Officialaat

Uit Genealogie Limburg Wiki

Het officialaat is een kerkelijke rechtbank binnen een bisdom van de Rooms-Katholieke kerk. De rechtbank wordt voorgezeten door de officiaal, die optreedt als aanklager en rechter.

Voor genealogen zijn de oude archieven van het officialaat vaak een openbaring. We vinden hier de meest onverwachte zaken met betrekking tot stamboomonderzoek. Vreemd genoeg blijkt deze zeer interessante bron bij veel genealogen nog steeds onbekend. Bedenk ook dat de stukken (net als bij de wereldlijke rechtbanken) niet alleen gegevens kunnen bevatten over de partijen die direct bij het proces betrokken zijn maar ook over de vaak vele getuigen die een verklaring afleggen.

Enkele voorbeelden van gegevens uit het officialaat van het bisdom Roermond

  • 1694: Proces Henricus Alberts tegen Anna Maria Wijrot, beiden te Venlo. Eiser klaagt dat zijn vrouw na de geboorte van hun eerste kind en na dertien maanden huwelijk van hem is weggegaan, omdat hij zou drinken en jagen. Hij erkent dat hij graag jaagt en ook wel eens wat drinkt, maar vindt dit geen reden om uit elkaar te gaan, te meer omdat hij alles in het huwelijk heeft gebracht en ze genoeg hebben om van te leven, als zij bij hem terugkeert en hem wil helpen in de zaak.
  • 1697: Elisabeth Croonen uit Swalmen voert een proces tegen haar man Nicolaus Lemmen aldaar. Deze verschijnt pas op de derde dagvaarding voor de officiaal en actuarius, die daartoe naar Swalmen zijn gegaan. Volgens Elisabeth, die eerst gehoord wordt, zijn beiden met St.-Jan vorig jaar getrouwd. Nicolaus was volgens haar wreed en weinig frequent 'in de samenleving'. Later begon zij te vermoeden dat hij impotent was, daar hij bij zijn beide vorige vrouwen ook geen kinderen had verwekt en volgens haar geen zaadlozingen heeft. Volgens Nicolaus is hij vroeger door zijn moeder met roeden geslagen, waarbij zijn geslachtsorgaan is geraakt 'soo dat hetzelve niet kan afstroepen en somwilen niet penetreeren wegens onsterkigheid'. Soms lukt het echter wel. Ook Elisabeth bekent dat hij soms heeft gepenetreerd maar zij weet niet of hij daarbij een zaadlozing heeft gehad. De zaak schijnt niet verder te zijn vervolgd.
  • 1711: Catharina Simons voert proces tegen Guilielmus van Hinghen. Zij heeft eerst op twee plaatsen te Roermond gediend en daarna bij Geurt Quyten in Beesel, "weesende eene herberghe alwaer de huyrvaerders van dese stadt gewoon sijn aen te gaen". Tijdens een koude nacht heeft zij, omdat het boven te koud was, op aanraden van de herbergier in een kamer bij enkele huurvaarders geslapen, waarbij een van hen met haar heeft geslapen.
  • 1729: De promotor voert een proces tegen Reinerus Knippenbergh en Catharina Roosen uit Belfeld. Reinerus zegt dat Catharina van hem is weggegaan op de gerechtsdag van Belfeld, toen hij weg was van huis. Zij is toen naar Leuth gegaan, waar ze ook vandaan kwam. Catharina zegt dat zij moeilijkheden kreeg met de voorkinderen en daarna met haar man zelf. Zij wil wel weer samenwonen als de man bereid is naar Leuth te vertrekken, zoals hij haar voor het aangaan van het huwelijk heeft beloofd.

Bronnen

Externe links