Nummerverwisseling

Uit Genealogie Limburg Wiki

In de Franse Tijd werd de conscriptie ingevoerd, later gevolgd door de militie. Hoewel mensen zelf konden kiezen voor een militaire loopbaan, moest het vrijwilligersleger substantieel worden aangevuld. Dit gebeurde via loting. Deze lotingslijsten zijn nog te vinden in menig gemeentearchief. Wie werd ingeloot voor de nationale militie, moest gedurende de vijf jaren dienstplicht enkele malen onder de wapenen. Men hoefde de dienstplicht niet per se persoonlijk te vervullen. Men kon zich ook tegen betaling laten vervangen. Dat kon door een remplaçant of door een nummerverwisselaar.

In het geval een remplaçant werd ingehuurd, betekende dit volledige vervanging van de oorspronkelijke loteling, dat wil zeggen dat de vervanger alle diensten voor zijn rekening nam. Hiermee was uiteraard een fors bedrag gemoeid dat in de praktijk slechts voor weinig ouders (want die betaalden feitelijk) was weggelegd.

In het geval een nummerverwisselaar werd ingehuurd, werd alleen de betreffende dienst waargenomen, terwijl de ingelote persoon als dienstplichtige bleef ingeschreven. Een nummerverwisselaar was hiermee goedkoper dan een remplaçant. Als men àlle diensten wilde laten vervullen door een ander, had men gedurende de vijf jaren dienstplicht wel meerdere nummerverwisselaars nodig. Zodra een nummerverwisselaar zijn dienst voor iemand had opgeknapt, kon hij zich meteen weer beschikbaar stellen om voor een ander hetzelfde te doen, terwijl een remplaçant vervanger bleef van de ingelote dienstplichtige en zich dus niet opnieuw kon verhuren.

Toen in 1901 de algemene dienstplicht werd ingevoerd, kwam er een einde aan het remplaçantenstelsel en het systeem van nummerverwisseling.

Bij vrijwel iedere notaris bevinden zich akten van nummerverwisseling. In deze akten ontmoeten we zowel de wat rijkere lagen in de bevolking als hen die het niet zo breed hadden en (vaak noodgedwongen, soms ook op zoek naar avontuur) voor anderen de militaire dienst invulden. Hoewel mensen die wel vaker bij de notaris kwamen, gebruik maakten van een 'familienotaris', zien we in de praktijk dat een akte van nummerverwisseling vaak werd opgemaakt bij een notaris buiten de eigen omgeving.