Lijfgewin: verschil tussen versies

Uit Genealogie Limburg Wiki
k
(geen verschil)

Versie van 20 jan 2009 19:23

Met de term lijfgewin werd vroeger een soort erfrecht of successierecht aangeduid, rustend op sommige onroerende zaken, lijfgewinsgoederen genoemd. De rechten moesten meestal worden voldaan in de vorm van een cijns. Daarom zijn lijfgewinsgoederen vaak verwant aan of zelfs identiek met zogenaamde cijnsgoederen. Ook voor onze voorouders was dit onderscheid vaak moeilijk te maken. Voor degene die moest betalen, maakte het waarschijnlijk ook niet veel uit.
Lijfgewins- en cijnsgoederen zien we in de praktijk vaak verbonden aan een laathof. Soms treffen we zelfs de benaming 'lijfgewins laten' aan, wanneer deze laten getuige waren bij een behanding.

Een lijfgewinsgoed stond altijd op naam, vaak 'stam' genoemd. Deze namen werden genoteerd in een register van lijfgewinsgoederen, ook wel lijfgewinsboek genoemd. De landerijen waarop lijfgewin rustte, stonden centraal in zo'n legerboek. Daarachter werd genoteerd wie het lijfgewin verschuldigd was.
De bezitters van het lijfgewinsrecht waren vaak parochies, kloosters of eigenaren van adellijke huizen. Vandaar dat we lijfgewinsboeken het meest aantreffen in kerkelijke en adellijke archieven.

De eigenaren c.q. gebruikers van zogenaamde lijfgewinsgoederen waren verplicht om bij het overlijden van de stam een nieuwe persoon aan te stellen. Oude uitdrukkingen als het 'winnen van de dode hand' of de term 'behanden' hebben eveneens te maken met dit oude gebruik.
Omdat bij het aantreden van een nieuwe stam gewoonlijk dubbele cijns moest worden betaald, werden de goederen vaak op naam gesteld van jonge personen, vaak nog kinderen. Men hoopte hiermee dat de dubbele cijns niet zo vaak hoefde te worden afgedragen.

Uit genealogisch oogpunt kunnen lijfgewinsregisters vaak bijzondere informatie bevatten, temeer omdat de gegevens in veel gevallen teruggaan tot de 15e of 16e eeuw. Met het verdwijnen van de horigheid verdween in de 18e eeuw ook geleidelijk het lijfgewin.

Lijst van lijfgewinsboeken

  • Baarlo: Register van lijfgewin en erven van de familie Roffart op Roffarts huis te Baarlo, getiteld "Nieuwe Boek" (lijfgewin 1584-1687). RHCL, Magazijnlijst van een deel der archieven van de schepenbank Baarlo, nr. 3113
  • Meerlo: Lijfgewin en erftijnsboek van Meerlo overgeschreven uit het oude boek in het jaar 1671. Archiv Fürsten von Hatzfeldt-Wildenburg zu Schönstein, Akten Nr. 7129
  • Swolgen: Lijfgewins legerboek van Swolgen van het Huis Blitterswijk. RHCL, Archief van het Huis van Well, inv.nr. 450