Neeritter

Uit Genealogie Limburg Wiki
Versie door Hendrix.j (overleg | bijdragen) op 10 jan 2016 om 14:23 (→‎Geschiedenis)
(wijz) ← Oudere versie | Huidige versie (wijz) | Nieuwere versie → (wijz)

Neeritter (Limburgs: Itter) is een kerkdorp in Midden-Limburg (Nederland) en behoort tot de gemeente Leudal. Daarvoor maakte het deel uit van de gemeente Hunsel. Tot de gemeentelijke herindeling op 1 juli 1942 vormde het ook een zelfstandige gemeente. Ook de buurtschap Heioord hoort bij Neeritter. Neeritter ligt 13 kilometer ten zuidoosten van de stad Weert en vlak bij de Belgische grens (Kessenich).

Naam

De naam is afkomstig van de Itterbeek die door het dorp stroomt.

Geschiedenis

Het eerste geschrift waarin Neeritter genoemd wordt is een akte uit 984. De Itterbeek vindt zijn oorsprong nabij het Belgische Gruitrode en vormt sinds de grensscheiding van 1842 ter hoogte van Neeritter gedeeltelijk de landsgrens. Voor deze grensscheiding omvatte het grondgebied van Neeritter enkele hectaren die tegenwoordig Belgische grondgebied zijn en was hiermee vele malen groter dan tegenwoordig. Blijkens een akte uit 1143 behoorde het in het verleden tot het Prinsbisdom Luik.
In de middeleeuwen en ook daarna was Neeritter een Luiks vrijdorp. Het behoorde niet tot het Prinsbisdom Luik (zoals o.a. het Graafschap Horn), maar was rechtstreeks eigendom van het Kapittel van St. Lambertus te Luik. Het kapittel was het bestuurscollege over het prinsbisdom en oefende er het hoogste gezag uit. Het bestond uit 59 kanunniken en de prins-bisschop zelf. Het dagelijks bestuur was in handen van de deken. Neeritter was één van de zeven vrijdorpen van het Lambertuskapittel van Luik, samen met Attenhoven, Broekom, Heel, Velm, Vucht en Wonk. Deze dorpen hadden een grotere zelfstandigheid dan de dorpen in het prinsbisdom. Elk dorp betaalde tienden en cijnzen aan het kapittel, maar hadden privileges en vrijstellingen op belastingen, zoals de belasting op wijn en bier. Het kapittel had ook de macht over de justitie. Zij benoemden de scholtis, schepenen en de griffier. De schepenbank van Neeritter bestond uit zowel de lage als de hoge justitie, zodat ook zware criminaliteit zoals moord of doodslag, bestraft mocht worden met bijvoorbeeld de doodstraf. Neeritter was daarnaast ook het hoofdgerecht voor Heel.

Tijdens de Tachtigjarige Oorlog had Neeritter veel te lijden van plunderaars. Ter bescherming wierpen de bewoners in 1584 een aarden wal en een gracht rond het dorp op. In de loop der tijd heeft deze wal zijn functie verloren. Rond 1960 werd riolering aangelegd en werd de gracht gedempt. Nu er problemen zijn met de waterhuishouding zijn plannen gemaakt om de gracht opnieuw een functie te geven.

Monumenten

  • Monumentale boerderijen en huizen.
  • Een gasthuis uit de 15e eeuw.
  • Een watermolen uit 1686.
  • De Sint-Lambertuskerk. Het oudste deel van deze driebeukige kerk is grotendeels de romaanse 13e eeuwse toren, die rond de 14e eeuw verhoogd werd. Het huidige gotische middenschip werd hierbij tevens gebouwd en in de 15e eeuw nog eens uitgebreid met een koor en zijbeuken. In 1842 is de toren voor een tweede maal verhoogd.

Archieven

De doop- en huwelijksregisters beginnen in 1600 en de overlijdensregisters in 1663 (parochie H.H. Lambertus en Lucia). Zie ook deze link DTB-registers en Burgerlijke Stand.

Literatuur