) van Oeteren stierf in 1578 en liet als weduwe zijn tweede vrouw Catharina van den Eertwegh achter. Dit huwelijk was kinderloos en zij leefde nog tot in 1615, waarmee duidelijk is dat zij met een veel oudere man gehuwd was. Leonard, de man van Ida was als enigst kind geboren uit het eerste huwelijk. Tot zover lijkt alles duidelijk: twee zusters zijn in dezelfde familie ingetrouwd, de oudste met de vader en de jongste met de zoon. Als Leonard van Oeteren de oude, dan in 1578 sterft erft de zoon de helft van het vermogen, echter het vruchtgebruik van het bezit blijft in handen van de weduwe, hetgeen in de praktijk betekent dat hij op z'n erfenis zal moeten wachten. Zij sterft in 1615 en de jonge Leonard van Oeteren (+ 1602) maakt dit niet meer mee. Het zijn zijn kinderen die erven. De andere helft gaat naar de erfgenamen van Catharina van den Eertwegh, waarbij blijkt dat het de kinderen en kleinkinderen van haar overleden broers en zusters zijn, die erven. Ida van de Eertwegh is dan nog in leven maar wordt bij de verdeling van de erfenis niet genoemd. Dit is het moment waarop de vraag rijst; was zij wel een zuster van Catharina en moet haar afwezigheid hier niet uitgelegd worden als dat zij een dochter van een van broers van Catharina was, en daarmee een kleindochter van Dionijs van den Eertwegh? Degene die hiervoor in aanmerking zou kunnen komen is de jonge Dionisius van den Eertwegh, die gehuwd was met Sophia Jentis. Hun kinderen worden namelijk in de akte over de deling van de erfenis niet apart genoemd maar als groep behandeld. De jongste dochter heet ook Ida maar zij is een stuk jonger en bovendien niet met Leonard van Oeteren gehuwd. Op zoek naar een verklaring stuitte ik op de vermelding dat Catharina van den Eertwegh, die bij zakelijk transacties, als vrouw zijnde, vertegenwoordigd werd door haar stiefzoon Leonard, de man van Ida, zich in 1594 door een andere momber laat vertegenwoordigen. Tenslotte blijkt uit de leenregisters van Thorn dat Catharina in 1607 aan de abdis toestemming vraagt om de leengoederen die zij van het kapittel in bezit heeft, per testament te mogen overdragen. Hieruit valt af te leiden dat zij een testament liet opstellen, hetgeen zij niet hoefde te doen als zij haar deel naliet aan haar broers en zusters, of in dit geval aan de kinderen en kleinkinderen van de broers en zusters. Hieruit zou je kunnen afleiden dat het tot een breuk gekomen was en dat zij om die reden Ida in haar testament niet heeft genoemd. Zij bezat n.l. een groot fortuin en hield jarenlang het kindsdeel van haar stiefzoon Leonard vast. Zo eiste zij ook direct de som geld, die haar man als rentmeester van Stokkem had voorgeschoten, terug van de nieuwe rentmeester, zijnde stiefzoon Leonard van Oeteren de jonge. Redenen genoeg om met elkaar in onmin te geraken. Daarom kies ik er hier voor om Ida en Catharina als zusters op te voeren en daarmee beiden als dochters van Dionijs van den Eertwegh te registreren. Dit alhoewel Ida elders als kleindochter wordt opgevoerd.

Generatie I

I. Dionijs van den Eertwegh hij wordt vermeld als armenmeester van Eyck (Maaseik) in 1427, als rhegenoot van "lant int Bluemersche velt" (oorkonde xxxvii), in 1436 als bloedverwant van Ruebken Wenthuysen in een geschil in 1446, als schepen van Maaseik in 1447, hij leeft niet meer in 1453 als zijn erfenis wordt verdeeld Hij was gehuwd met Lysbeth (Lisse) van Leethoven Zij leeft nog in 1453. Dit echtpaar had 6 kinderen.

• 1. Jacop van den Eertwegh geboren ca 1430
• 2. Neesken (=Agnes) van den Eertwegh
• 3. Nijsken (=Dionijs) van den Eertwegh hij was in 1453 nog onmondig
• 4. Roeptken van den Eertwegh (Naam te herleiden tot Ruben of Robin ? zie eerder Ruebken Wenthuysen)
• 5. Gyelis (=Gilles) van den Eertwegh
• 6. Geertken (Gertrude) van den Eertwegh zij is later gehuwd met Jacob van Tongerloe, Thijs van Tongerloe is hun zoon.

Generatie II

II ? van den Eertwegh Wie van de bovenstaande jongens de vader is van de volgende generatie is onbekend. Datgene dat er voor pleit dat de stamboom hier wordt voortgezet is het doorgeven van de naam Dionijs alsmede het ambt van armenmeester. Ambten werden immers vaak als erfelijk beschouwd.

• 1. Dionijs van den Eertwegh zie III I
• 2. Anna van den Eertwegh Zij was gehuwd met Nelis Lipsen In 1528 vindt te Heppeneert de overdracht plaats van de halve "Beren tiende" aan Nelis Lipsen, de man van Anna van den Eertwegh en aan Dyryck Lenssen. In 1535 releveert Dionijs van den Eertwegh 1/4 deel van de "Weert" te Hepeneert voor zichzelf en de kinderen van zijn zuster Anna (diens zuster Annen kinder).

Generatie III

I Dionisius van den Eertwegh huwde in 1499 met Agnes Bormans alias Putmans Zij was een zuster van kanunnik Reiner Bormans en een dochter van Jan Bormans van Wurffelt, die stierf voor 1522 en Maria Putmans. Dionisius wordt in 1506 genoemd als armenmeester van Maaseik, in 1507 als een van de uitvoerders van het testament van de weduwe van Jonker Gevold van Baexem, en in 1507 benoemd als een van de burgemeesters van Maaseik samen met Thijs van Tongerloe (zijn neef, zie eerder). In 1508 worden beide burgemeesters genoemd in de Leenregisters van Thorn. In 1508 (idem 1509) wordt Dionisius benoemd tot kerkmeester van Maaseik en in dat jaar tevens als raadslid en vertegenwoordiger van het brouwersambacht en schepen van Maaseik. De vermeldingen in de schepenregisters van Maaseik zijn talrijk. Anno 1539 wordt hij samen met Dirick Lenssen benoemd tot burgemeester van Maaseik (oorkonde no 71). Tussen 1535 en 1543 zijn er diverse vermeldingen te vinden omtrent het verwerven van grond in Heppeneert. In 1545 draagt hij goederen over aan zijn zoon Dionijs. Er zijn maar twee kinderen bekend.

• 1. Jan van den Eertwegh van Maaseik was geboren in 1495 en trad in als witheer in de abdij van Averbode. Anno 1524 wordt hij tot pastoor van Blerick benoemd en korte tijd later tot pastoor van Opitter Hij was een zoon van Nijs en van Anna Bormans, alias Putmans.
• 2. Dionijs van den Eertwegh zie IV I

Generatie IV

I Dionijs van den Eertwegh werd geboren rond 1500 en werd tijdens het leven van zijn vader "de jonge" genoemd, dit tot in 1543. Hij huwde met Ida van Solt de dochter van Willem van Solt alias Van den Keyaert en Catherina van Mewen. Ida stierf in 1564 Dionijs was anno 1534 laatschepen van de Vogelshoff te Wurffelt. In 1545 draagt zijn vader Nijs van den Eertwegh de oude hem al zijn roerende goederen over, hij van zijn kant belooft zijn vader voor de rest van zijn leven te zullen onderhouden. Tussen 1534 en 1545 wordt hij vele malen vermeld in de schepenregisters van Maaseik. In 1563/1564 was hij burgemeester van Maaseik en aangesteld als gezworene voor het Brouwersambacht in de jaren 1559/1560, 1561/1562, 1564/1565, 1569/1570. Hij stierf op 6/2-1584. Hij en zijn vrouw werden begraven in de kapel van de Bierbrouwers, in de Collegiale kerk van Maaseik (de voorganger van de huidige kerk, die werd gebouwd tussen 1840-1845). Hun dochter Catharina van den Eertwegh en haar man Leonard van Oeteren de oude hadden in 1583 aan deze kerk een voorstelling (schildering) van de Drie Koningen geschonken. De oudste van de Drie Koningen had het gezicht van haar vader Dionijs van den Eertwegh. Op de zoom van zijn kleed stond een tekst, die in het Frans werd genoteerd in 1660 en is teruggevonden in het stokregister van de familie de Fléron te Luik. De tekst luidt: "Losque moy Denis van den Eerwech le vieux estoit agé de nonante huict ans (=98 jr), je lisois sans bericques et estois comme je suis". In werkelijkheid zal de tekst in het latijn of in het Nederlands gesteld zijn geweest, waarbij de vraag rijst of hij inderdaad 98 jaar geworden is of dat hier sprake is geweest van een niet meer goed leesbaar cijfer. Op de graftombe was ook het gecombineerde wapen van het echtpaar aangebracht, getooid met een kruis. Aan de linkerkant het wapen Van den Eertwegh bestaande uit een calvariekruis dat aan 2 zijden ondersteund wordt, zoals gebruikelijk bij een ijzeren kruis staande langs een weg (de Eertwegh ?). Aan de rechterkant het wapen Van Solt dat in vieren gedeeld was. Links boven en rechts onder de molenijzers verwijzende naar het heerlijke maalrecht dat de familie had op de Keyaertmolen te Solt en rechtsboven en linksonder de tien strepen van het wapen van Loon, afwisselend in rood en goud. Het motto van de familie Van den Eertwegh was "Ubique Cruces". Bij de verdeling van de erfenis in 1584 zijn er tien partijen.

• 1. Willem van den Eertwegh genoemd naar zijn grootvader Willem van Solt alias Van de Keyaert Hij is overleden voor 1615 en hij was oa burgemeester van Maaseik.
• 2. Dionisius van den Eertwegh volgt V I
• 3. Jan van den Eertweegh volgt V II
• 4. Mathijs van den Eertwegh volgt V III
• 5. Jacobus van den Eertwegh volgt V IV
• 6. Agnes van den Eertwegh zij was in 1584 al overleden. Ze was gehuwd met Petrus van Wenthuysen die optreedt als momber voor hun kinderen.
• 7. Anna van den Eertwegh was gehuwd met Herman Bex. Er was een zoon genaamd Peter Bex. Anna is voor 1615 overleden.
• 8. Catharina van den Eertwech Haar man Leonard Van Oeteren, de oude wordt in het artikel over de verdeling van de erfenis in 1584, niet genoemd. Een jaar eerder schenkt dit echtpaar de schildering van de Drie Koningen, zie eerder. Hij stierf in 1602, zij in 1615.
• 9. Maria van den Eertwegh was gehuwd met Jacob Lenssen, zij stierf voor 1615.
• 10. Ida van den Eertwegh was gehuwd met Leonard van Oeteren, de jonge zij stierf in 1625.

Generatie V

I Dionisius van den Eertwegh ook hij wordt in eerste instantie de jonge genoemd, o.a. als hij wordt gegicht in een rente door Laurens Bex en diens dochter Marie. Eveneens in 1575 als hij wordt gegicht in een rente door Jonkheer Johan van Baer. Anno 1575 wordt hij ingeschreven als burger van Luik onder de naam d' Eertwecht of d' Ertwecht en qualité d'hôtelier. Hij was gehuwd met Sophia Jentis, een dochter van Andreas Jentis en Sophia Puytlincx. Hij stierf op 16/8-1600 en zij op 18/7-1573. Ze liggen begraven in de St. Hubert te Luik. Er waren 6 kinderen.

• 1. Jonathas d' Ertwecht volgt VI I
• 2. Sophia van den Eertwegh zij was gehuwd met Dionijs Sutendael en hun zoon Johan Sutendael werd later onder de naam Hubert abt van de abdij van St Truiden (1630-1663).
• 3. Marie d' Ertwecht was gehuwd met Bertholet Stevart, als weduwe in 't klooster ingetreden.
• 4. Catherine d' Ertwecht was gehuwd met Jacques de Libert, die in 1594 burgemeester van Luik was. Zij stierf in 1626.
• 5. Ida d' Ertwecht, zij was gehuwd met meester Godfried van Itteren I.U.L.
• 6. Agnes d' Ertwecht zij stierf ongehuwd na 1633.

II Jan van den Eertwegh was meester in de rechten, gehuwd met N.N. Hij is voor 1615 overleden. Zijn deel van de erfenis van zijn zuster Catharina gaat naar zijn zoon Meester Jan van den Eertwegh en zijn dochter Maria (Meycken) van den Eertwegh.

III Mathijs van den Eertwegh hij was gehuwd met N.N. en in 1584 als zijn vader sterft, reeds overleden. Namens hem erft zijn zoon Lutger van den Eertwegh

IV Jacobus van den Eertwegh was gehuwd met Joanna van Bossenhoven en hij leeft nog in 1580. In 1584 bij de verdeling van de erfenis van zijn vader, leeft hij niet meer. Er zijn vier kinderen, die in 1615 erven van hun tante Catharina van den Eertwegh. Ida is in 1615 gehuwd met Frederik Bex, Catherina met Hans Sonnemans en Agnes is kloosterlinge te Maaseik. De enige zoon Johannes van den Eertwegh is dan (nog) ongehuwd.

Generatie VI

VI I Jonathas d' Ertwecht was in 1577 gehuwd met Anne de Libert de zus van Jacques de Libert, die met zijn zuster Catherine d' Ertwecht gehuwd was. Beide kinderen van Antoine de Libert (burgemeester van Luik in 1558) en Marie de Fize Jonathas stierf al in 1586, zijn vrouw in 1616. er zijn 5 kinderen.

• 1. Denis d' Ertwechtzie VII I
• 2. Antoine d' Ertwecht Hij heeft samen met Catherina N.N. drie dochters die in het klooster intreden en een vierde genaamd Anne d' Ertwecht die huwt met Jacques de Montfort.
• 3. Jonathas d' Ertwecht kanunnik van de St Paul te Luik. Hij sterft in 1644
• 4. Thomas d' Ertwecht zie VII II
• 5. Sophie d' Ertwecht zij huwt Guillaume de Quareux.

Generatie VII

VII I Denis d' Ertwecht is in 1584 gehuwd met Jeanne Roelans, die in 1644 stierf. Zij was een dochter van Lambert Roelans, meester in de rechten, en Anne Gompar. Nijs van den Ertwech releveert op 8/6-1602, als gemachtigde van zijn oom Jacob (Jacques) Libert, als man van zijn "huysfrouwe" Catherina van den Ertwech, eenen hof met xx bonder met eynen laathof te Houthuysen onder Dilsen gelegen. Denis d' Ertwecht stierf in 1606 en werd begraven in Notre-Dame-aux-Fonts. Het echtpaar kreeg 3 kinderen.

• 1. Jonathas d' Ertwecht zie VIII I
• 2. Lambert d' Ertwecht werd kanunnik van he kapittel van de Sainte Croix te Luik.
• 3. Anne d' Ertwecht Citaat uit de "Annuaire de la Noblesse de Belgique": Anne baptisée à Notre-Dame-aux-Fonts 24 juillet 1605, décédée 4 mars 1664, alliée à Erasme de Foullon seigneur de Kermpt, conseiller privé de S.A.S. le prince Maximillien-Henri de Bavière, son chambellan, etc., bourgmestre de Liège en 1654. (Le comte de Becdelièvre lui a consacré un article dans sa Biographie liègoise, tome II, page 249.)

Generatie VIII

I Jonathas d' Ertwecht, geboren in 1599 en gehuwd met Catherine de Libert. In 1626 releveert hij de Hof te Houthuysen. Het echtpaar heeft 2 kinderen.

• 1. Denis d' Ertwecht in 1658 kanunnik van het kapittel van Saint-Denis te Luik.
• 2. Jeanne d' Ertwecht geboren op 16/2-1626, in 1655 gehuwd met Antoine-Ernest de Fléron. In 1660 werd hier de Franse tekst genoteerd, die op de zoom van het kleed van de oudste der Drie Koningen stond. Deze koning had het hoofd van Dionijs van den Eertwegh gekregen, op een schildering in de Collegiale kerk te Maaseik. Deze schildering was in 1583 geschonken door Catharina van den Eertwegh en haar man Leonard van Oeteren de oude. (Zie aldaar).

Niet onder te brengen personen met dezelfde naam.

Uit de bovenstaande gegevens komt naar voren dat in de 17e eeuw het zwaartepunt van deze familie zich naar Luik heeft verplaatst en de nakomelingen Van den Eertwegh in de omgeving van Maaseik minder vermeldingen vertonen in de Oorkondes, Schepenen en Gichten van Maaseik.

Dat er steeds in de verschillende generaties sprake is geweest moet zijn van meerdere vertakkingen is o.a. af te lezen aan de registraties van de kloosters. Anno 1496 is Mathijs van den Eertwegh van Maaseik pater in het klooster van Sint Agnes . Anno 1496 is een Herman van den Eertwegh kanunnik en landdeken te Aldeneik en in 1548 Wilhem van Ertwech kanunnik / scholaster. Een andere bron meldt in 1505 een Leonard van den Eertwegh als kanunnik / scholaster van het kapittel van Aldeneik. In 1545 staat Nijssen van den Eertwegh vermeld als prior van de Kruisheren, idem Mathias van den Eertwegh. Deze laatste stierf tussen 1576 en 1578. Volgens de "Annuaire de la Noblesse de Belgique" is in 1583 een Catherina van den Eertwegh priores van het klooster van Sint Agnes te Maaseik.