Notaris
De notaris was, en is nu nog steeds, de aangewezen persoon om naartoe te gaan wanneer men bepaalde handelingen wettelijk wilde laten vastleggen.
Waarvoor gingen onze voorouders zoal naar de notaris?
- plaatsvervanging voor militaire dienst (nummerverwisseling)
- geven van huwelijkstoestemming
- vastleggen van huwelijksvoorwaarden
- (openbare) verkoop van roerend en onroerend goed, waaronder huizen en landerijen maar ook slechts gras of hout
- notariële vastlegging van een afgesloten lening en stellen van onderpand (hypotheekstelling)
- testamenten en codicils
- inventaris van roerende goederen (boedelbeschrijving)
- scheiding en deling van nagelaten goederen
- etcetera
Hieruit blijkt wel hoe interessant het onderzoek in notariële archieven kan zijn voor genealogen. Niet alleen zijn de akten interessant om familierelaties te achterhalen, ook kunnen we vaak heel wat achtergronden uit de verschillende aktes halen. Onderzoek in dit soort archieven is echter wel vaak tijdrovend. Voor onze voorouders was de keuze voor een notaris vrij, d.w.z. ze konden naar de notaris in hun eigen stad of dorp gaan, maar ook naar een notaris een paar dorpen verderop. Dit laatste gebeurde vooral voor zaken die men liever binnenskamers hield. Wel had men vaak een 'familienotaris'.
Kijk bij iedere notaris eerst of er een index is, of anders een repertorium. Een repertorium of repertoire geeft in chronologische volgorde een korte beschrijving van de akten, met vermelding van partijen en de inzet. De akten zijn doorlopend genummerd en worden bewaard in de volgorde van nummering. Het nummer staat in de eerste kolom van het repertorium. In de derde kolom onder aard en soort der akten staan twee kolommen: brevet en minuut. In het archief van de notaris zijn de akten aanwezig die vermeld worden onder de kolom minuut. Van de akten die onder de kolom brevet of in originali zijn vermeld, is in dat archief geen minuut aanwezig
Veel notariële archieven zijn nooit geïndexeerd op naam, waardoor men er niet aan ontkomt om alles door te nemen.
De meeste notariële archieven worden bewaard in het provinciale archief (voor Limburg het RHCL in Maastricht). Sommige grotere gemeentelijke archiefdiensten hebben de notariële archieven betreffende hun plaats van het provinciaal archief overgenomen. Ze worden openbaar na 75 jaar.
