Houthem

Uit Genealogie Limburg Wiki

Houthem ligt in de gemeente Valkenburg aan de Geul en is een kerkdorp op circa 6 kilometer ten noordoosten van Maastricht. Het dorp, dat gevormd wordt door de kernen Houthem, Sint Gerlach, Vroenhof en Strabeek, telt ongeveer 1600 inwoners en ligt aan de weg van Valkenburg naar Meerssen.

Geschiedenis

Op de grens met Schimmert stond een Romeins landhuis, maar ook meerdere andere gebouwen uit die tijd zijn gevonden. Ook enige grafvelden en de weg van Maastricht naar Heerlen met een wachttoren.

Houthem werd voor het eerst schriftelijk vermeld in een oorkonde uit 1096, maar bestond vermoedelijk al eerder. In de twaalfde eeuw leefde hier de kluizenaar Gerlachus, die rond 1164 overleed. Al gauw ontstond er een verering rond zijn graf, waarna nog diezelfde eeuw een klooster van de Norbertijnen in Houthem werd gesticht. Dit klooster werd aanvankelijk door zowel mannen als vrouwen bewoond, maar ontwikkelde zich uiteindelijk tot een adellijk vrouwenstift. In de achttiende eeuw werden het klooster en de kerk ingrijpend verbouwd. De kerk is een voorbeeld van laat-barok met zowel beschilderde gewelven als wanden. De maker van deze fresco's, die het leven van Gerlachus uitbeelden, was de Zuidduitse schilder Johann Adam Schöpf. De Norbertinessen bleven het klooster bewonen tot aan het Verdrag van Fontainebleau. Daarna stond het geruime tijd leeg, totdat het door de Fransen aan de meest biedende werd verkocht. Het klooster veranderde in een adellijk woonhuis. De kerk werd verkocht aan de gemeente Houthem en werd uiteindelijk parochiekerk. Het landgoed rondom het klooster is thans een luxe hotel en restaurant met Kneipp-kuurbaden.

De oorspronkelijke parochiekerk was gewijd aan Sint-Martinus en lag in het oudste deel van Houthem, de kern Vroenhof. Hier werden restanten van een Romeinse weg aangetroffen. De Sint-Martinuskerk werd in de jaren twintig afgebroken. Op de fundamenten werd in 1929 een nieuwe kerk gebouwd die als kapel van een bejaardentehuis dienst ging doen.

Tot 1940 was Houthem een zelfstandige gemeente. In 1941 kwam het bij de nieuwe gemeente Valkenburg-Houthem, die bij gemeentelijke herindelingen in 1982 opging in de gemeente Valkenburg aan de Geul.

Mnumenten

  • Het landgoed Sint Gerlach en de Sint-Gerlachuskerk zijn momenteel de bekendste bezienswaardigheden van het dorp. Bij de kerk ligt ook een museum en een kapel met mozaïekwerk van de kunstenares Van Vlijmen.
  • De kern Sint Gerlach is beschermd dorpsgezicht, vanwege de aanwezigheid van diverse boerderijen van het zogeheten gesloten type.

Archieven

De Doop- en Huwelijksregisters beginnen in 1611, de Overlijdensregisters in 1673 (parochie H. Martinus). Zie ook deze link DTB-registers en Burgerlijke Stand.

Externe links