Gronsveld

Uit Genealogie Limburg Wiki

Gronsveld (Limburgs: Groéselt) is een dorp in het zuidelijk deel van de Nederlandse provincie Limburg. Het bevindt zich ten zuiden van Maastricht en maakt sinds 1982 deel uit van de fusiegemeente Eijsden. Tot dan toe was het een zelfstandige gemeente, waar ook de aparte kernen Rijckholt, Honthem, het noordelijke deel van Eckelrade, en de nu Maastrichtse wijk Heugem deel van uitmaakte.

Geschiedenis

--> Zie ook Heerlijkheid Gronsveld / Heren en Vrouwen

Romeinse tijd

Ten noordwesten van de kerk en op een landgoed, zijn enige Romeinse landhuizen teruggevonden alsmede een grafveld.

Heerlijkheid

Door het huwelijk van Catharina van Gronsveld met Dirk van Bronkhorst kwam de heerlijkheid Gronsveld in het bezit van het adellijke Gelderse geslacht Bronkhorst-Batenburg. Na de dood van Dirk van Bronkhorst op 27-11-1451 werden zijn bezittingen onder zijn vier zoons verdeeld, waarbij Gronsveld aan Hendrik (overleden 1496) viel. Op Hendrik volgde zijn zoon Dirk (overleden 12-11-1508). Onder zijn bestuur werd Gronsveld in 1498 door keizer Maximiliaan tot baronie verheven. De tweede baron was zijn zoon Jan I (overleden 7-7-1559), die werd opgevolgd door zijn zoon Willem van Bronkhorst, die op 31-3-1563 te Gronsveld is overleden. Van de twee zoons van Willem van Bronkhorst was de oudste Jodokus (overleden in 1588 of 1589 in Wachtendonk) de eerste graaf van Gronsveld.

Rijksgraafschap

Gronsveld werd namelijk omstreeks 1588 verheven tot Rijksgraafschap met stem en zetel op de Nederrijns-Westfaalse Kreis-dag. Hiermee had Gronsveld dezelfde juridische status als bijvoorbeeld het hertogdom Brabant of het graafschap Holland.

Jodokus werd opgevolgd door zijn broer Jan II, overleden op 20-6-1617. De derde graaf is zijn zoon Jodokus Maximiliaan van Bronkhorst-Gronsveld, geboren in 1598 en overleden 24-9-1662. Zijn zoon Johan Frans (geboren 1639, overleden 8-4-1719) is de laatste graaf van Gronsveld uit het geslacht Bronkhorst. Johan Frans heeft uit zijn huwelijk met Maria Anna van Törring-Jettenbach (geboren 1691 of 1692, overleden 1731 of 1738) alleen een vroeg overleden dochter, zodat zijn vrouw de erfgename is. Weduwe Maria Anna hertrouwt met Claude Nicolas, graaf van Arberg-Valengin. De dochter uit dit tweede huwelijk, Marie Josephe, comtesse d'Arberg-Valangin (overleden 1754) wordt de erfgename van het graafschap Gronsveld. Zij trouwt echter binnen de familie van haar moeder met Maximiliaan Emmanuel van Törring-Jettenbach (geboren 15-11-1715, overleden 13-3-1773), zodat Gronsveld tot de opheffing in het bezit van de familie Törring komt. Maximilian Emanuel wordt opgevolgd door zijn broer August Joseph Klemens, graaf van Törring-Jettenbach-Gronsveld (geboren 10-8-1728, overleden 21-8-1802 te München). Hij is de laatste graaf van Gronsveld, want met de komst van de Franse troepen in 1795 worden alle vorsten van de linker Rijnoever verdreven.

In de Reichsdeputationshauptschluss (paragraaf 24) van 25-2-1803 wordt Gronsveld vermeld. De graven van Törring krijgen ter compensatie voor het verlies van Gronsveld de abdij Gutenzell. De graven van Törring-Gronsveld worden graaf van Törring-Gutenzell. Erg lang heeft dit zelfstandige rijksgraafschap niet bestaan, want in 1806 wordt het ingelijfd door het koninkrijk Württemberg.

Monumenten

  • het Kasteel
  • de St. Martinus kerk uit 1700 met het bekende Philippe Le Picard orgel
  • de Torenmolen van Gronsveld net buiten het dorp.

Archieven

De Doopregisters beginnen in 1663, de Huwelijksregisters in 1673 en de Overlijdensregeisters in 1677 (parochie H. Martinus). Zie ook deze link DTB-registers en Burgerlijke Stand Gronsveld.