Oostkantons

Uit Genealogie Limburg Wiki

Tekst in eerste versie overgenomen uit de Nederlandse Wikipedia

Bestand:Ostbelgien.jpg
Het gebied van de Oostkantons.

Oostkantons of Oost-België is de aanduiding voor drie kantons (Eupen, Malmedy en Sankt Vith) gelegen in het oosten van de Belgische provincie Luik, grenzend aan Duitsland. Zij vormen taalkundig en cultureel een overgangszone tussen België en Duitsland en hebben in de laatste twee eeuwen onder sterk wisselend bestuur gestaan.

Geschiedenis

Frans

De Oostkantons zijn als samenhangend gebied pas in de Franse tijd gecreëerd. Zij kwamen na de annexatie door Frankrijk in 1795 voor het eerst in de geschiedenis onder eenzelfde bestuur, dat van het departement van de Ourthe. Eupen behoorde voorheen tot het hertogdom Limburg, dat na de slag bij Woeringen onder Brabantse controle gekomen was. Sankt Vith behoorde tot het hertogdom Luxemburg. Malmedy lag in het prinsdom Stavelot-Malmedy dat al vele eeuwen autonoom was.

Pruisisch

Na het Congres van Wenen (1815) werden deze Zuid-Nederlandse gebieden, waartoe ook nog Kronenburg en Schleiden hoorden, districten (Kreise) van het Koninkrijk Pruisen. Deze gebieden waren al min of meer Duitstalig en werden verder verduitst doordat ze nu langer dan een eeuw ook in een Duits staatsverband kwamen.

Belgisch

De kantons Eupen en Malmedy werden in 1920 "opnieuw" bij België gevoegd. (Malmedy had pas in de Franse tijd bij het Departement van de Ourthe gehoord, maar Eupen hoorde vroeger al bij de Zuidelijke Nederlanden.) Ze dienden ingevolge het Verdrag van Versailles als compensatie voor de geleden oorlogsschade tijdens de Eerste Wereldoorlog. In een overgangsfase (1920–1925) werden ze bestuurd door generaal Baltia om nadien onderdeel van de provincie Luik uit te gaan maken. De benaming Oostkantons ontstond in die periode.

Duits

Tijdens de Tweede Wereldoorlog voegde Hitler ze weer bij Duitsland. Onder het door hem aan het einde van de oorlog in gang gezette Ardennenoffensief werden Malmedy en Sankt Vith bijna volledig verwoest.

Opnieuw Belgisch

Na de oorlog werden de kantons opnieuw Belgisch. Ze kregen bij de taalwettten van 1962 niet dezelfde bestuurlijke status en werden noch integraal als Duitstalig, noch als een zelfstandig gewest beschouwd. De gemeenten Malmedy en Waimes behoren nu tot de Franse Gemeenschap terwijl de gemeenten Eupen, Sankt Vith, Amel, Büllingen, Bütgenbach, Burg-Reuland, Kelmis, Lontzen en Raeren tot de Duitstalige Gemeenschap behoren. Het is dus niet geheel juist om de Oostkantons te vereenzelvigen met Duitstalig België. Er zijn in alle gemeenten van de Oostkantons wel faciliteiten voor de anderstalige minderheid, respectievelijk Duits- of Franstalig.

De Oostkantons bleven in hun geheel in de provincie Luik, en zijn sinds de Belgische staatshervorming deel van het Waals Gewest.

Bevolking

In totaal wonen er 92.378 mensen in de Oostkantons, waarvan 73.675 in de Duitstalige Gemeenschap en 18.703 in de Franstalige gemeenten Malmedy en Waimes. In de Duitstalige Gemeenschap is bijna de gehele bevolking (zeker 95%) Duitstalig, maar toch zijn er in alle gemeenten faciliteiten voor Franstaligen. In Malmedy en Waimes is naar schatting eenderde van de bevolking Duitstalig. Hier zijn er faciliteiten voor Duitstaligen.

Geografische bijzonderheden

Stuwdammen werden gebouwd in Bütgenbach en Robertville (op de Warche) en in Eupen (op de Vesder).

De Oostkantons omvatten ook het natuurreservaat de Hoge Venen, dat het grootste en oudste natuurreservaat van België is. De grootte is ongeveer 35 km². Het reservaat ligt in het grensoverschrijdend natuurpark Hoge Venen-Eifel dat ongeveer 678 km² beslaat. De Oostkantons liggen op de grens tussen Ardennen en Eifel die hier geleidelijk in elkaar overgaan. Vandaar dat vaak ook de term Belgische Eifel wordt gebruikt voor delen van de Oostkantons.

Zie ook