Republikeinse kalender

Uit Genealogie Limburg Wiki

De Republikeinse kalender werd ingevoerd tijdens de Franse Revolutie, die duurde van 1789 tot 1804. De tijdrekening wordt ook aangeduid met de term revolutionaire kalender. Hij was officieel in gebruik van 24 november 1793 tot 1 januari 1806. De Franse revolutie maakte van het land een wereldlijke staat die niets moest hebben van kerkelijke zaken, inclusief de Gregoriaanse kalender.

De Republikeinse kalender werd met terugwerkende kracht ingevoerd met ingang van 22 september 1792. Deze datum is de eerste dag van de eerste maand van het jaar 1 van de Franse revolutionaire jaartelling.

Helemaal nieuw was de Republikeinse kalender niet. Zoals zo vaak werd ook bij deze tijdrekening gekeken naar het verleden. Al in het Oude Egypte was een jaar opgedeeld in 12 maanden van 30 dagen plus 5 (soms 6) extra dagen aan het eind van het jaar, om in de pas te blijven met de omwenteling van de aarde rond de zon.
Weken zijn van bijbelse en dus kerkelijke oorsprong, dus ook daar werd iets aan veranderd. Iedere maand van 30 dagen was voortaan opgedeeld in drie perioden (décades) van 10 dagen. De namen van de tien dagen van de décade zijn gebaseerd op de telwoorden in het Latijn: Primidi, Duodi, Tridi, Quartidi, Quintidi, Sextidi, Septidi, Octidi, Nonidi en Decadi. In de praktijk komen we deze namen niet of nauwelijks tegen.
Ook de namen van de zes extra dagen aan het eind van het jaar (sans-culottiden of sanculottiden) treffen we maar zelden aan in de akten: Jour de la vertu of Dag van de deugd (17 september), Jour du génie of Dag van het vernuft (18 september), Jour du travail of Dag van de arbeid (19 september), Jour de l'opinion of Dag van de meningsuiting (20 september), Jour des récompenses of Dag van de beloning (21 september) en tenslotte de Jour de la révolution of Dag van de Revolutie (alleen in schrikkeljaren, vergelijkbaar met 29 februari in de Gregoriaanse tijdrekening).
De republikeinse kalender hield niet goed rekening met schrikkeljaren. Zo kan de eerste dag van het jaar (1 vendémiaire) vallen op 22, 23 of 24 september.

De namen van de maanden waren bedacht door een dichter, Fabre d'Églantine, en zijn voor iedere maand gebaseerd op een kenmerk van het Franse klimaat en hebben per seizoen eenzelfde uitgaan. Zo eindigen de ozelige wintermaanden op 'ôse', maar dat kan natuurlijk ook toeval zijn.
De eerste dag van de maand was altijd gelijk, maar omdat de kalender in tegenstelling tot onze tijdrekening altijd 30 dagen had per maand, zien we dat de maand soms langer of korter duurde.
Het verband met de traditionele Gregoriaanse kalender is hieronder globaal gegeven. Van jaar tot jaar konden kleine verschuivingen plaatsvinden.

  • Herfstmaanden (uitgang -aire)
    • Vendémiaire Wijnmaand (22 september ~ 21 oktober)
    • Brumaire Mistmaand (22 oktober ~ 20 november)
    • Frimaire Koudemaand (21 november ~ 20 december)
  • Wintermaanden (uitgang -ôse)
    • Nivôse Sneeuwmaand (21 december ~ 19 januari)
    • Pluviôse Regenmaand (20 januari ~ 18 februari)
    • Ventôse Windmaand (19 februari ~ 20 maart)
  • Lentemaanden (uitgang -al)
    • Germinal Kiemmaand (21 maart ~ 19 april)
    • Floréal Bloeimaand (20 april ~ 19 mei)
    • Prairial Weidemaand (20 mei ~ 18 juni)
  • Zomermaanden (uitgang -idor)
    • Messidor Oogstmaand(19 juni ~ 18 juli)
    • Thermidor Hittemaand (19 juli ~ 17 augustus)
    • Fructidor Fruitmaand (18 augustus ~ 16 september)

Conversietabel

Om Franse akten opgemaakt volgens de Republikeinse kalender om te zetten naar onze Gregoriaanse tijdrekening, wordt gebruik gemaakt van conversietabellen.

Externe links