Moers

Uit Genealogie Limburg Wiki
Versie door Trude Rubens (overleg | bijdragen) op 19 mei 2020 om 17:18 (vervolg stamboom Moers uit Echt dinsdag 19 mei 2020 door Trude Rubens.)

De familienaam Moers werd in aanvang veelal geschreven als Moors ofwel als Mors en een enkele keer als Muers of Mures.[1] Het is een patronym en is afkomstig van de voornaam Maurits, afgekort tot Maur, Moor of Moer. De naam Maurits is op zijn beurt afgeleid van de heilige Mauritius. In de verschillende talen om ons heen ook wel bekend als Moritz, Morris, Maurice. Uit het feit dat de schrijfwijze van de naam uiteindelijk Moers is geworden en niet Moors mogen we afleiden dat Moors qua uitspraak de lading niet helemaal dekte.

St. Mauritius leefde volgens de hagiografieën in de 3e eeuw. Hij was afkomstig uit Thebe in Egypte en was daar legerleider van een Romeins legioen, dat bestond uit soldaten die tot het Christendom waren bekeerd. Het Christendom had reeds lang voor de bekering van keizer Constantijn de Grote vaste voet gekregen in Egypte, zowel onder de Griekse als ook onder de inheemse bevolking. De christelijke nakomelingen van deze vroege bekeerlingen kennen we nu onder de naam Kopten. In het jaar 286 kreeg het legioen van Mauritius opdracht van keizer Maximianus om zich naar Gallië te begeven en daar tegen de opstandelingen te vechten. Onderweg in Zwitserland zouden de soldaten regelmatig geweigerd hebben om offers te brengen aan voor hen heidense Romeinse goden en ook zouden ze geweigerd hebben locale Christenen in opdracht van de legerleiding lastig te vallen. Na diverse weigeringen was de maat vol en de legerleiding besloot een voorbeeld te stellen door een groot aantal van hen te executeren waaronder hun leider Mauritius. Dat gebeurde bij de plaats Agaunum. Al vroeg was er sprake van wonderen rondom de graven van de martelaren van Agaunum en omstreeks 380 werd er een kerk boven het graf van Mauritius gebouwd. Zo ontstond er een bedevaartsoord. De plaats die vroeger Agaunum heette kennen we tegenwoordig als Sankt Moritz. De heilige Mauritius werd vooral vereerd in het Heilige Roomse Rijk en als patroonheilige van legers, ridderordes, soldaten en zwaardsmeden, voorgesteld in volle wapenrusting. Vaak draagt hij bovendien de Heilige lans. Dit is de lans waarmee het lichaam van Christus aan het kruis doorboord werd. Zijn feestdag valt op 22 september. Er zijn plaatsen naar de heilige genoemd zoals het eiland Mauritius. De Islamitische Republiek Mauretanië echter, die langs de noord-westkust van Afrika ligt in een deel van de Sahara ontleent zijn naam aan de streek Mauretania. Deze naam gaven de Romeinen aan het door hen veroverde gebied in Noord-Afrika, dat thans vooral overeenkomt met Algerije en Marokko. De donkergekleurde bewoners van Mauretania werden Mauri, Mauren of Moren genoemd en vanaf de 12e eeuw zijn er enkele afbeeldingen bekend waarop Mauritius abusievelijk is weer gegeven als een zwarte Afrikaan in harnas. Frans Moers uit Echt, die aanvankelijk pastoor te Erkelenz was en later Proost van de Munster van Aken, voerde een wapen met drie zogenaamde "morenkoppen".

Het heeft de onderzoeker Jan H. Rubens uit Thorn [2] enige hoofdbrekens gekost om dieper door te dringen in het verleden van de familie Moers. Omstreeks 1730 vestigde Reiner Moers zich als notarius apostolicus en procureur fiscaal te Thorn en de vraag was waar kwam hij vandaan. Zijn zoon Henricus Johannes Moers treedt op 23/1-1736 met dispensatie-roepen in het huwelijk met een naamgenote Maria Josina Moers, geboren te Echt. Op basis van deze gegevens plaatst Jan Verzijl [3] de herkomst van beide takken Moers in Echt, zonder duidelijk te maken waarop dit is gebaseerd. Een familiekroniek [4] zegt echter dat de herkomst van Reiner Moers, die voor zijn komst naar Thorn reeds de functie van secretaris van justitie te Roggel bekleedde in het graafschap Horn gezocht moet worden. De bevolkingsregisters in de parochies van het Graafschap Horn ontbreken veelal voor 1695 en als uitgangspunt voor de zoektocht werd dan ook de geboortedatum van de bovengenoemde zoon van het echtpaar Reiner Moers en Maria Peeters, genomen. Deze zoon was volgens de aankoopakte van de Kleine Heg [5] in 1725 18 jaar oud en zou dus omstreeks 1707 geboren moeten zijn. In de archieven van de plaats Horn kwam deze zoon inderdaad voor evenals enkele andere kinderen maar van het huwelijk tussen zijn ouders geen spoor. Toch was het mogelijk om met behulp van de namen, die de kinderen kregen en de namen van de getuigen bij de diverse dopen en huwelijken bepaalde relaties tussen de diverse personen genaamd Moers vast te stellen. Tenslotte blijkt dat leden van de familie Moers in de Roermondse Weerd woonden aan de kant van Horn. Een gebied dat bij Roermond hoorde maar waarvan de bewoners qua parochie bij Horn waren ingedeeld. Bij hoog water was het niet altijd mogelijk om Horn te bereiken en werd er vaak in Roermond gedoopt. [6] maar ook getrouwd. Zo meldt het overlijdensregister van Horn dat op 29/1-1708 3 personen, die letterlijk op het "Roermondse Eiland" [7] woonden jammerlijk zijn verdronken [8] een van hen genaamd Reiner Moers. [9] De archieven van Roermond hebben dan ook veel bijgedragen tot het oplossen van de puzzel. De stamvader van de Hornse tak van de familie Moers, genaamd Reiner Moers blijkt zelf uit Stevensweert [10] afkomstig te zijn. Hij was al voor 1638 gehuwd met Sophia oftewel Fijke (=Fieke) Tewen. [11] De familie Tewen, T(h)e(u)wen of Theuwen [12] woonde al minstens enkele generaties lang in de Roermondse Weerd. Als op 28/1-1630 de zus van Fijke, Clara Tewen, te Roermond in het huwelijk treedt, dan lezen we in de akte dat zij "ex insule acceperunt dimissorias ad Pastore Hornensis" hoort tot de parochie van Horn en woont "op het eiland" m.a.w. in de Weerd. We zijn in dit verhaal nu al drie keer een Reiner Moers tegen gekomen en alleen al het feit dat de achtereenvolgende kinderen vroeger in eerste instantie genoemd werden naar de grootouders en de ouders geeft aan dat hier sprake is van een verwantschap. Dat de stamvader Moers van de Horner tak uit Stevensweert afkomstig was bracht het onderzoek uiteindelijk toch richting Echt. Voor de overzichtelijkheid wordt hier de stamboom in drie delen weergegeven. Eerst de vroegste voorvaderen die in Echt en Stevensweert werden gevonden, vervolgens de Horner tak en tenslotte de Moersen uit Thorn.

LEDEN VAN DE FAMILIE MOERS TE PLAATSEN IN ECHT. In Echt wordt in 1557 een Johannes Moers genoemd als burgemeester. In 1578 staat hij vermeld als schepen en in 1579 wederom als burgemeester. In 1591 wordt burgemeester Johannes Moers aangehouden in Roermond i.v.m. een schuld, die rustte op de de gemeente Echt. Strikt genomen zou het hier steeds om een en dezelfde persoon kunnen handelen, die gedurende 35 jaar een functie in het bestuur van de plaats bekleed heeft. Het kunnen echter ook twee verschillende personen zijn geweest, bijvoorbeeld een vader die wordt opgevolgd door een zoon. In dit laatste geval zou het mogelijk zijn dat de jongste van de twee de vader was van Antoon Moers ook wel Teunis, Thoenis of Thonis Moers genoemd. Antoon heeft n.l. zijn zoon Jan genoemd (naar de grootvader van het kind ?) en dat is niet de enigste Jan Moers in Echt. Bij de Moersen in Stevensweert komt de naam Jan niet vaak voor. Ik zou hier willen beginnen met Johannes Moers als hypothetische generatie I. Toenis Moers vormt dan de tweede generatie en via zijn zoon en diens nakomelingen loopt een lijn, die ons bij Maria Josina Moers brengt, die in 1736 te Thorn met Henric Moers trouwt. Daarnaast zijn in de 2e en 3e generatie een aantal losse eindjes met een duidelijke verwantschap gezien het verschijnen als getuigen bij de doop van elkaars kinderen. De voorlopige hypothese is, dat het hier om nakomelingen van broers van Antoon handelt, neven van Jan.

DE EERSTE GENERATIE MOERS ECHT

  1. JOHANNES MOERS In 1591 genoemd als burgemeester van Echt X N.N. Hypothetisch vader van Antoon Moers, die behalve Antoon mogelijk nog twee hypothetische zonen had, genaamd Peter Moers en Reiner Moers.


DE TWEEDE GENERATIE MOERS TE ECHT

  1. ANTOON MOERS ook wel Teunis, Toenis, Thoenis of Thonis genoemd. In 1631/32 wordt hij vermeld als burgemeester, in 1645 als schepen. Hij huwt in 1635 te Echt met MARIKE N.N. of MERCKEN N.N. (=Maria) de weduwe van Gerhardt Gerardus. Antoon voert in 1635 als momber van zijn vrouw een proces over het testament van haar ex-man (Rollen Echt). Op 29/4-1639 wordt een zoon geboren genaamd Jan (volgt III A), mogelijk genoemd naar zijn grootvader. Er worden niet meer kinderen vermeld. Mogelijk heeft Antoon nog twee broers gehad, de een mogelijk genaamd Peter, de ander genaamd Reiner.
  2. PETER MOERS ?? mogelijke broer van Antoon Moers. Volgt III B
  3. REINER of REINCKEN MOERS mogelijke broer van Antoon Moers. Genoemd 1675 Schepenen Echt. Volgt III C.

DE DERDE GENERATIE MOERS TE ECHT.

  1. IIIA JAN MOERS' geboren te Echt 29/4-1639 als zoon van Antoon Moers en Mercken N.N. doopgetuigen: Werner Horst / Anna Wackers. Hij was procureur / notaris en burgemeester o.a. in de periode 1671/72 en schepen van Echt. Anno 1670 vraagt Johan Moers, oud burgemeester te Echt, toestemming aan het Hof van Gelder om als notaris te mogen optreden. Hij had de Latijnse School afgemaakt t/m klas 3, hij had zich op de rekenkunst toegelegd en de landmeterij en gewerkt als gezworen procureur te Echt en te Stevensweert. Hij werd vervolgens na een examen toegelaten. Hij huwt op 16/9-1659 met ELISABETH SMEETS Zij overlijdt op 18/11-1703 als weduwe. Haar moeder was JEHEN DAEMEN en haar vader DAEM SMEETS (Smeets, Smedts, Smets of Smiets of Smidts) Adam of Daem wordt regelmatig genoemd als burgemeester of schepen van Echt in die periode. Getuigen bij 't huwelijk: Jan Cremers / Godefridus Heren of Hesen.
    1. ANNA MARIA MOERS Echt 24/11-1660. (getuigen: Adam Gerardi / SOPHIA MOERS nichtje zie III B) Anna Maria is overleden als kind.
    2. GERTRUDES MOERS Echt 2/10-1662 (getuigen Jan Adami / Mechtild van Halbeck) Zij huwt ca 1669 met HENDRIK VAN EYLL, 4 kinderen.
    3. ANTOON MOERS Echt 9/11-1664 (getuigen: Lambert Meuissen / Matthia Wijnen, de vrouw van Rener Moers (III B),de neef van Jan Moers.) Volgt IV A
    4. MARIA ANNA MOERS Echt 22/5-1666 (getuigen Arnold Willens / Judith Horst, de vrouw van Gillis van Halbeck).
    5. ANNA MARIA MOERS Echt 22/5-1669 (getuigen: Reyner Salden / Gertrudis Nelissen) Zij is overleden op 17/4-1709 als echtgenote van Henric OYEN zij kregen 5 kinderen. Henric Oyen huwt in 1713 met Agnetis van Halbeeck.
    Hiaat in de doopregisters tussen 1670 en 1693. Na 1670 zijn er nog meer kinderen geboren uit dit huwelijk o.a.
    6. ELISABETH MOERS geb. te Echt na 1670 zij huwt Jacob Mols, 8 kind. In 1712 huwt Elisabeth met Lambert Vrencken, zij sterft op 7/4-1722.
    7. JOANNA MOERS geboren te Echt na 1670, zij huwt in 1698 met Gisbert Mevissen of Meuissen 3 kinderen. Zij overlijdt op 3/6-1719.
    8. CATHARINA MOERS geboren te Echt na 1670 zij huwt met Theodorus Jaspers, 3 kinderen, zij sterft als weduwe op 21/4-1753
  2. III B PETER ? MOERS Over hem is niets bekend, hij wordt hier Peter genoemd omdat een van zijn zoons zijn eerste zoon Peter noemt.
    1. JAN MOERS genoemd naar zijn grootvader ? Hij huwt ca 1640 met CATHARINA SPELSZ in 1643 wordt geboren: Maria Moers X 1661 Jan Engelen
    2. RENER MOERS huwt ca 1639/40 met MATTHIA WIJNEN of Winnen. In 1662 is hij burgemeester van Echt. Overleden op 14/3-1706
    1. PETER MOERS Echt 6/8-1641 (getuigen: Henric Garzen / Mechtild Backhuis)De oudste zoon heet Peter, verder geen Antoon en geen Jan !
    2. WINAND Echt 3/2-1644 (getuigen: Theodorus Beckers / Mithilda Deghtans) Overleden op 19/5-1729 Wijn Moers weduwnaar.
    3. SOPHIA MOERS Echt 10/9-1645 (getuigen Jan Cremers / Catharina Spelsz, de vrouw van zijn broer Jan Moers.) Sophia is getuige in 1660 (zij is dan 25 jaar) bij de doop van een kind van Jan Moers en Elisabeth Smeets.
    4. ANNA MARIA MOERS Echt 16/2-1648 (getuigen Jan Cremers /Sibilla Backhhuisz).
  3. III C REINER MOERS mogelijk broer van Antoon Moers Hij wordt in de schepenen van Echt genoemd in 1675 als Reincken Moers de vader van Jan.
    1. JAN MOERS huwt op 29/11-1659 met MARIA UT DE VLIEM, zij sterft op 17/3-1727.
    1. ANNA MARIA MOERS Echt 2/7-1661 (getuigen GERARD MOERS broer van Jan /Catharina Meullenaars).
    2. ANTOON MOERS Echt 23/1-1664 (getuigen PETER MOORS, 23 jr oud de zoon van Rener Moers en Matthia Wijnen zie III B 2 / Gertrudis Wijnen). Antoon wordt in 1697 genoemd als schepen, hij huwt ca 1697 met CATHARINA JENNISSEN 3 kinderen Cornelia 1699, Mettild 1701, Jan 1705
    3. MARIA MOERS ECHT 13/7-166 (getuigen Jan Cremers / Elisabeth Selmans).
    4. REYNER MOERS ECHT 14/8-1669 (getuigen Jan Stas / Maria Van gen Dirck) hij huwt JOANNA SWILLENS, 3 kind: Anna1702, Gerard1704, Jan1705.
    2. GERARD MOERS hij huwt op 10/11-1663 met SOPHIA TOOLEN (getuigen Jan Cremers / Matthias Bogaerts).

DE VIERDE GENERATIE TE ECHT.

  1. VI A ANTOON MOERS Echt 9/11-1664 zoon van Jan Moers en Elisabeth Smeets. Antoon is stadhouder en president-schepen van Echt. Hij sterft op 4/10-1720 als Antoon Moers scabinus (= schepen). Hij trouwt op 17/5-1695 te Susteren met CATHARINA GEULEN, zij sterft te Echt 25/10-1731. Zij was een dochter van Jan GEULEN en Anna Josina MEYSTERS (° Thorn 17/5-1627) Leenprotocollen Thorn anno 1667 Jan Geulen, als man en momber van Anna Josina Meysters, releveert na de dood van haar vader Diederich Meysters (Meesters of Meisters). (op 17/5-1695 getuigen bij het huwelijk te Susteren : Willem van der Linden een neef van Jan Geulen en Geertruyt Hartochs de moeder van Jan Geulen).
    1. JAN THEODORES (DIRK) MOERS Susteren 26/3-1696 (getuigen: R.D. Wimarius Meisters, kanunnik te Susteren / Johanna Smeets, familie van de kant van Elisabeth Smeets de moeder van Antoon. Dirk Moers wordt later kanunnik te Thorn.
    2. FRANS WIMARIUS MOERS Susteren 28/7-1697 (getuigen R.D. Frans Geulen / Elisabeth Moers geboren Smeets). Vanaf 1726 pastoor te Erkelenz, later Proost van de Munster van Aken, in 1763 landdeken district Erkelenz aldaar gestorven op 20/10-1767. (zie Jos Habets De Geschiedenis van het tegenwoordig Bisdom Roermond blz 162). Hij voerde een familiewapen met drie zogenaamde "morenkoppen".
    3. REYNER ANTOON MOERS Susteren 16/3-1699 (getuigen: Reyner Smeets / Cathrien Vincken).
    4. PHILIP ARNEST MOERS Echt 3/4-1701 (getuigen: Philip Arnest Meisters / Catharina Geretius (Gerardi ?) In 1770 schepen van Echt.
    5. SEVERIN MOERS Echt 25/1-1703 (getuigen Adam Smets of Smeets / Maria Anna Meisters).
    6. ANNA ELISABETH MOERS Echt 20/10-1704 (getuigen Henric van Eyl, de man van Gertrudis Moers, zus van Antoon / Catharina Moers idem zus.
    7. MARIA JOSINA MOERS Echt 14/1-1706 (getuigen Henric Oyen de man van Anna Moers zus van Antoon / Anna Elisabeth Tillemans).
    Zij huwt met HENRIC MOERS uit Thorn en volgt aldaar.
    8. ANNA ELISABETH MOERS Echt 9/7-1708 (getuigen Lambert Vrencken namens JAN JACOB PARREN de latere meier van Thorn / Catharina Meulstroy.
    9. JOANNA GERTRUDIS Echt 13/5-1711 (getuigen Arnestus Parren / Joanna Moers een zus van Antoon).
    10 ANTOON JACOB MOERS Echt 13/12-1715 (getuigen Jacob Mols de man van Elisabeth Moers een zus van Antoon / Cornelia Moers, nichtje, geboren op 8/11-1699 (dan 16 jaar oud) dochter van Antoon Moers en Catharina Jennissen.)


NOTEN EN BRONNEN.

  1. Hoe een naam geschreven werd hing voor de Franse tijd vooral af van degene die schreef. Dit was afhankelijk van de uitspraak die hij hoorde en uit welke streek hijzelf afkomstig was.
  2. Het betreft hier de stamboom van zijn grootmoeder van vaders kant te weten Marie Henriëtte Josephine Moers, de echtgenote van Mathijs J.M.J. Rubens.
  3. Een eerste publicatie door Jan Verzijl in "De Maasgouw" 47 in 1927, wordt nogmaals herhaald met enige verbeteringen in "De Limburgse Leeuw" 10e jg nr 1/2 in 1962 in een artikel over de "Kleine Heg" te Thorn.
  4. De bewuste familiekroniek in bezit van Henriëtte Rubens-Moers is tijdens het laatste oorlogsjaar verbrand. Binnen de familie Moers waren echter meerdere exemplaren in omloop. Dergelijke kronieken zijn echter niet altijd betrouwbaar, dus is het zaak de gegevens met bewijzen te onderbouwen.
  5. De Kleine Heg in Thorn werd door Reiner Moers aangekocht in 1725 en vervolgens op naam van zijn oudste zoon gezet. Zie de Leenregisters van de Abdij van Thorn 1725-1733 fol 6.
  6. Het dopen diende in die tijd zo snel mogelijk na de geboorte plaats te vinden.
  7. Zie ook de term eiland bij de familienaam Aquarius.
  8. Misere submersie sunt Leonard Timmermans, Rener Mors et Martin Thijsen, qui hic in cementerio sepulti sunt, habitabant in Insula Ruremondensis et sunt eiusdem diacensis".
  9. Dit blijkt een zoon te zijn van het echtpaar Moers-Smelten, hij was geboren op 12/11-1683 en in 1708 dus pas 14 jaar oud.
  10. Schepenen Heel: 8/5-1684 Het gaat over een "baemt" in de Roermondse Weerdt gelegen naast het erf van Henric Moers en dat van Reyn Moers van Steffensweerd. De toegang loopt over het erf van Henric Moers op wiens goed een put staat voor gemeenschappelijk gebruik.
  11. Roermond overdrachtsregister no V fol 147 v: 27/2-1638 Reyn Moers met toestemming van zijn vrouw sticht rente op zijn huis en hof gelegen in de Roermondse Weert en op zijn kindsdeel.
  12. Over de familie Tewen werd de volgende informatie gevonden in de leenregisters van Horn: anno 1544 bezit TEUW GIELEN een cluppelleen (De leenman wordt geacht in geval van oorlog mee te vechten met zijn leenheer, gewapend met een knuppel) van circa 3 boender, gelegen in de"Horner Weerdt tusschen de Maesen". Op 14/10-1560 koopt TEWIS GIELEN van Geert Tilmans een huys, hoff ende bongard in de Weerdt gelegen, groot 1 1/2 boender. Op 3/9-1580 verheft Jacob Gielen dit goed voor zich en voor zijn broers, na de dood van zijn vader. Anno 1613 staat het cluppelleen op naam van Giel Tewen en in 1618 hetzelfde huis idem. In 1641 alles op naam van Dirk Vogels en in 1669 op naam van Hendrick Thoenissen en op 6/11-1686 op naam van REYNER MOORS (de beide andere heren zijn mogelijk net als Reyner Moers schoonzonen), idem in 1705. De ouders van Fijke Tewen (ook wel Sophia Janssen genoemd, de dochter van Jan) waren JOHANNES (Jan Jois, Hans) TEWEN en Gertrudis of Truiten N.N. De kinderen uit dit huwelijk werden gedoopt te Roermond 29/11-1610 JACOB, 19/4-1612 CLARA, 13/11-1613 SOPHIA en op 28/8-1616 GODFRIED. Een broer van Johannes Tewen, RENER TEWEN was gehuwd met Maria N.N. Zij kregen twee dochters genaamd CLARA waarvan de oudste wrsch. voor de geboorte van de tweede al gestorven was. Vermoedelijk heette de moeder van de beide broers Tewen "Clara". De beide overgebleven "Clara's" nichten van elkaar huwen beiden met de vermelding "ex insule". De Clara van Johannes op 28/1-1630 met Andries Jansen en de Clara van Rener huwt op 28/11-1630 met Henricus Leuftens. Clara Tewen en Andries Jansen sterven kinderloos. Op 5/9-1674 (uit de leenregisters van Wessem) compareren voor JACOBI, scholtis, Paulus en Theodorus Dencken, schepenen des Hooghgerichts Wessem den Eersamen REYN MORS, geassocieert met TYS ADAMS als gevolmachtigde van zijn schoonmoeder CLARA TEUWEN , de welke beide ende ieder pro quota hebben opgehaalde ende van doyer handt hebben gereleveert als ulcke naerlaetenscappe van Eerven als aan hun bij dodelycker uitganck van CLARA TEUWEN zaliger, syn verstorven ende gederolueert ende naer haeren doodt bij DRIES JANSEN ook nu zaliger, haeren man in tochtscalpen syn beeseetten geweest. Ende is over sulx voorschreven respectieve parthyen ieder een pro quota het relyff verleent met ban ende vreede. Dit betekent dat haar man Andries Jansen na het overlijden van Clara het vruchtgebruik heeft gekregen over haar bezit (bij gebrek aan kinderen) Nu na de dood van Andries gaat het bezit van Clara over in handen van haar erfgenamen en dat zijn enerzijds haar zuster Sophia Tewen gehuwd met Reyn Mors en anderzijds in handen van een andere Clara Tewen en dit moet een dochter zijn van een van de broers van Clara en Sophia. Tys Adams staat daar namens zijn schoonmoeder Clara Tewen en is dus met haar dochter getrouwd. Anno 1676 doet Reyn Moers afstand van het vruchtgebruik (Fijke Tewen was dan dus overleden) ten behoeve van zijn zoon Diederich Moers. Op 3/5-1676 wordt een stuk land uit deze erfenis met een schuld belast door DEDERICK MORS (een zoon van Reyn) het gaat om 1/2 bunder "ackerlants genant Sneppenboender gelegen int Wessemer veldt. Deze schuld wordt later ingelost.