Hoensbroek

Uit Genealogie Limburg Wiki
Versie door Ron4 (overleg | bijdragen) op 1 mei 2013 om 09:13 (→‎Archieven)
(wijz) ← Oudere versie | Huidige versie (wijz) | Nieuwere versie → (wijz)

Hoensbroek (Limburgs: Gebrook) is een circa 25.000 inwoners tellend stadsdeel van de gemeente Heerlen in Zuid-Limburg. Zij maakt sinds 1982 deel uit van deze gemeente. Daarvoor was zij een zelfstandige gemeente.

Wapen van Hoensbroek

Naam

Hoensbroek heette aanvankelijk Broek of Broich, hetgeen 'moeras' betekent. (De Limburgse aanduiding Gebrook betekent niets anders dan 'het moeras'.)

Wapen

Het wapen van Hoensbroek toont een zwarte leeuw op een zilveren veld met vier horizontale rode balken. Het is het wapen van de familie Van Hoensbroeck, naar wie de voormalige gemeente en het huidig stadsdeel Hoensbroek is genoemd[1]. In het nieuwe wapen van de gemeente Heerlen neemt dat van Hoensbroek de rechterhelft in. Hoensbroek is historisch gezien ook niet zozeer een wijk als wel een kern in de gemeente Heerlen. Door de samenvoeging zijn Heerlen en Hoensbroek weer terug bij af, nadat zes eeuwen eerder Hoensbroek van de heerlijkheid Heerlen was afgesplitst.

Geschiedenis

In de dorpsstraat werd een Romeinse begraafplaats gevonden, daarnaast in die plaats enige Romeinse landhuizen.

In 1388 werd het afgescheiden van Heerlen en geschonken aan ridder Herman Hoen, wiens familie van dan af Hoen van den Broeck, later Van Hoensbroeck zou heten en een van de aanzienlijkste adellijke families in Limburg werd. Deze Herman Hoen bouwde vervolgens het kasteel, dat nu Kasteel Hoensbroek heet en was er de eerste bewoner van. Op deze plaats had vanaf de dertiende eeuw al een motte en een verdedigingswerk gestaan.

De heerlijkheid Hoensbroek viel onder de zogeheten Landen van Overmaas, die tezamen met het oude hertogdom Limburg na 1288 onder Brabants bestuur waren gekomen. In 1473 verenigden de Overmazers en de Limburgers hun Staten tot de Staten van Limburg en de Landen van Overmaas en zetelden aldus in de Staten-Generaal van de Nederlanden. In 1661 kwam het gebied in Spaanse handen en van 1713 tot 1785 viel het onder Oostenrijk.

Het dorp bleef bescheiden van omvang tot het begin van de 20e eeuw, toen er meerdere steenkolenmijnen werden geopend, (o.a. de Staatsmijn Emma), die voor een aanzienlijke toename van de bevolking zorgden. Dit noodzaakte tot de bouw van nieuwe woonwijken, met als gevolg, dat Heerlen en Hoensbroek steeds dichter naar elkaar toe groeiden.

Tegenwoordig vormen Heerlen en Hoensbroek een aaneengesloten bebouwd gebied. Alleen de steenberg van de voormalige Oranje Nassau III-mijn, die thans is ingericht als park, vormt nog een soort van barrière tussen de plaatsen. De mijnen in de regio zijn inmiddels allemaal gesloten, maar veel van de ervoor aangelegde arbeiderswijken bestaan nog.

Kasteel Hoensbroek

Monumenten

  • Het grote Kasteel Hoensbroek is een bezienswaardigheid.
  • In het dorp bevindt zich verder de kleine St Janskerk bij de Markt waarvan de bouwperioden verschillen, variërend van de 13e eeuw tot de 18e eeuw; deze kerk fungeerde eertijds als kapel van het kasteel.

Archieven

De Doopregisters beginnen in 1606, de Huwelijksregisters in 1626 en de Overlijdensregisters in 1682 (parochie H. Johannes). Zie ook deze link DTB-registers en Burgerlijke Stand.

Noot

  1. Welschen 2003