Sint Geertruid

Uit Genealogie Limburg Wiki

Sint Geertruid (Limburgs: Se-Gietere) is een plaats in het zuiden van Nederlands Limburg. Vanaf 1828 tot 1982 was het een zelfstandige gemeente. Sinds de gemeentelijke herindeling van 1 januari 1982 maakt zij deel uit van de fusiegemeente Margraten.

Naam

De plaats is vernoemd naar de heilige Gertrudis van Nijvel.

Geschiedenis

Het dorp Sint Geertruid is in de 11e eeuw gesticht vanuit de toenmalige heerlijkheid Breust (thans een buurtschap in de gemeente Eijsden). Daarom werd Sint Geertruid ook wel Breust op den Berg genoemd. Tot 1222 kerkten de inwoners in Breust, wat op een aanzienlijke afstand gelegen was. Ze verzochten de prinsbisschop van Luik, Hugo II van Pierrepont om een eigen parochie te mogen stichten. Dit werd toegestaan en een Romaans kerkje werd gebouwd, waarvoor vuursteenknollen werden toegepast en waarvan de resten nog in de huidige kerk te vinden zijn.

Monumenten

  • De dorpskern is in 1987 tot beschermd dorpsgezicht verklaard. Het middeleeuwse stratenpatroon is hier onveranderd gebleven.
  • De Sint-Gertrudiskerk is een schilderachtige, uit mergelsteen opgetrokken kerk. Deoorsprong van de kerk gaat tot de 11e eeuw terug, en resten van dit Romaanse basiliekje zijn nog te zien in het schip, onder meer in de vorm van overblijfselen van rondboogvenstertjes. De huidige toren is vroeg 14e eeuws, het schip en het koor zijn meest 15e eeuws. De grafkapel stamt uit de vroege 16e eeuw. In 1619 werd de doopkapel als portaalruimte voor de eigenlijke ingang geplaatst. De met leien beklede kap stamt uit 1700. Toen werden ook de muren van de zijbeuken verhoogd. In de grafkapel bevindt zich een stucplafond uit 1717 met de alliantiewapens van de Heren van Libeek. Er is een renaissance zijaltaar uit 1644. Dit bevat een schilderij dat de verering van de Madonna voorstelt. Ook bevat de kerk enkele oude beelden, en wel een gepolychromeerd beeld van Sint-Eligius uit 1589, en de Heilige Johannes de Evangelist uit 1500. Verder een 15e eeuwse Sint-Anna te Drieën; twee beelden van Sint-Gertrudis, uit de 16e en de 17e eeuw; een 16e eeuws kruisbeeld; een drieluik uit 1600 met de geboorte van de Heilige Johannes, Sint-Jacob, en Sint-Catharina.
  • Het Steenen Huis (Scheversteenenhuys: 'Schever' is leisteen, vergelijk het duits: 'Schiefer') is een laatgotisch woonhuis in mergelsteen uit de 16e eeuw. Voordien stond hier de Poorthof, een van de oudste boerderijen van het dorp die al in 1450 is vermeld. In deze hof hebben adellijke families gewoond, zoals de families Van Libeek, Hoen van Amstenrade, en De Belderbusch. De verbouwing is waarschijnlijk verricht door Guillaume de Fronteaux, Heer van Housse. Mogelijk is hier ook sloopmateriaal van de Poorthof voor gebruikt. Nadat het gebouw in 1976 werd getroffen door brand, werd het in 1980 gerestaureerd.

Archieven

De Doopregisters beginnen in 1633, de Huwelijksregisters in 1637 en de Overlijdensregisters in 1661 (parochie H. Gertudis). Zie verder deze link DTB-registers en Burgerlijke Stand.