Mijnwerker
Een Mijnwerker (of Kompel) is een persoon die werkzaam is in de mijnbouw, bijvoorbeeld in een kolenmijn of een goudmijn.
De naam kompel komt van het Limburgse koempel dat op haar beurt komt van het Duitse Kumpel, hetgeen oorspronkelijk vriend of maat betekende. Omdat mijnwerkers zich de gevaren voortdurend bewust waren, vormde zich tussen de kompels meestal een hechte band. Mijnwerkers noemden elkaar daarom kameraad. Door buitenstaanders werden zij bergman genoemd.
Kompels werkten over het algemeen in drie ploegendiensten, waarbij achtereenvolgens elke ploeg acht uur in de mijn werkte. De nachtdienst was voorbehouden aan kompels van 18 jaar en ouder. Mijnwerkers droegen over hun hoofd veelal een band met daarin een lantaarn, waarmee zij gericht op hun werk konden schijnen. Ook hadden zij ter waarschuwing veelal een mijnwerkerslamp bij zich, die oplichtte als er het dodelijke mijngas in de buurt was.
Elke kompel had een uniek nummer, dat op een penning was geslagen. Deze penning kreeg men bij de portier mee, en werd bij de ingang van de schacht afgegeven. Aan het einde van de dienst werd de penning weer opgehaald, en afgeleverd bij de portier. Op deze wijze kon men controleren of er geen kompels in de mijn waren achtergebleven.
Het werk in de mijnen was namelijk niet zonder gevaar. Behalve het giftige en dus gevaarlijke mijngas waaraan men kon overlijden, was er ook het gevaar van instorten van mijngangen. Om dat te voorkomen, werden de mijngangen gestut met dennenhout, waarvoor in de kustgebieden veel vliegdennen werden geplant. Ook kwam het voor, dat mijngangen volliepen met water, waardoor de kompels konden verdrinken.
Door deze mijnrampen zijn veel mijnwerkers omgekomen. Elders in de wereld vinden nog regelmatig mijnrampen plaats. Het beroep van mijnwerker is dan ook een van de gevaarlijkste beroepen die bestaan.
De patrones van de kompels is de Heilige Barbara, de beschermvrouwe van de mensen met gevaarlijke beroep. In Zuid-Limburg was haar feestdag op 4 december lange tijd een vrije dag. Oorspronkelijk tot in de jaren dertig van de 19e eeuw was dit echter de Heilige Catharina.
Kompels werden getroffen door diverse beroepsziekten, zoals mijnwerkers-pneumoconiose en silicose (mijnwerkerslongen, stoflongen), mijnwerkers-nystagmus (oogsidderen) veroorzaakt door infecties met Ancylostoma Duodenale (mijnworm), kruipknieën, diverse rugklachten en hernia inguinalis (liesbreuken).
