Schepen

Uit Genealogie Limburg Wiki

De schepenen (Latijn: scabinus) vormden samen de schepenbank of dingbank, het dagelijks bestuur van een dorp of stad. Dit college werd voorgezeten door de scholtis, die echter geen deel uitmaakte ervan. Meestal waren er 7 schepenen, wier benoeming ter goedkeuring aan de heer werd voorgelegd. Na aflegging van de schepeneed 'van trouw en zuiverheid' in handen van de scholtis en drossaard waren ze beëdigd. Zolang deze eed niet was afgelegd, sprak men van provisioneel schepen.

De schepenbank had bestuurlijke, maar ook rechterlijke taken. Afhankelijk van de graad van jurisdictie (hogere, middele of lagere) sprak men recht over bepaalde strafbare feiten. Hierbij werd gehandeld volgens gewoonterecht, hetgeen in later jaren vaak op schrift werd gezet. Om een handeling rechtsgeldig te laten zijn, moesten tenminste de scholtis (of diens plaatsvervanger) plus twee schepenen aanwezig zijn. Vanwege de rechterlijke taak worden schepenen ook aangeduid als gerechtslieden of gerichtslieden.

Meestal bleeft het schepenambt eeuwenlang binnen dezelfde families. Het is dan ook vaak heel interessant om de familierelaties tussen de verschillende leden van een schepenbank uit te zoeken.

Schepeneed, Beesel 1784

Ik beloove en sweere dat ik houw en getrouw zal zijn de Hoog Mogende Heeren Staaten Generael der Vereenigde Nederlanden als Hertog van Gelre onse aller genadigsten heeren en landtfursten, gelijk mede Zijne Hoogheydt den Heere Prince van Orange en Nassau als heere ende de inwoonderen deeser ampte en heerlijkheydt Montfort, der zelver argste warhnen en wehren, ende het beste beforderen, hunne regten, privilegien, vrijheden en alden herkomen getrouwlick voorstaen ende onderhalden zal ende wil ook van deezen dag hier voorts tot aller ende een jeder tijdt, als sich dat na alden herkomen ende gebruyk eygen en gebeuren zal, gehoorzamelick in het gericht komen, het zelven helpen besitten ende getrouwelijk waernemen die parthijen in hunne schriftelijke ende muntelijken voordraegen, naar noodtdruft verhooren, daerop regtveerdigh oordeel spreken en mij geenswegs daartegens bewegen laeten, ook van de parthijen oft jemandt anders wegens eenige saeken aan het gericht hangende, giften, gaeven geschink oft eenig profijt door mij selven of anderen wie sulx menschen sinnen erdenken muchten niet neemen of tot mijnen profijte laeten nemen ofte ontfangen, insgelijx geene van de parthijen ongebeurlijke affectie of toegenegendtheydt thoonen ook met raede nog waerschouwen die saeken uyt quader meyninge niet ophalden of vertrekken, die oordeelen, recessen ofte afscheyden tot dat dieselve den parthijen niet gerichtelijk metgedeyldt en zijn, gantsch ende geheel heelen en verswijgen die regts oorcont in saeken die voor mij als eenen schepen gehouden werden ontfangen, daer van geloofweerdig berigt aan den gerichte doen ende regte getuygenisse wie sulx gebeurt, draegen, zal ook geen verschrijvinge of anderen brieflijken schijn ende bescheyde besegelen sonder bij voorgaende voorleesing ofte verhael van den inhalt van den zelven bevonden te hebben dat hetselve alsoo is gepasseerdt en gekendt, Thoe den des gerichts geheymenisse ende raadtslaege niemandt en veropenbaeren, mich der Cristelijker Catholischer Roomsche Religion jeder tijdt gemeeshalden en sunst alles doen ende laeten dat eenen eerlijken opregten vroomen scheepen van regt ende goede gewoonheydt toe staat en gebeurt, alles getrouwelick ende ongefehrlich en eyndelijk verklaere ende sweere ik nog dat ik om deze provisioneele scheepens plaetse te bekomen aen niemandt, zo in als buyten de regeeringe of wie het zoude mogen wesen, eenige giften of gaaven heb belooft of gegeven nog beloven of geeven zal, direct of indirect, zo helpe mij Godt en alle zijne lieve heyligen.

Schepeneed, Beesel 1791

Ik ondergeschreeven beloove en sweere dat ik houw en getrouw sal sijn de Hoogmogende Heeren Staaten Generaal der Vereenigde Nederlanden als Hertog van Gelre onsen allergenadigsten heere en landfurste, gelijk mede Sijn Hoogheid den Heere Prince van Orange en Nassau als heere ende de inwoenderen dezer ampte en heerlijkheid Montfort, der selver argsten waarhaen ende weeren ende het beste bevorderen, hunnen regten, privilegien, vrijheden en alden heerkomen getrouwelijk voorstaan en onderhalden sal en wel ook van dezen daag hier vorts tot alle en een jeder tijd als sig dat naer aldere heerkomen ende gebruyk eygen en gebeuren sal, gehoirsamelich in het gerigt comen, het selve helpen besitten ende getrouwelijk waarneemen die parthije in hunne schriftelijken en muntelijken voordraagen, naar noottruft verhooren, daerop regtveerdig oordeel spreken en mij geentswegs daartegen bewegen laeten, ook van de parthije of jemandt anders wegens eenige saake van het gericht hangende giften gaeven geschenk of eenig profijt door mij selve of anderen wi sulx menschen ... erdenke mugten niet neemen oft tot mijn profijt laeten neemen ofte ontfangen, insgelijkx gene van de parthijen ongebeurlijke affectie of toegeneegentheyd toonen ook met raede nog waeschouwinge die saeke uyt quader meyninge met ophalden of vertrekken, die oordeelen, recessen ofte afscheyden tot dat die selve den partheije niet gerigtelijk met gedeylt zijn, gansch en geheel heelen en verswijgen die regt oirconde in saken die voor mij als eenen scheepen gehouden werden ontfangen, daer van geloefweerdig berigt aan den gerighten te doen en regte getuygenisse wie sulx gebeurt draegen, sal ook geen verschrijvinge of anderen brieflijken schijn en bescheyde bezegelen sonder bij voorgaende voorlesinge of verhaal van den inhoud van den selven bevonden te hebben dat hetselve alsoo is gepasseert en gekend, den des gerigts geheymenisse en raedslagen niemans veropenbaare much, der Christelijke Catholischer Roomsche Religion jeder tijd gemeeshalden en sons alles doen en laeten dat eene eerlijke opregten vroomen scheepen van regt en goede gewoonheyd toe staed en gebeurt ende eyndelijk verklaare en siveeren ik nog dat ik om deze provisioneele scheepens plaetse te bekomen aen niemand, soo in als buyten de regeeringe of wy het soude mogen wezen, eenige gifte of gaaven heb beloofd of gegeven nog belooven nog geven sal, direct of indirect, zoo helpe mij God en alle zijne lieve heyligen.

Externe links