Schutterij
De schutterij of het schuttersgilde was aanvankelijk een soort burgerwacht of militie die in de Middeleeuwen werd opgericht om de stad te beschermen bij een aanval en de orde te handhaven bij oproer of brand. Ze waren meestal gegroepeerd volgens het wapen dat ze gebruikten: de handboog, de voetboog of het geweer. Hun oefenterreinen hadden ze vaak op open ruimtes binnen de stad, nabij de stadsmuren.
Vooral tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) werden ook op het platteland veel schutterijen of broederschappen opgericht. Ze kwamen bijeen in een soort verenigingslokaal dat vaak werd aangeduid als 'de gaffel'. Geoefend werd bij de schietboom, schuttenboom of schietroede.
Hoewel het woord schutterij soms doet vermoeden dat de plattelandsschutten ook de burgerbevolking beschermden (beschutten), zijn hiervan nauwelijks voorbeelden te vinden in de archieven. De meeste vermeldingen in archieven hebben betrekking op drankmisbruik en ongeregeldheden tijdens processies. Voor genealogisch onderzoek speelt dit geen rol: de vele processtukken die hierdoor werden opgesteld en bewaard bevatten een veelheid aan sappige details over onze voorouders.
Het Oud Limburgs Schuttersfeest (OLS), een treffen of 'landjuweel' dat sinds 1906 wordt georganiseerd, is vooral een folkloristisch evenement dat slechts ten dele te maken heeft met de oorspronkelijke manier waarop schutterijen eeuwenlang functioneerden. Veel schutterijen hielden jaarlijks een vogelschieten, waarbij de winnaar werd uitgeroepen tot koning. Lukte dit de winnaar drie maal achter elkaar, dan mocht hij zich keizer noemen. Achternamen als Konings en Keijzers zijn dan ook in sommige gevallen te herleiden tot de schutterswereld.
Voor genealogisch onderzoek zijn ook de versierselen interessant die bij de koningstitel behoorden, aangezien ze in veel gevallen de naam van de schenker bevatten.
