Wahlwiller

Uit Genealogie Limburg Wiki
Versie door Hendrix.j (overleg | bijdragen) op 19 jun 2010 om 09:51 (→‎Geschiedenis)
(wijz) ← Oudere versie | Huidige versie (wijz) | Nieuwere versie → (wijz)

Wahlwiller (Limburgs: Wilder) is een dorp in het zuiden van Limburg. Het dorp hoort tot de gemeente Gulpen-Wittem.

Naam

De naam van het dorp is afgeleid van villare, dit betekent "bij een villa behorend". In de 14e eeuw wordt het dorp vermeld als Waelwilre, Wailwilre en Walwilre, het voorvoegsel in de zin van Waals of Romaans sprekend.

Geschiedenis

Wahlwiller was in de 13e eeuw een erfgoed van de hertogen van Limburg. In 1288 (Slag bij Woeringen) kwam het in handen van de hertog van Brabant. In 1354 wordt Wahlwiller aan de heren van Wittem geschonken en sindsdien hoorde Wahlwiller tot de heerlijkheid Wittem.

Het dorp Wahlwiller is gelegen ten zuiden van de Selzerbeek en is ontstaan aan de oude hoofdweg van Maastricht via Gulpen naar Aken. Aan de noordkant van deze weg (Oude Baan) staat de kerk. Ten oosten van het dorp ligt de herenhoeve Lanterne die al in de 15e eeuw wordt genoemd als eigendom van de heren van Wittem. Aan de andere kant van het dorp stond de hoeve Leyenhof met een 16e eeuws woonhuis. Helaas is de hoeve in 1890 door brand verwoest.

De kerk

De kerk van Wahlwiller is gewijd aan de heilige Cunibertus. Delen van de kerk stammen uit de 12e eeuw. In 1215 schonk Hendrik III van Limburg, het patronaatsrecht van de kerken van Mechelen en Wahlwiller aan de Johannieters van Mechelen. De Johannieters waren aansprakelijk voor het onderhoud van de kerk. Uit een visitatierapport uit 1624 blijkt echter dat de kerk van Wahlwiller zo bouwvallig is dat zij wel een schuur lijkt: geen vloer, geen glas meer in de vensters en van binnen volstrekt verwaarloosd. Het allerheiligste werd dan ook in de kerk van Mechelen bewaard. In 1635 bepaalde de rechter dat de Johannieters de kerk moesten repareren en zorg dragen voor een eigen pastoor voor de kerk. In het midden de 17e eeuw werd de kerk verhoogd waarbij van baksteen gebruik werd gemaakt. Het verschil met het oudste (onderste deel) van het schip dat in kalksteen is uitgevoerd en uit de 12e eeuw stamt is ook nu nog goed te zien.

Ondanks de renovatie halverwege de 17e eeuw is de kerk aan het begin van de 18e eeuw opnieuw in een bouwvallige toestand. Een visitatierapport uit 1712 geeft aan dat er geen sacristie is en de dakbedekking aan een kant geheel is verdwenen waardoor de muren kunnen worden aangetast. In de jaren dertig van de 18e eeuw hebben er meerdere reparaties plaatsgevonden. In 1939 werd het koor vergroot tot een driebeukig koor en werd het westelijke toegangsportaal gebouwd. In 1946 heeft Aad de Haas het interieur van schilderingen voorzien. Zestien kruiswegstaties geschilderd op panelen werden in 1949 na een rel overgebracht naar het Bonnefantenmuseum in Maastricht. Na een restauratie van de kerk in de periode 1979-1981 zijn de panelen weer terug geplaatst in de kerk.


De kerk van Wahlwiller is sinds de vroege middeleeuwen altijd de hoofdkerk geweest van de parochie Wahlwiller-Mechelen. Ook de kapel (later kerk) van Nijswiller maakte deel uit van deze parochie. Deze situatie veranderde in 1802 door het concordaat van Napoleon met Paus Pius VII. De kerk van Mechelen werd toen hoofdkerk en Wahlwiller maakte deel uit van de parochie Mechelen-Wahlwiler. In 1835 werd Wahlwiller weer een zelfstandige parochie waaraan ook de kerk van Nijswiller werd toegevoegd.