Kwartierstaat

Uit Genealogie Limburg Wiki

Een kwartierstaat is een overzicht met alle voorouders van iemand, zowel in mannelijke als in vrouwelijke lijn. Anders dan bij een stamreeks, die de rechte lijn via vaderskant beschrijft, betreft het daarmee een veel breder onderzoek met gewoonlijk een grotere geografische spreiding. Een kwartierstaat is eigenlijk nooit af en is daarmee een garantie voor vele jaren puzzelplezier (of juist frustratie).

Kwartierstaten werden vroeger vooral gemaakt om de afstamming te kunnen aantonen ten behoeve van bijvoorbeeld toelating tot de Ridderschap, adellijke kloosters, etc. Het maken van een kwartierstaat beperkt zich echter al lang niet meer tot deze elite. Voor veel genealogen is het gewoon een boeiende speurtocht naar zo veel mogelijk voorouders.

Een overzicht in de vorm van een kwartierstaat gaat uit van de kwartierdrager, gewoonlijk proband of probant genoemd. Deze persoon krijgt het nummer 1. De vader krijgt nummer 2, moeder nummer 3, de vader van de vader nummer 4, etc. Het nummer van een vader van een persoon is af te leiden door het nummer van de persoon te vermenigvuldigen met 2: nummer 78 is de vader van nummer 39. Het nummer van de moeder is altijd 1 hoger dan het nummer van de vader: nummers 128 en 129 zijn de ouders van nummer 64. Met uitzondering van de probant hebben alle mannen een even nummer, terwijl de vrouwen een oneven nummer hebben. Deze manier van nummeren wordt ook wel Kekulé-systeem genoemd, naar de Duitse genealoog Stephan Kekulé von Stradonitz.

Een kwartierstaat kan als een tekst worden weergegeven, maar ook als grafisch overzicht, al dan niet voorzien van eventuele familiewapens. Dit laatste treffen we bijvoorbeeld aan op grafzerken. De meest summiere kwartierstaat bevat slechts kwartiernummers, namen, jaartallen en plaatsnamen. Zoals reeds aangegeven, hebben man en vrouw steeds een eigen kwartiernummer en ze worden dan ook apart weergegeven. De gegevens worden gewoonlijk wel zoveel mogelijk weergegeven in hun samenhang, bijvoorbeeld:

32. man X, geboren <geboorteplaats> <geboortedatum>, overleden <plaats van overlijden> <datum overlijden>, gehuwd <trouwplaats> <trouwdatum> met:

33. vrouw Y, <geboorteplaats> <geboortedatum>, overleden <plaats van overlijden> <datum overlijden>.

Soms volgt daaronder een opsomming met alle kinderen uit dit huwelijk en hun gegevens van geboorte en overlijden, eventueel nog met wie zij gehuwd waren. Behalve deze DTB-gegevens worden vaak aanvullende gegevens vermeld, zoals beroep en bezittingen. Als man X of vrouw Y meer dan eenmaal gehuwd was, wordt dit gewoonlijk ook vermeld, inclusief de eventuele halfbroers en -zussen uit het eerder of later huwelijk. Daarmee kan een kwartierstaat toch nog behoorlijk ingewikkeld worden. Het is dan ook zaak om de gegevens goed te structureren, niet alleen door gebruik te maken van een juiste nummering, maar ook door te kiezen voor een duidelijke opmaak (gebruik van inspringen, vet, cursief, etc.).

Als alle de voorouders afkomstig waren uit een klein gebied, is de kans op kwartierherhaling groot. Kwartierherhaling komt voor als twee voorouders in de kwartierstaat van dezelfde voorouders blijken af te stammen, bijvoorbeeld bij het huwelijk van een neef met een nicht. In veel gevallen is dan ook een huwelijksdispensatie afgegeven door het bisdom.

Daarnaast kan kwartierverlies optreden, bijvoorbeeld als het onderzoek vastloopt op een vondeling of een buitenechtelijk kind. Ook kwartierherhaling wordt soms aangeduid als kwartierverlies.

Voorbeelden van een kwartierstaat

Houben, kwartierstaat Pater Karel
Hermans-Dullens, kwartierstaat Toon Hermans
Cuijpers-Moors
Janssen, Sanders, Heijnen en Spee uit Tegelen, Steijl, Venlo, Blerick e.o.