Brontekst bekijken van Oude Markt (Venlo)

[[Bestand:Venlo plattegrond Oude Markt.jpg|thumb|300px|right| Kadastrale plattegrond van de Oude Markt in 1842]]

'''De Oude Markt''' is een plein in Venlo, dat sinds oude tijden de functie van Markt vervulde en gelegen is nabij de rivier De Maas. Pas in een later stadium is er een andere Markt ontstaan bij het huidige stadhuis. Een andere benaming was vroeger ''Alde Marckt'' of ''Alde Mert''.

De benaming Oude Markt werd al in 1387 gebruikt, blijkens een oorkonde in het stadsarchief. Hier werden, tot de slechting van de vestingwerken, vooral via de Blauwe Trap en de Maaspoort de goederen aangeleverd die onder het Venlose stapelrecht vielen. Het plein kende een Stadsmeelwaag, die in 1699 in een voormalige woonhuis werd gevestigd en in het midden van het toen kleinere plein lag een waterput.

Aan deze Markt stonden logischerwijs ook veel grote huizen van handelaren. Door oorlogsgeweld en de latere sloop kort daarna is van de oorspronkelijke middeleeuwse bebouwing niets overgebleven. Aan de westzijde van deze Oude Markt stond -na het slopen van een aantal woningen rond 1900- de fabriek van [[Bontamps]], die eveneens in de oorlog verwoest werd.

Het plein ligt in de wijk Klein Italië, ten noorden van de Jodenstraat en aan de nieuwe Maasboulevard. Aan de westzijde ligt het noordelijke deel van deze Maasboulevard, terwijl de huidige noordgrens van het plein wordt bepaald door het Theater de Maaspoort. Aan de noordoostzijde kan men via de [[Steenstraat (Venlo)|Steenstraat]] de [[Markt (Venlo)|Markt]] bereiken. Aan zuidoostzijde ligt in oostelijke richting de [[Houtstraat (Venlo)|Houtstraat]] (vroeger ook Komerstraat genaamd), terwijl in zuidelijke richting de [[Jodenstraat (Venlo)|Jodenstraat]] ligt. In de zuidwestpunt van het plein loopt in zuidelijke richting de nieuw aangelegde [[Maasstraat (Venlo)|Maasstraat]] als onderdeel van deze Maasboulevard. Vroeger had het plein een driehoeksvorm; tegenwoordig is het rechthoekig en veel groter.

De rijkste concentratie bewoners van de stad woonde hier van 1450-1550. Het plein omvatte circa 24 panden, waarvan een aantal dubbelhuizen. Deze dubbelhuizen waren oorspronkelijk grote handelhuizen, die later gesplist werden in twee huizen. Zo stonden hier aan de zuidzijde 8 huizen, waaronder één dubbelhuis met twee eigen zadeldaken. Beginnende met het meest westelijke gelegen aan de stadsmuur stond daar een zeer oud pand dat de naam "In den Gulden Leuw" droeg en al in 1300 aanwezig was. Daarnaast stond het voormelde dubbelhuis van de familie [[Ingenhuys]] met daarnaast het grote pand "Vinckenhuyser" van de familie [[Vinck]] of Vyncken en naast het pand daarnaast stond het huis Den Romer, vermoedelijk genoemd naar de familie [[Römer]]. Aan de oostzijde stonden 3 grote handelshuizen (zie foto), waarvan de twee hoekhuizen gesplitst werden in dubbelhuizen. Van het middelste huis werd de voorgevel verlengd tot 4 traveeën. In 1530 wordt vermeld dat er naast een huis aan deze markt een beugelbaan is.

Voordat rond 1900 nagenoeg de gehele westzijde door de fabriek van [[Bontamps]] werd ingenomen, stonden daar ook huizen. Toen de fabriek op haar grootst was, bleven er slechts twee huizen over aan de meest zuidelijke zijde waar men van deze markt naar de rivier de Maas kon. Zo stond daarvoor aan de westzijde van de oude Markt een groot pand met de naam "Inghen Winckel" (vertaald: Op de Hoek en in licht bruin op de kaart aangegeven) in de middeleeuwen eigendom van de familie [[Van Lom]] en later via een erfenis van de familie [[Puteanus]]. In dit woonhuis op de hoek naar de stadsmuur (toegangstraatje naar de rivier de Maas via de Blauwe trappen) werd in 1751 de Hof van Gelre (Hof van Justitie) gevestigd (de stad kocht het daartoe pas in 1791). Dit pand omvatte al in 1803 scholen en in 1842 was daar een Rijks Lagere School. Het Telegraafkantoor was hier vervolgens van 1 maart 1857 tot in 1890 gevestigd. Het pand werd in 1902 gesloopt om een betere doorgang naar de havenkade te verkrijgen. Het aansluitende noordelijke pand, in donkerbruin aangegeven, heette "In den Pauw" en was gebouwd op een zeer oud pand dat van voor 1250 dateerde en dat vermoedelijk het tolpand was van de heren Van Gelre. Het was van 1628 tot 1721 eigendom van de familie [[Pelgrom]]. Daaronder lag een oud pand waarvan de kelder uit circa 1275 is ovegebracht naar het Limburgs museum (eerst werd gedacht dat het een joods badhuis was). Hierop is later een woonhuis gebouwd en in 1699 werd de stadsmeelwaag hierin gevestigd.
  
[[Bestand:OudeMarkt1.jpg|thumb|right|500px| Oude Markt voor de verwoesting en sloop; deze oostelijke rij werd verwoest in de Tweede Wereldoorlog, op het dubbelhuis na waar de man met kar voor staat, dat werd kort daarna gesloopt met de huizen daarachter om de Oude Markt te vergroten. De huizen op de noordelijke achtergrond werden gesloopt om plaats te maken voor een theater. Deze oostelijke rij is tegenwoordig plein.]]

==Schatcedul (Register eigenaren onroerende zaakbelasting) 1576 in opbouw==
* Johan van Hasselt
* Gerard [[de Groot|die Groet]]
* Anna Hoeffslegersche
* Wolfert van Dael
* Mr. Johan ...
* Trijn [[Vinck]]
* Elyzabeth [[Ingenhuys|ingen Huys]]
* Gort [[Van Kessel genaamd Roffaert|Roffertz]]
* Jacop Gey
* Jan van Wassen
* Elbert Maes
* Thijs [[Puteanus|te Puth]]
* Jacop Custers
* Tonis in den ...ean
* Lysbeth Cupers
* Lenartgen Cuppers Kynderen
* Jan Cuper
* This van Belfelt
* Ariaen Metsemecker
* Drys Janse
* Henrick Boener
* Jan Cloeth
* Roloff Moller

[[Bestand:Oude Markt1945.jpg|thumb|500px|right| Oude Markt vlak na de oorlog gezien vanuit de Maasstraat met rechts de verwoeste fabriek van Bontamps en aan het eind - met witte sierbanden- het cafe van Cornet en daarnaast het middeleeuwse pand Vinckenhuyser.]]

==Schatcedul (Register eigenaren onroerende zaakbelasting) 1574==
* Bernt Mattheisen
* Gerart [[De Groot|dGroet]]
* Anna Hoeffslegersche
* Jan Kremers
* Peter Gielen
* Sander [[Vinck]]
* Jan [[Vinck]]
* Elysabeth [[Ingenhuys|ingen Huys]]
* Gert [[Van Kessel genaamd Roffaert|Roffaertz]]
* Anna [[De Groot|dGroet]]
* Peter van Lueck
* Jan van Wassem
* Thonis .enden
* Gerardt [[van Lom]]
* Thiss [[Puteanus|te Puth]]
* Jacop Custers
* Andries van S.sten
* Lysbeth Cupers
* Lenartgen Cuypers
* Jan Cuper
* This van Belfelt
* Ariean Metsemeckers
* Drys Janssen

==Schatcedul (Register eigenaren onroerende zaakbelasting) 1572==

[[Bestand:Oude Marktlucht.jpg|thumb|right|500px| Luchtfoto Oude Markt circa 1935 vanuit het westen gezien]]

* Bernt Matthijssen
* Gerart [[De Groot (Venlo)|dGroet]]
* Anna Hoeffslegersche
* Jan F...s
* Peter Gielen
* Sander [[Vinck]]
* Jan [[Vinck]]
* Elysabeth [[Ingenhuys]]
* Gert [[van Kessel genaamd Roffaert|Roffert]]
* Anna [[De Groot (Venlo)|dGroet]]
* Peter van Luick
* Jan van Wassem
* Thonis [[Ronden]]
* Geraedt [[van Lom]]
* This [[Puteanus|to Puth]]
* Jacop Mesters
* Andries van Puten
* Lysbeth Eyers
* Lenatge Eyers
* Jan Cuper
* This van Belfelt
* Ariaen Messemecker
* Drys Janssen

==Schatcedul (Register eigenaren onroerende zaakbelasting) 1535==
[[Bestand:Oude Markt.jpg|thumb|right|600px| Uitsnede Oude Markt van de oudste complete stadskaart van Venlo 1649]] 

Onder de Oude Markt is kennelijk ook een andere straat meebegrepen gezien het grotere aantal.

{|
|-
| width="33%" valign="top" |
* Gerritgen Kreemers
* Peter ingen Sterkenborgh
* Gielke ingen Blanchart/Vlachaent
* Gaerdt ingen Aerdt
* Jacob Fent
* Gaert Fent
* Toemis van Well
* Aernt [[Vinck]]
* Peter [[Ingenhuys|ingen Huijs]]
* Johan Eemen
* Griet Fouten
* Joest [[de Laet|die Laet]]
* Jacob van Heringen
* Johan [[van Lom|van Lome]]
* Derick [[Puteanus|the Puth]]
* Joes ingen Wesell
* Wilhelm Sterckers
* Henrich Meeters
* Johan [[Vinck]]
* Thijs Friesen
* Wilhelmken Laeten
* Johan Hinssen
* Lenart Vijssers cum suis
* Lenart Zijben
| width="33%" valign="top" |
* Peter van Bracht
* Aernt [[van Lom]]
* Johan [[van Lom]] cum s....
* Cornelis van Sunt Peters
* Meister Albert Hoeffsmyt
* Henrisken van Sterkenburgh
* Gaertz vangen Steyl
* Peter Burtz
* Jochem Huyskens
* Gerit [[van Poll|vanden Poll]]
* Gerit vanden Kamp
* Jacop [[Beugels|Boegels]]
* Merriken Kuijpen
* Gerit vanden Paess
* Herman Laenen
* Gertruijt Lietgens
* Peter Lietgens
* Johan Sweens
* Heijn Pechter
* Peter Cuijpers
* Johan van Loen
* Heer Jan Felius
|}

==Schatcedul (Register eigenaren onroerende zaakbelasting) 1533==
* Gerritgen Kreemers
* Peter ingen Sterkenburgh
* Gubben ingen Blauhant
* Garit [[Ingenraey|ingen Rae]]
* M.... Sender
* Heinrich [[Ingenraey|ingen Raey]]
* Der jonghe Gunerant
* Jacob Sent
* Garit Sent
* Toemis van Well
* Aernt [[Vinck]]
* Peter [[Ingenhuys|ingen Huijs]]
* Johan Eemen
* Greurt Vouten
* Joest [[de Laet|die Laet]]
* Jacob van Heringen
* Johan [[van Lom|van Lome]]
* Geurt [[Puteanus|the Puth]]
* Johan Scholtis
* Wilhelm Sterckers
* Hinrich Mesters
* Johan [[Vinck]]
* Thys Vysen .....
* Wilhelmken Laeten
* Johan Henssen
* Lenart Visschers cum suis .....
* Joest ingen Winckel tsaemen

==Schatcedul (Register eigenaren onroerende zaakbelasting) 1510/1520 in opbouw==
* Robbe van Heller
* Peter [[Ingenraey|ingen Raey]] (ad Peter Weijer)
* Der Scholtis
* Herman Clasen
* Herman vand Hoeft
* Jan [[Vinck|Vynck]]
* Jan [[Ingenhuys|ingen Huys]]
* Peter Hoedtgen
* Seger van .........en
* Jost Clate
* Klaygt
* Jan van Hoemot
* Gert [[van Lom|van Lomme]]
* .... [[van Lom|van Lomme]]
* 
*
*
*
*
*
*
* Peter [[van Lom|van Lomme]]
*
*
* Gort van Blitterswick

==Schatcedul (Register eigenaren onroerende zaakbelasting) 1476==
* Peter [[Ingenraey|Ingenray]]
* Jan van R...
* Jan [[van Poll]] janssoen
* Der aldt Duym
* Der Scholt
* Peter ..n soen
* Jan [[Vinck|Vynck]]
* Lijsbeth Dries
* Heyn Maezen
* Der ald Boest
* Der jongh Boest
* Henis Neff
* Jan [[van Lom]]
* Lijsbeth [[van Lom]]
* Jan inde Wijnekens
* Neesken inde Wijnekens
* Peter Joris
* Peter Goussen
* Tilman Weijers
* Gerit Thon
* Gobbel Bijll
* Peter Meden
* Geertken opt ....
* Peter de Pen
* ... Holleman
* Sibert Schre.
* Sander [[Vinck|Vynck]]
* Arnt van Diest

==Schatcedul (Register eigenaren onroerende zaakbelasting) 1475==
* Peter [[Ingenraey]]
* Jan van Rynen
* Jan [[van Poll]] Janss
* Der alde Duym
* Der Scholtis
* Peter syn soen
* Jan [[Vinck|Vynck]]
* Lysbeth Driess
* Heyn Maezen
* Der alden Boest
* Der jonghen Boest
* Cl...nis Neeff
* Jan [[van Lom]]
* Lijsbeth [[van Lom]]
* Jan inden Wynckel
* Neesken inden Wynckel
* Peter Joris
* Peter Houssen
* Tilman Wege
* Ge.. Then
* Gobbel Bijll
* Peter Mede
* Geurtken op de alden Merckt/Peter oer soen
* Der Hollender
* Sibert die S....
* Sander [[Vinck|Vynck]]
* Arnt van Diest

==Schatcedul (Register eigenaren onroerende zaakbelasting) 1474==

[[Bestand:OudeMarktzuidachter.jpg|thumb|800px| Vanuit het zuidwesten gezien, de achterzijde van de huizenrij aan de zuidkant van de Oude Markt. Links staat de fabriek van Bontamps]]

* Peter [[Ingenraey|Ingenray]]
* Jan van Rynen
* Jan [[van Poll]] janssoen
* Der aldt Duym
* Der Scholtis
* Peter syn soen
* Jan [[Vinck|Vynck]]
* Lijsbeth Dries
* Heyn Maezen
* Der alde Boest
* Der jongh Boest
* Henis Neeff
* Jan [[van Lom]]
* Lijsbeth [[van Lom]]
* Jan inde Wijnckel
* Neesken inde Wijnckel
* Peter Joris
* Peter Goussen
* Tilman [[Weijers]]
* Gerit Thon
* Gobbel Bijll
* Peter Meden
* Grietken opt alden Merckt
* Peter de soen
* Der Hollender
* Sibert die Schroder.
* Sander [[Vinck|Vynck]]
* Arnt van Diest

==Oude Akten==
* 2 oktober 1439: Gebel Moeren heeft aan de Kruisheren, ten behoeve van een votieflamp, een grondrente van 1 oude schild ten laste van een huis op de Alde Merckt overgedragen.
* 1547: Johan [[Van Grefraede|van Greefraedt]] de jonge verbouwt het huis op de hoek van de oude markt tot 2 woningen. Hij had dit huis van zijn moeder geërfd na haar overlijden. Johan's goederen werden na dit overlijden beheerd door zijn stiefvader Lenart (Visscher genaamd) van Beeck.
* circa 1560: Anna [[Vinck]](en) heeft haar huis, gelegen op de Alde Merckt naast Loeff Vrijessen (Vriesen), voor jaarlijks 16 gelderse rijders verhuurd aan Gerling van der Graff en Meth, echtelieden.
* 20 augustus 1569: Deling tussen de gebroeders Johan Vinck en Sander Vinck. Het huis gelegen op de Alden Merckt [Oude Markt] waarin wijlen hun ouders Aert Vinck en Aelheidt van Greffraidt verstorven waren is thans in twee huizen en woonplaatsen verdeeld en hiervan krijgt Johan voornoemd en zijn echtgenote Walberg het huis met de daarachter liggende stal naast enerzijds het huis en erf van de kinderen van Elyzabeth in gen Huyß, en met de "hael" en de kist aan de deur en met de "croenen". 
* Huis "Inghen Winckel" woonhuis van Mr. Joannes [[Puteanus]], schepen en burgemeester en zijn in 1559 getrouwde echtgenote Anna van Mewen; zijn vader Justus Puteanus had het huis uit een boedelscheiding verkregen.
* 12 augustus 1622: Derick [[Lina]] en zijn huisvrouw kopen een huis met erf gelegen op de Aldemerckt van Willem [[de Laet]] en Anna [[Vinck]]. Met volmacht van Anna’s broer (Jan) Vinck. Het huis lag tussen dat van Burgemeester Johan [[Ingenhuys]] en Sybre Brunis.
* 19 oktober 1628: Lenardt Petersz [[Lina]] en Beelke kopen een huis met erf, met stal daarachter en recht tot opvaren, gelegen aan de Aldemerckt. Verkopers zijn de echtparen Jan Becx en Catarina van Belfen, Jan Derix Colen en Margarita van Belfen. Het huis ligt tussen Sillen en Jan van Belfen. 
* 7 januari 1632: Derick [[Lina]] koopt een huis met erf, gelegen aan de Aldemerckt naast (de overleden) Lenard Lina en het erf van Peter Sillen. Verkopers zijn de gevolmachtigden Jacob van Bergh en Sibert van Rhe, burgers van Nijmegen, voogden van het onmondige kind van Ceel Gerits en (de overleden) Liesbet Gerits. 
* 1645: halff huijs opden Aldenmerckt, gelegen naast Herman de Mertschipper en Jan Cremers ter andere zijde.
* 1699: een huis aan de westzijde werd door het stadsbestuur gekocht om als stadsmeelwaag te dienen.
* 1754-1791: de stad huurt het grote huis van Remi Roux op de hoek Oude Markt en het straatje naar de Blauwe Trappen (trappen van blauwe Naamse steen naar de Maas) voor huisvesting van het Staatse Hof van Gelre.
* 24 januari 1770: procureur J.F. Carlier, mede met toestemming van zijn echtgenote Maria Sibilla Duijckers, geeft hypotheek op een half huis en erf gelegen op de Ouden Merckt naast het erf van Theod. Jacobs.
* 4 nmaart 1791: de stad koopt voor het Staatse Hof van Gelre het pand van A. Wajong aan de westzijde van de Markt en gelegen naast de stadsmeelwaag.
* De eerste generaties van de familie Van Ruweel genaamd [[Ingenhuys]] hebben hier eeuwenlang gewoond en dat werd verkocht rond 1655 door de erven van burgemeester Hubertus Ingenhuys.

[[Categorie: Venlo]]