Jeneverstoker

Algemene informatie

De jeneverstoker zorgde voor het stoken van jenever, een sterke drank waarvan de geur en smaak gedeeltelijk afkomstig zijn van de jeneverbes. Met name in de 18e eeuw ontstonden op het platteland vele kleine stokerijen, soms als hoofdactiviteit, vaak ook als nevenactiviteit. De jeneverstoker met een wat grotere stokerij kreeg daarbij veelal hulp van een of meer brandersknechten. Sommige stokers vestigden zich vanuit het platteland in de stad of gingen (ook vanuit Limburg) elders werken, bijvoorbeeld in echte 'jeneverplaatsen' als Schiedam.

Jeneverstokers verkochten vaak hun producten zelf. Daarnaast zien we in belastinglijsten van consumptie en bedrijf ook personen ingeschreven als jeneverschenker.

Zeker in Limburg staan de jeneverbes en het daarvan afgeleide drankje in het midden van de 18e eeuw ook bekend onder de naam wachelter, ook geschreven als wacholter, wachelder etc. De Beeselse lijst van consumptie noemt ook enkele fouselstockers, waarmee kennelijk hetzelfde wordt bedoeld.

Voor accijnzen op sterke drank zie ook het Belastingreglement van 1682. Belastingen op sterke drank werden geregeld ontdoken, bijvoorbeeld door het verzwijgen van stookketels.

Draf, het restafval van de jeneverstokerijen, werd gebruikt als bijmenging voor het veevoer. Mede om deze reden zien we vooral in de tweede helft van de 18e eeuw wel grote boerderijen met een eigen stokerij, zoals Oud Waterloo en de Klerkenhof te Beesel.