Meerssen

Uit Genealogie Limburg Wiki
Versie door Eugene (overleg | bijdragen) op 31 jan 2017 om 12:33 (→‎Archieven)
(wijz) ← Oudere versie | Huidige versie (wijz) | Nieuwere versie → (wijz)
De printervriendelijke versie wordt niet langer ondersteund en kan weergavefouten bevatten. Werk uw browserbladwijzers bij en gebruik de gewone afdrukfunctie van de browser.
Oude wapen van Meerssen

Meerssen (Limburgs: Meersje) is een dorp in het zuiden van Limburg (Nederland). Het is sinds 1 januari 1982 de hoofdplaats van de toen gevormde gelijknamige fusiegemeente Meerssen.

Naam

De naam komt van Marsna of ook wel Marsana of Marna -later Marsanam en Mersenam- wat zoiets betekende als moeras.

Geschiedenis

Al heel lang wordt Meerssen bewoond, zoals in de Romeinse tijd toen hier enige landhuizen stonden. Ook een belangrijke Romeinse weg liep hierlangs.

Meerssen werd een soort buitenverblijf van verschillende Frankische vorsten als bijvoorbeeld Karel de Grote en werd daardoor steeds belangrijker. Het lag immers niet ver van het centrum van het Frankische Rijk dat Aken als hoofdstad had. Meerssen was daarom ook de plek waar in 870 het verdrag van Meerssen werd getekend. Na de dood van Lotharius II werd toen Neder-Lotharingen verdeeld onder het West-Frankische en het Oost-Frankische Rijk.

Omstreeks het midden van de 10e eeuw was het allodium Meerssen eigendom van koningin Gerberga, dochter van keizer Hendrik I en echtgenote van Lodewijk van Overzee, koning van Frankrijk. In 968 schonk Gerberga haar bezittingen, inclusief kapel en daaraan verbonden kapittel aan de benedictijner abdij van Sint-Remigius te Reims.

In de middeleeuwen stond Meersen onder een 'proost' . De proost was ambachtsheer van Meerssen. Hij mocht de schout en schepenen evenals dienders aanstellen zonder tussenkomst van de voogd (de wereldlijke beschermer van de proosdij, de toenmalige Heer van Valkenburg). Hij had tevens het recht van vergeving der pastorijen en kerkelijke beneficiën te Meerssen, Klimmen, Hulsberg, Schimmert, Bunde, Amby, Houthem en Schin op Geul. Hij trok ook de tiendrechten die door de keizer Koenraad III in 1145 verleend werden.

In 1202 werd er weer in de Regesten van het Klooster Sint-Gerlach te Houthem een Theodericus voogd van Meersen genoemd.

1 1202 "Acta sunt hec anno dominice incarnationis MCCII, indictione V, concurrente VI" Adulfus, aartsbisschop van Keulen (Adolf I van Altena), verklaart, dat Gozwinus, heer van Valkenburg (Gosewijn IV), die zijn gelofte om ter kruistocht te trekken tot dan toe niet gestand heeft kunnen doen, ter compensatie aan het klooster van de H. Maagd Maria te Heynsberg en de "locum sancti Gerlaci"zijn hof in de villa Munstergelene (Munstergeleen) heeft geschonken, een en ander met toestemming van zijn echtgenote Jutta (van Limburg). Getuigen: Theodericus, proost van Sint-Gereon te Keulen; Heynricus, abt van Sint-Pantaleon te Keulen; Heinricus, hertog van Lemburg, markgraaf van Erlins (Hendrik III van Limburg en Arlon); Henricus de Wassenberg, diens zoon; Adam Pincerna; Gozwinus, diens broeder; Theodericus, voogd van Meerssen; Theodericus Ogier; Gozwinus de Here; Philippus de Assle; Emmo de Clumne;

In 1222 vond in de kloosterkapel te Meerssen het 'bloedwonder' plaats als gevolg waarvan een pelgrimage ontstond ter ere van het H. Sacrament. Die pelgrimage maakte opgang toen in 1465 het H. Sacrament - bewaard in een schrijn – gered werd uit de vlammen door een passerende boerenknecht. De kerk viel dat jaar ten prooi aan de vlammen door toedoen van 'soldeniers' van de heer van Borgharen, die betrokken waren in de strijd van Luikenaars tegen Brabant. De toevloed van pelgrims noopten de benedictijnen van Reims tot het bouwen van een grotere kerk. De thans nog bestaande gothische kerk werd in de 14e eeuw gebouwd naar ontwerp van onbekende Franse bouwmeesters. Meerssen is tot heden pelgrimsoord gebleven

Monumenten

Basiliek van Meerssen
  • De Basiliek van het Heilig Sacrament die zich op de Markt in Meerssen bevindt, wordt ook wel het Pronkstuk van de Maasgothiek genoemd. Het middendeel werd omstreeks 800 in Romaanse stijl gebouwd door Karel de Grote. Tussen 1320 en 1340 bouwden de monniken van Reims (Benedictijnen) het lage koorgedeelte in Gothische stijl (vanaf de preekstoel richting altaar). Het middendeel werd aan deze stijl aangepast. In 1465 viel de Basiliek gedeeltelijk ten prooi aan de vlammen. Tot overmaat van ramp waaide de kerktoren gedeeltelijk om in 1649. Vervolgens besloot men hem in 1773 geheel af te breken. De Basiliek werd in 1988 volledig gerestaureerd. Het kerkgebouw werd reeds eerder (van 1934-1938) volledig gerestaureerd en vergroot. In 1938 heeft Paus Pius XI de kerk tot Basiliek verheven. In het koor van de Basiliek bevindt zich een fraai laatgotisch sacramenthuis in torenvorm (1500). In de Basiliek bevinden zich verder onder andere prachtige gebrandschilderde ramen van de beroemde Meerssense kunstenaar Charles Eyck.
  • De Groote Molen is aan de Geul gelegen en is waarschijnlijk een van de oudste molens van Limburg. De molen wordt reeds genoemd in de schenkingsakte van Koningin Gerberga. De Groote Molen is altijd als graanmolen in werking geweest.
Protestantse Kerk van Meerssen
  • De Hervormde Kerk bevindt zich aan de Gansbaan in Meerssen en is gebouwd tussen 1834 en 1837. Dit eenvoudige, driezijdig gesloten zaalkerkje van baksteen met dakruitertje op het zadeldak is een zogenaamd 'Leopoldskerkje'. Dit wil zeggen dat het geschonken is door de Belgische regering. Dit hield verband met de toentertijd heersende onzekerheid of Limburg bij Nederland of bij België zou worden ingelijfd. Het kerkje, dat aan de buitenkant volledig is gerestaureerd, heeft rondboogvensters tussen de pilasters.
  • De in 1989 restaureerde synagoge aan de Kuileneindestraat 22a in Meerssen werd tussen 1851 en 1853 gebouwd naar een ontwerp van de gerenommeerde architect J.L. Lemmens uit Beek. Op 17 juli 1853 nam de Joodse gemeenschap de synagoge officieel in gebruik voor de eredienst. In de Tweede Wereldoorlog kwam hieraan een einde toen nagenoeg alle Joodse inwoners van Meerssen werden gedeporteerd en de synagoge langzaam in verval raakte.

Archieven

De doopregisters beginnen in 1651, de huwelijksregisters in 1620 en de overlijdensregisters 1676 (parochie H. Bartholomeus). Zie ook deze link DTB-registers Burgerlijke Stand.

Externe links