Dambacher

Uit Genealogie Limburg Wiki
Tree3c.jpgTree3c.jpg

Naam DAMBACHER

 
St.Vitus und St.Deocar

Veel achternamen zijn ontstaan uit toponiemen, oftewel plaatsnamen (uit het Grieks, topos = plaats, nómos = naam). Voor de Dambacher’s is dit ook zeer waarschijnlijk het geval. De geografische oorsprong van onze familie Dambacher ligt in het district (Landkreis) Ansbach, in de Duitse deelstaat Beieren. Immers binnen de enge geografische oorsprong tussen Lauchheim en Herrieden vinden we twee dorpen Dambach. Starten we vanuit Lauchheim 25 km in NO-richting, vinden we het eerste Dambach vlakbij Stödtlen. Gaan we vervolgens 21 km NO dan vinden we het tweede Dambach als een buurtschap (Ortsteil) 3 km boven Ehingen. Van hieruit is het slechts 20 km naar Herrieden.

De oudste vermeldingen Dambacher vinden we in Walxheim (15 km ten NO van Lauchheim), wiens vroegste geschiedenis onlosmakelijk verbonden is met het Benediktijner klooster Mönchsroth bij Dinkelsbühl. In het Ellwanger Jahrbuch van 1956-1957 lezen we:

  • 29 october 1450: De rechters van de Raad en Rechtbank van Bopfingen nemen een besluit over een klacht van kanunnik Wilhelm van Lusthnaw van Rot tegen Ulrich Dambacher van Walxheim vanwege een hem nog verschuldigde tiende. De oude kanunnik zou aan Dambacher vermeend uitstel van betaling of vrijstelling hebben gegeven. De Raad beslist dat Dambacher moet betalen en de betwiste tiende na de ontkenning van de oude kanunnik in zijn hand blijft, totdat de nieuwe kanunnik het anders regelt [an sant Narcissen tag 1450; Or.Perg. met einem Siegel; AWall Urkd.Nr.K I 1177; Archiv Wallerstein].
  • 12 maart 1520: Martin Danbacher en zijn vrouw Apollonia verkopen aan kanunnik Melchior von Mönchsroth hun hof in Walxheim met alle toebehoren, gelegen in het dorp tussen de huizen van Hans Bewrlin en Hans Wiestmanns. Het goed is leenplichtig aan het klooster Mönchsroth voor 48 fl.Rh. - Zegel:Asmus von und zu Tannhausen [Montag nach Oculi 1520; Or.Perg.mit einem Siegel; AOett Hausarchiv Kasten XIII, 251; Archiv Oettingen].
  • 1578: De omvang van de Walxheimer tiende was best aanzienlijk. In 1558 na de reformatie van het klooster Mönchsroth was deze 101 malder, de hooi-tiende werd meteen voor 50 fl. verkocht. Natuurlijk schommelde dit bedrag, zo werd in 1578 de tiende van 85 malder verkocht aan Simon en Michel Beurlen, Peter Dambach en Hans Felber van Walxheim.

De directe link naar Nederland met het district Ansbach komt uit Herrieden, een gemeente in de Duitse deelstaat Beieren. De stad heeft ongeveer 8000 inwoners en een oppervlakte van 82 km². In 1770 trouwt in Roermond ene Vitus Deocharus Dambacher en als we op zoek gaan naar zijn afstamming stokt het even. Een oproep via internet brengt opheldering uit Duitsland: “Jemand der Vitus Deocharus heisst, muss aus Herrieden stammen, denn nur dort gibt es die Stiftskirche St. Vitus und St. Deocar“. Na een korte bloemlezing van deze Vitus Deocharus Dambacher volgen vier generaties Dambacher.

Vitus Deocarus Dambacher (1748-1825)

De eerste Dambacher in Nederland is ook meteen de meest bekende. Tussen 1780 en 1820 ontstaan vele schilderijen met de signatuur Vitus D.Dambacher. Zijn opdrachtgevers zijn meestal hoogwaardigheidsbekleders van kerk en staat. In het stadhuis van Roermond hangen vier van zijn werken:

 
Keizer Frans II
  • Guillelmus Josephus Luytgens (1722-1802);
  • Keizer Jozef II (1780-1790);
  • Keizer Leopold II (1790-1792) en
  • Keizer Frans II (1792-1795), zie foto.

Mooie voorbeelden van kerkelijke opdrachtgevers vinden we in de basiliek van St.Odiliënberg en in het nabij gelegen klooster Thabor:

  • H.Johannes Nepomucenus;
  • H.Barbara;
  • Koningin van de H.Rozenkrans en de
  • H.Ambrosius.

Een zuster van het klooster vond toevallig een aantekening in het rekeningen-boek van het Parochie-Archief van St.Odiliënberg (samengesteld door pastoor Melchior Vreën 1790-1816) met uitgaven gedaan in 1815 en 1816: “aen meester Dambacher voor 6 schilderijen te weten onse:Lv:van den roosenkrans, s:ambrosius, s:joannes nepomuceen, s:barbara, s:rochus, s:gerlachus – 18 croonen of 108 cleefs gls”. Verder zijn van Vitus Deocarus Dambacher vier werken bekend in het Karthuiser klooster van Roermond en zes grote medaillons in de Kapel “onder de Linden” in Thorn. Maar ook in privé-kring schildert hij bijvoorbeeld pastoor Wijckmans (1819 in Herten) en Maria Catharina Clara Charlotte von Boynenburg zu Schoendelen (1818). Ongetwijfeld hebben we slechts een klein deel van het totale oevre kunnen achterhalen van een toenmalige goede, bekende en kleurrijke portretschilder met misschien een zwakte in het schilderen van handen.

Generatie 1

 
Stadswapen Herrieden

1. Josephus DAMBACHER. Geboorteplaats en -datum zijn niet bekend, overleden 16.08.1757 in Herrieden (D). Josephus trouwt 07.10.1732 in Hohenstadt (D) met Maria Antonia Degler. Zij wordt 19.02.1711 in Hohenstadt geboren als het oudste kind van Joannes Casparus Degler (onderwijzer in Hohenstadt) en Anna Maria Zimmer. Josephus en Maria Antonia trouwen in de katholieke kerk van Hohenstadt, op de pastorie bevinden zich de trouwboeken: “D:Josephus Dambacher de Lauchheim musicus in Herrieden, et Maria Antonia Deglerin Fil:Ludimagister hic. Test:Jo:Georgius Henlen Vitrarius (glasblazer) et Ignat:Matthias Hafner Funiculari (maakt boeksluitingen – leerbewerker) ambo in Hoehenstatt”. Deze tekst geeft aan dat Josephus uit Lauchheim komt, een dorp in de buurt en als musicus in Herrieden werkzaam was.

Uit een aanstellingsakte in het bisschoppelijk archief van Eichstätt van 16 mei 1731 blijkt dat Josephus op dat moment reeds in Herrieden werkzaam was: “Das von einem wohl:höbenen Gerichtsambt ich zu Ende gesezten mein alda zusuchen habend Jahrlichen Salarium a 27 g 30 kr sage Siben und Zwanzig gulden, dreyssig Kreüzer unter heutigen dato habe richtig empfangen wird hiermit aigenhändig besheuct herrieden, 16 maij 1731. Joseph Dambacher choralista.” Bij zijn overlijden staat vrij vertaald vermeld: Joseph Dambacher, nadat hij ongeveer 20 jaar in onze Stift-kerk werkzaam was als muzikant, in de koordienst zeer toegewijd, in meerstemmige “Figural-muziek” en in éénstemmige koormuziek zeer ervaren en in het onderwijzen van jongens erg succesvol, hij ruste in vrede. Vóór 1742 treden als doopgetuigen op:

  • Joannes Wilhelmus, leraar paronem de Adlmann in Elwang
  • (Franciscus) Ferdinand Kögler, brouwmeester in Herrieden, en
  • zijn zus Maria Kögler, jonge vrouw uit Meckenlohe (Mückenlohe 85111)

Vanaf 1742 zien we alleen nog maar het echtpaar:

  • Laurentius Molterer (Molderer, Multerer), poortwachter bovenpoort en ijkmeester van de plaatselijke brouwerij en Maria Magdalena NN. Het is (nog) onbekend welke relatie er bestond, waren zij buren (nabij de brouwerij of de bovenpoort) of was het familie?

In Herrieden worden 11 kinderen geboren.

  1. Wilhelm Ludovicus, geboren 25.08.1733.
  2. Maria Anna Josepha, geboren 21.03.1735, zij trouwt 04.02.1758 in Herrieden met Joannes Michael Wagner.
  3. Franciscus Ferdinandus, geboren 21.07.1736.
  4. Maria Walburga, geboren 05.08.1739.
  5. Joseph Anton, geboren 17.08.1741.
  6. Maria Francisca, geboren 12.03.1743, jong overleden.
  7. Johann Anton, geboren 09.06.1744.
  8. Franciscus Xavarius, geboren 24.10.1746.
  9. Vitus Deocharus, geboren 03.04.1748; overleden 01.11.1825 in Roermond. Trouwt (1) 09.09.1770 in Roermond met Maria Theresia van Gestel; (2) 23.05.1784 in Melick met Joanna Maria Theresia Langendorff. Zie generatie 2.
  10. Maria Magdalena Walburga, geboren 07.05.1750.
  11. Leopold Ignatius, geboren 15.11.1752.

Generatie 2

1.9. Vitus Deocharus DAMBACHER, gedoopt (RK) 03.04.1748 in Herrieden (D), geboorte-aantekening: “Josephus Dambacher Insignis Collegiatae Choralista, Maria Antonia, Laurentius Multerer ad portam superiorem, ianitor ac mensor braxatorij huiatis”. De peter bij de doop was Laurentius Multerer, poortwachter van de bovenpoort en ijkmeester in het brouwhuis van Herrieden. Vitus Deocharus overlijdt op 01 12 1825 te Roermond op 77 jarige leeftijd. Gehuwd voor de kerk (1) op 22 jarige leeftijd op 09 09 1770 te Roermond (rk) (getuigen: Jacobus van de Grain en Maria Theresia van de Grain) met Maria Theresia van Gestel, 25 jaar oud, gedoopt (rk) op 17 10 1744 te Roermond (getuigen: Peter Luitgens en Johanna Margaretha Theresia Puteling), overleden op 09 02 1782 te Roermond op 37 jarige leeftijd, 6 uur 's avonds, begraven op 11 02 1782 te Roermond, in de kerk deser parochie, dochter van Joannes Franciscus van Gestel, in 1783 apotheker genoemd, en Maria Gertrudis Polmans. Gehuwd voor de kerk (2) op 36 jarige leeftijd op 23 05 1784 te Melick (rk), (Op 22 5 1784 verkreeg Vitus Deocharus Dambacher een losbrief van de parochie Roermond, om opnieuw te mogen trouwen te Melick) met Joanna Maria Theresia Langendorff, geboren circa 1750 te Aken (D), overleden op 13 02 1823 te Roermond, dochter van Gregorius Langendorff en Maria Ursula Beier. Vitus Deocharus is kunstschilder en bewoont het ouderlijke huis van zijn vrouw in Roermond, op de hoek van de Markt en de St.Nicolaasstraat. Vijf kinderen uit het eerste huwelijk, allen geboren in Roermond:

  1. Franciscus Josephus, geboren 06.06.1771. Zie generatie 3.
  2. Maria Helena, geboren 26.10.1773; overleden 1798/99.
  3. Johannes Franciscus, geboren 05.05.1776. Zie generatie 3.
  4. Maria Christina, geboren 16.12.1778, en
  5. Maria Catharina Elisabetha, geboren 10.09.1781, overleden 04.12.1805. Zij was slechts 5 maanden oud toen haar moeder overleed en werd ondergebracht bij een voedster-moeder voor negen maanden en aansluitend nog eens twintig maanden opgevoed door vrouw Frau Engelman in Roermond. Maria Catharina Elisabetha kreeg 15.09.1805 een onwettige dochter, Ida, die echter 15.09.1805 in Roermond overlijdt, 25 dagen oud.Uit het tweede huwelijk worden nog eens vier dochters geboren, eveneens in Roermond:
  6. Maria Barbara, geboren 23.02.1785 die helaas na zes dagen overlijdt
  7. Maria Agnes, geboren 18.07.1786.
  8. Maria Theresia, geboren 22.02.1789. en
  9. Maria Theresia Barbara, geboren 19.04.1791, overleden 16.11.1792, 1 jaar oud.

Generatie 3

2.1. Franciscus Josephus DAMBACHER, in 1797 en 1798 genoemd als kunstschilder, in 1804 genoemd als koopman, geboren 06.06.1771 in Roermond, overleden 14.05.1811 in Roermond op 39-jarige leeftijd. Trouwde 24.05.1796 in Roermond (RK) met Maria Josepha Petronella Vogelaers, 22 jaar, in 1849 winkelierster genoemd, gedoopt (RK) 18.03.1774 in Roermond, overleden 1849 1851 in Roermond. Maria Josepha Petronella Vogelaers tr.(2) Willem Menten. Kinderen uit haar eerste huwelijk, allen in Roermond geboren:

  1. Maria Theresia Gertrudis, geboren 20.01.1797 in Roermond, overleden 20.06.1851 in Leuven (B), 54 jaar oud.
  2. Maria Henrica, geboren 08.09.1798, overleden 08.05.1799 in Roermond, 242 dagen oud.
  3. Maria Helena, geboren 06.05.1800 in Roermond, overleden 17.10.1801 in Roermond, 1 jaar oud.
  4. Maria Petronilla, geboren 03.06.1802 in Roermond, overleden 03.04.1872 in Roermond. Zij trouwt 12.04.1849 in Roermond met Petrus Hubertus van Melick, Landbouwer, geboren 31.03.1814 in Maasniel, overleden na 1872, zoon van Johannes van Melick und Margaretha Essers.
  5. Guido Josephus Jacobus, geboren 27.09.1804 in Roermond, overleden 07.03.1847.


2.3. Joannes Franciscus DAMBACHER, onderwijzer in Tegelen, later privé-onderwijzer in Steyl, geboren 05.05.1776 in Roermond, overleden 31.01.1863 in Tegelen, 86 jaar oud. Hij had het schoonschrijven als hobby. Er bestaat nog een brief van zijn hand uit 1814, waarin hij de tuchtregels in de school uitlegt. Hij trouwt 24.07.1815 voor de wet in Tegelen, voor de kerk 25.07.1815 in Tegelen (RK) mit Elisabeth Lommen, gedoopt (RK) 17.02.1793 in Tegelen, overleden 11.07.1872 in Tegelen, ze was de dochter van Mathias Lommen en Petronella Janssen. Kinderen uit dit huwelijk:

  1. Johan Francis, ambtenaar, geboren 30.08.1815 in Tegelen, overleden 17.03.1889 in Tegelen. Trouwt voor de wet op 61 jarige leeftijd 25.06.1877 en voor de kerk 26.06.1877 in Tegelen (RK), met Maria Sibilla Sprengers, 58 jaar, geboren 07.10.1818 in Tegelen, overleden na 1893, dochter van Hendrik Sprengers en Maria Peeters.
  2. Elisabeth Petronella, geboren 03.07.1817 in Tegelen, overleden 19.07.1886 in Beesel. Zij trouwt voor de wet 19.04.1843 in Beesel met Jan Mathijs Heines, bakker, geboren 21.03.1816 in Beesel, overleden 14.10.1877 in Beesel, zoon van Jan Henrik Heines en Anna Gertrudis Goossens.
  3. Vitus Josephus, timmerman, geboren 18.09.1819 in Tegelen, overleden 17.12.1836 in Tegelen, 17 jaar jong.
  4. Henricus Ambrosius, tabaksnijder, geboren 07.12.1821 in Tegelen, overleden 09.01.1903 in Tegelen, 81 jaar oud. Hij trouwt 23.07.1862 in Helden voor de wet, voor de kerk 29.07.1862 in Tegelen (RK) met Wilhelmina Hendrix, geboren 15.06.1837 in Helden, overleden 09.05.1878 in Tegelen, 40 jaar oud, dochter van Mathias Hendrix en Joanna Daniëls. Zie generatie 4.
  5. Peter Mathias, bakker, geboren 05.04.1824 in Tegelen, overleden 1905 in Grefrath (D). Hij trouwt 03.05.1859 in Grefrath (D) voor de wet, voor de kerk 03.05.1859 in Tegelen (RK) met Catharina Gertrudis Tissen, geboren 13.05.1835 in Grefrath (D), dochter van Carl Tissen en Maria Catharina Wolters.
  6. Maria Theresia, geboren 01.03.1827 in Tegelen, overleden na 1839.
  7. Franciscus Xaverius Hubertus, geboren 02.12.1830 in Tegelen. Vertrok 01.01.1858 naar Lobberich, overleden na 1860.
  8. Leopold Dambacher, geboren 21.06.1835 in Tegelen. Verhuisde 02.01.1858 naar Grefrath.

Generatie 4

2.3.4.Henricus Ambrosius Dambacher, tabaksnijder, geboren 07.12.1821 in Tegelen, overleden 09.01.1903 in Tegelen, 81 jaar oud. Hij trouwt 23.07.1862 in Helden voor de wet, voor de kerk 29.07.1862 in Tegelen (RK) met Wilhelmina Hendrix, geboren 15.06.1837 in Helden, overleden 09.05.1878 in Tegelen, 40 jaar oud, dochter van Mathias Hendrix en Joanna Daniëls. Kinderen uit dit huwelijk:

  1. Franciscus Mathias, arbeider, geboren 08.09.1862 in Tegelen, overleden 06.02.1943 in Tegelen.
  2. Peter Henricus, draaier bij de Firma Konings in Swalmen. Hij ging te voet 15 km van Tegelen naar Swalmen werken. Later werd hij doof en kon zodoende zijn beroep niet meer uitoefenen. Geboren 11.10.1863 in Tegelen, overleden 21.05.1946 in Tegelen, 82 jaar oud.
  3. Johanna Elisabeth, geboren 16.04.1865 in Tegelen, overleden 22.04.1865 in Tegelen, 6 dagen oud.
  4. Johanna Elisabeth, geboren 01.04.1866 in Tegelen, overleden 02.03.1951 in Tegelen, 84 jaar oud.
  5. Franciscus Hubertus, tabaksnijder, geboren 13.08.1867 in Tegelen, overleden 10.2.1890 in Tegelen mit 22 Jahren. Bij de militaire keuring was hij 1.617 m groot, had zwart haar en bruine ogen. Hij overleed voordat hij in dienst kwam.
  6. Gertrudis Hubertina, geboren am 20.08.1869 in Tegelen, overleden 28.11.1948 in Tegelen, 79 jaar oud. Zij trouwde 09.06.1890 in Tegelen met de smid Andreas Nicolaus Joseph Orval, geboren 19.12.1868 in Tegelen, overleden 09.07.1949 in Tegelen. # Hendrikus Josephus, geboren 12.08.1871 in Tegelen, overleden 29.06.1942 in Tegelen.
  7. Hubert Johannes, geboren 28.06.1875 in Tegelen, overleden 08.09.1875 in Tegelen, 72 dagen oud.
  8. NN , geboren am 25.4.1878 in Tegelen en dezelfde dag overleden.