Schatlijst

Uit Genealogie Limburg Wiki
Twee schatlijsten uit 1654 en 1769, Swalmen

Belastinglijsten werden vroeger schatlijst genoemd, ook wel schatcedul of cohier. In de archieven treffen we vooral lijsten aan van landschat, hoofdschat of capitatie en beestenschat. Een enkele keer werden ook bepaalde bomen belast, zoals wilgen, populieren en eiken in de Swalmer schatting van 1654, of turf.

Complete gezinnen moet u niet verwachten in schatlijsten; daar waren ze ook niet voor bedoeld. U vindt vooral de gezinshoofden en enkele bezittingen. Vroege lijsten zijn steeds volledig handgeschreven. In de loop van de 18e eeuw gaat men in sommige plaatsen ook voorbedrukte formulieren gebruiken.

In economisch moeilijke tijden werd de belasting soms kwijtgescholden: in de jaeren 1705 en 1706 alternative hebben genooten den vrijdom van hunnen hooft ende beestenschadt ter oorsaecke van hunnen geleden schaede, zo bepaalden de regeerders van Swalmen om de bewoners niet nog minder draagkrachtig te laten worden. Die vrijstellingen, verleend door de plaatselijke overheid, werden niet altijd gedaan met toestemming van de hogere overheid, zodat daar wel eens processen over werden gevoerd.

In de 18e eeuw zien we ook zogenaamde lijsten van consumptie en bedrijf, met daarop alle beroepen anders dan landbouwer/veehouder. Deze verschaffen een aardig inzicht in de samenstelling van de beroepsbevolking. Ook kennen we zogenaamde turflijsten, waarin werd genoteerd hoeveel karren turf van de gemene gronden werden gehaald en lijsten voor het wagengeld.

En net als tegenwoordig komen we belastingontduiking tegen: vee werd weggemoffeld en de jeneverketel (waarover accijns moest worden betaald) verzwegen. De belasting werd geheven door de schatheffer.

Bronnen

Schatlijsten bevinden zich gewoonlijk in het archief van de plaatselijke schepenbank.