Heinsberg

Uit Genealogie Limburg Wiki
Versie door AJW (overleg | bijdragen) op 19 mei 2012 om 10:52
(wijz) ← Oudere versie | Huidige versie (wijz) | Nieuwere versie → (wijz)

Bewerkt naar de Nederlandse en Duitse Wikipedia

Heinsberg is een plaats in de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen, gelegen in het district Heinsberg, dat weer deel uitmaakt van het Regierungsbezirk Keulen. Heinsberg is de meest westelijk gelegen stad van heel Duitsland. De stad telt 40.760 inwoners [per 31-12-2010].

Geografie en topografie

Heinsberg ligt 32 km ten zuidwesten van Mönchengladbach en 35 km ten noorden van Aken. Dichtbij de Nederlandse grens wordt de Duitse strook land tussen Nederland en de Rijn steeds smaller. De stad wordt doorkruist door de rivier de Worm, die uitmondt in de Roer.

Buurgemeenten

Met de klok mee grenzen aan Heinsberg:
Wassenberg, Hückelhoven, Geilenkirchen, Gangelt, Waldfeucht, Selfkant (alle in het District Heinsberg) en de gemeente Roerdalen (Nederland).

Stadsdelen

Sinds 1-1-1972 omvat de stad de stadsdelen Aphoven, Baumen, Berg, Bleckden, Boverath, Donselen, Dorath, Dremmen, Erpen, Eschweiler, Grebben, Heinsberg, Herb, Himmerich, Horst, Hülhoven, Karken, Kempen, Kirchhoven, Laffeld, Lieck, Oberlieck, Oberbruch, Porselen, Pütt, Randerath, Schafhausen , Scheifendahl, Schleiden, Straeten, Uetterath, Unterbruch, Vinn en Waldenrath.

Stadsdistricten (13)

Geschiedenis tot 1815

Aan de hand van gevonden munten wordt de stichting van Heinsberg ergens tussen 98 en 117 gedateerd. Bij het uitgraven van de proosdijkerk zijn graven aangetroffen die dateren van vóór de Frankische tijd. Er was toen al een nederzetting bij de huidige burcht- en kerkberg, welk gebied de grootste thans nog bewaard gebleven motte van het Rijnland vormt.
De heren van Heinsberg bouwden op de Burgberg hun domicilie, een zogeheten Randhausburg. De Kirchberg diende als voorburcht. Daar werd de parochie- en latere kloosterkerk St.Gangolf gebouwd.

Gosewijn I wordt beschouwd als de eerste heer van Heinsberg; hij wordt zo vermeld in 1085. Behalve Heinsberg bezat hij ook de heerlijkheid Valkenburg. Hij was gehuwd met gravin Oda van Walbeck, die het Heinsbergse Gangolfus-Stift stichtte. Gosewiijn II, hun zoon, stichtte het Prämonstratenserklooster te Heinsberg. Hij had jarenlang de rijkslenen Gangelt en Richterich in bezit, maar deze werden hem afgenomen door koning Konrad III. Gosewijn weigerde daar afstand van te doen, waarna op bevel van de koning Heinsberg in 1144 verwoest werd door hertog Hendrik van Limburg.

In 1255 wordt Heinsberg voor het eerst als stad genoemd in een oorkonde van Hendrik I van Sponheim, heer van Heinsberg, en zijn echtgenote Agnes van Heinsberg. De Heren van Heinsberg wisten hun zelfstandigheid te handhaven door zich steeds aan te sluiten naar de dan heersende macht aan de Nederrijn: tot 1288 (Slag bij Woeringen) bij Keur-Keulen (Kur-köln), dan bij Brabant, vanaf 1371 (Slag bij Baesweiler) bij Gilik en sinds het begin van de 15de eeuw bij Brabant/Bourgondie.

De Heren van Heinsberg stierven in 1448 met Jan IV uit in de mannelijke lijn. via zijn dochter Johanna, die in 1456 Johan I, graaf van Nassau-Saarbrücken huwde, en hun dochter Elisabeth, die in 1472 trouwde met Wilhelm III (IV), hertog van Gulik en Berg, kwam de heerlijkheid Heinsberg aan het hertogdom Gulik-Berg. In 1484 werd het als eigen Ambt bij het hertogdom ingelijfd. De burcht was daarna de zetel van het hertogelijk bestuur. Tijdens de Derde Gelderse successie-oorlog in 1543 namen keizerlijke troepen Heinsberg in en verwoestten delen van de stad. Ook in 1683 werd de stad getroffen: een grote standsbrand verwoestte de gehele bendenstad inclusief het stadhuis, dat afzonderlijk op de Markt stond. Misschien werd de burcht aan het einde van de 17de eeuw verwoest in de zogenaamde roofoorlog van Lodewijk XIV, maar daarvoor is geen bewijs.

Het Ambt Heinsberg was gerechtelijk in zesdistricten verdeeld, zogeheten dingstoelen of schepenrechtbanken. De stadsrechtbank van Heinsberg was voor hen de eersthogere instantie.

In 1794 werd Heinsberg door de troepen van de Franse revolutie veroverd en met het hele linksrijnse gebied onder Frans bestuur geplaatst. Binnen het Arrondissement Aachen des Département de la Roer werd Heinsberg een Mairie en een Friedensgericht in het gelijknamige Franse kanton.