Straelen

Uit Genealogie Limburg Wiki

Tekst in eerste versie overgenomen uit de Nederlandse Wikipedia

Straelen is een plaats in de Duitse deelstaat Noord-Rijnland-Westfalen, gelegen in het district Kleef. De stad heeft ruim 15.500 inwoners. De historische kern is volledig bewaard gebeleven. Naburige steden zijn onder andere Goch, Kalkar en Kevelaer.

Plaatsen in de gemeente Straelen

Straelen en omgeving in 1802
  • Auwel-Holt
  • Boekholt
  • Bormig
  • Broekhuysen
  • Brüxken
  • Herongen (Nederlands: Herungen)
  • Hetzert
  • Kastanienburg
  • Rieth
  • Sang
  • Straelen
  • Westerbroek
  • Zand

Geschiedenis

Straelen had in de 9e of 10e eeuw al een een stenen zaalkerk van ongeveer 6 x 8 meter en werd voor het eerst in 1065/1075 in een in het latijns geschreven oorkonde genoemd als "Strala". Het behoorde aan Graaf Bruno van Heimbach, die het schonk aan de Bisschop van Keulen. Deze bisschop schonk het vervolgens in 1064 aan de net gestichte Bendictijnerabdij te Siegburg. Als lokale beheerder werd (net als Roermond) een "voogd" aangesteld. De eerst bekende is Gerhard van Gelder. Later gaven of verkochten ze dat ambt door en daardoor moest zijn opvolger hertog Reinald II van Gelre op 6 september 1330 beslissen wie nu de gedelegeerd voogd hierover was, de familie Van Straelen of Van Buren. De familie Van Buren kreeg toen een eigen bevoegdheid in Arcen, dat afgesplist werd van deze voogdij en Arnold van Straelen bleef voogd. Het aantal inwoners werd in 1342 geschat op 200 tot 300 en het werd toen al als Stad aangeduid. Het stadje was al in de 13e eeuw omgeven met wallen en stadspoorten in de vorm van een vierkant. Officiële stadsrechten werden echter pas in 1428 verleend door de hertog van Gelre. Het werd meerdere malen belegerd en veroverd, zoals in 1387, 1498, 1511, 1591 en in 1632. In het jaar 1672 werd de vesting gesloopt.

De grote St. Peter en Paul kerk brandde in 1387 -op de toren- na af en werd toen in laat-gotische stijl als Hallenkerk weer opgebouwd. In deze kerk bevind zich een doopvont uit circa 1180 en het altaar dateert uit circa 1520. De toren werd in 1459 van een nieuwe klok voorzien door Jan van Venlo met als raadselachtig opschrift Sanctus Anno Heit ick, al onweer verdrief ick, Jan van Venlo goet me. Op 22 juni 1468 vond bij deze plaats een grote veldslag plaats tussen de hertogen van Gelre en Kleef. De hertog van Gelre overwon en stichtte daar een klooster ('t Zand).

Straelen behoorde tot het Overkwartier van Gelre en later tot de Zuidelijke Nederlanden. Begin 1618 woedde er een stadsbrand. In 1632 wordt het door Frederik Hendrik tijdens zijn veldtocht veroverd op de Spanjaarden. Tijdens de Spaanse successieoorlog werd het gebied door Pruisen ingenomen, samen met de andere gemeenten die vanaf 1713 officieel Pruisisch Opper-Gelre vormden. Het kwam van 1798 tot 1814 onder Frans gezag en kwam vervolgens weer bij Pruisen, waar het in 1816 bestuurlijk bij de "landkreis" Geldern werd ondergebracht.

Historisch citaat

Straalen is een klein Steedje, omtrent een uur van Gelder (Geldern) en Wagtendonk (Wachtendonk). Het was voor dezen sterk, doch de Franschen hebben, in 't jaar 1672, de Vestingwerken geslegt. In vroeger Oorlogen is het dikwyls genoomen en hernoomen. Niet verre van Straalen heeft men 't vlek of de Buurt, in 't Zand geheeten, die van sommigen voor het oude Sablones[1] gehouden wordt.[2]

Taal

Straelen was een Nederlandstalige stad. De archieven zijn dus ook in het Nederlands van die tijd. Doordat Otto von Bismarck vanaf 1870 verordonneerde dat in het Duitse rijk geen andere taal meer mocht worden gedoceerd of ambtelijk gebruikt, is het Nederlands uitgestorven. Het stadsarchief begint in 1325 en bevindt zich in een circa 450 jaar oud pand, dat ooit diende als boerderij/brouwerij met de naam Landmann.

Herkomstnamen

Straelen geldt nu in Nederland als een onbekende plaats. De naam leeft echter voort in een tweetal bekende familienamen: Van Stra(e)len en Verstraelen (van deze laatste reeds vermeld: Peeter Verstraelen, Weert 1605 [Poorters Weert, p. 39], bron: NFD). Kennelijk heeft deze huidige grensplaats de nodige emigranten geleverd.

Noten

  1. Reiskaart van Antonyn
  2. Hedendaagsche Historie of Tegenwoordige staat van Alle Volkeren, deel X, 1738, blz. 192.