Gennep: verschil tussen versies

Uit Genealogie Limburg Wiki
 
(geen verschil)

Huidige versie van 29 apr 2013 om 11:25

Wapen van Gennep

Gennep is een stad en gemeente in Limburg (Nederland). De stad Gennep ligt op de samenloop van de rivieren de Maas en de Niers.

Geschiedenis

Gennep rond 1700

Gennep is afgeleid van het Keltische 'Ganapja'. Het verwijst daarmee naar de locatie van Gennep: plaats waar twee wateren samenkomen, de Maas en de Niers. Op een doorwaadbare plaats op deze plek kwamen zowel een noord-zuidelijke als een oost-westelijke weg van de Romeinen samen.

Na de Tweede Wereldoorlog blijkt dat onder de (oude) kerk al een houten kerkje rond 750 gestaan heeft. Ondanks een grote stadsbrand op het einde van de 16e eeuw die alle gegevens hieromtrent vernietigde, moet Gennep al voor 1371 haar stadsrechten verworven hebben. De stad telde zo'n 750 inwoners en was via 3 poorten te betreden; de Zandpoort, de Nierspoort en de Maaspoort die als laatste in 1820 werd afgebroken. De stad kende geen grote groei, voornamelijk door de strategische ligging van het nabijgelegen Genneperhuis, waardoor vele malen verschillende groepen buitenlandse soldaten Gennep bezetten. Het stadje was in tegenstelling tot het kasteel onverdedigbaar, voornamelijk door de afbraak van het stadskasteel dat zo ongeveer op de plaats van de huidige Sint-Martinuskerk gestaan moet hebben.

De stad heeft verschillende keren onder een ander bestuur gestaan: Kleefs (1441), Pruisisch (1609), Frans (1794), Nederlands (1815), Belgisch (1830) en weer Nederlands (1839).

Vanaf 1540 vluchten protestanten naar Gennep, op de vlucht voor de Spanjaarden. Doordat Gennep ten tijde van de Republiek in de 16de en 17de eeuw niet tot de Republiek behoorde, werd hier in 1660 een Nederduits Gereformeerde kerk gebouwd uit eigen middelen. Dit in tegenstelling tot de vele andere protestantse kerken van voor 1660. Doorgaans werd een katholieke kerk onteigend en door de protestanten in gebruik genomen. In het Pruisische Gennep was dit onmogelijk, waardoor Gennep heden ten dage de oudste, uit eigen middelen betaalde, protestantse kerk op haar bodem heeft staan. De kerk is Nederlands Hervormd en ligt naast het stadhuis dat na de grote stadsbrand van 1597 door Van Bommel werd gebouwd. Ook 's-Heerenberg en Venlo hebben een stadhuis van zijn hand. De overeenkomsten tussen de drie stadhuizen zijn voor eenieder zichtbaar.

De Niers bij Gennep Na het Congres van Wenen wordt besloten dat Pruisen de Maasscheepvaart niet mag beïnvloeden. Met een kanonsschot (800 rijnlandse roeden, ca. 3000 m) kijkt men hoe ver Pruisen van de Maas moet komen te liggen. Hierdoor komt Gennep binnen het nieuw te vormen Verenigd Koninkrijk der Nederlanden te liggen. Veel bloei kent de stad niet.

Bij de aanleg van de rijksweg Nijmegen-Maastricht in 1845 wordt gebruikgemaakt van de bestaande Niersbrug in Gennep, waardoor het beter bereikbaar wordt. Als dan in 1869 door de NBDS eveneens de spoorlijn Boxtel-Wesel door Gennep wordt aangelegd, begint er een grote bloeiperiode. Deze spoorlijn is lange tijd onderdeel van de kortste route tussen Londen en Moskou, waardoor o.a. keizer Wilhelm II en het Russische goud via Station Gennep reizen. Het Voorhoeve-park biedt woning aan vele arbeiders. Bedrijven als de Page (Papierfabriek Gennep) maken handig gebruik van de spoorlijn. Ook de Maas-Buurtspoorweg vestigt haar hoofdkantoor in het Gennepse, naast het hoofkantoor van de NBDS.

De Gennepse spoorbrug is een punt van discussie, omdat Pruisen op deze manier de Maas te makkelijk zou kunnen over steken in geval van oorlog. Dit wordt bewaarheid in 1940 als de Gennepse Maasbrug als enige, door list, in Duitse handen valt op de eerste oorlogsdag. De Peel-Raamstelling is hierdoor onhoudbaar geworden.

Onder andere door de sluiting van de Nederlands-Duitse grens na WO II zorgen echter dat de spoorlijn minder in trek raakt en vervalt. Deze was al ingezet door de Nederlandse neutraliteit in WO I en de beurskrach van 1929. In 1971 rijdt de laatste trein Gennep binnen in alle stilte en wordt nog eenmaal de spoorbrug gebruikt voor een carnavaleske leutexpres. Intussen is wel een autobrug naast de spoorbrug aangelegd in de jaren 50, waardoor de eeuwenoude pont naar Oeffelt uit de vaart kan worden genomen.

Ter compensatie van het verlies van het hoofdkantoor van de Noord-Brabantsch-Duitsche Spoorwegmaatschappij (NBDS) wordt Zuidooster Autobusdiensten NV in Gennep gevestigd. Bij de fusie van Zuidooster en VSL tot Hermes wordt ook dit hoofdkantoor gesloten. Op een steenworp van het hoofdkantoor heeft vanaf 1953 jarenlang een van de 112 karakteristieke pompstations van Esso gestaan van de ontwerper Willem Dudok. Ook deze overleefde de tand des tijds niet en heeft plaats gemaakt voor een moderne opvolger.

Tijdens de Wederopbouw in de jaren 50 wordt aan de rand van de oude stadskern een nieuwe rooms-katholieke kerk gebouwd. De oude Sint-Martinuskerk zou door oorlogsschade dermate beschadigd zijn dat deze niet meer voor de eredienst gebruikt kon worden. De nieuwe kerk, in de stijl van de Bossche School, wordt op de Eerste Kerstdag 1954 ingewijd.

Begin jaren 60 begint de plaatselijke melkboer Jan Linders met een noviteit in Gennep; een supermarkt. Het blijkt een schot in de roos te zijn.

De hei rondom Gennep heeft op verschillende manieren invulling gevonden. Zo waren er de instellingen voor geestelijk-lichamelijk gehandicapten Maria Roepaan en Augustinusstichting er gevestigd, een kuuroord van TBC-patiënten en tegenwoordig een Center Parcs.

Bezienswaardigheden

Stadhuis gennep.jpg

Enkele bezienswaardigheden in Gennep:

  • oudste huis van Gennep met pinakelgevel uit circa 1525
  • Martinustoren uit 1869 en bijbehorend kerkhof
  • mozaïekplein op het Ellen Hoffmannplein
  • 17de eeuws stadhuis met Keramiekmuseum
  • eerste protestantse kerk op Nederlands grondgebied uit 1663
  • Museum Het Petershuis, in laat-gotische bouwstijl
  • Sint Martinuskerk en museum Kijk-je kerk-kunst
  • middeleeuwse stadsmuur en stadspark
  • Loc 941640, een locomotief uit 1923, een monument ter herinnering aan het Duits Lijntje
  • natuurlijke omgeving van de Maaskemp met de ruïne van het Genneperhuis
  • voormalige, joodse begraafplaats aan de Davidlaan
  • Villa Aurora aan de Heijenseweg
  • Bergmolen De Reus uit 1848

Archieven

  • De katholieke Doopregisters beginnen in 1701, de Huwelijksregisters pas vanaf de invoering Burgerlijke Stand in 1798 en Overlijdensregisters in 1752 (parochie H. Martinus).
  • De protestante Doopregisters beginnen in 1649, de Huwelijksregisters in 1664 en de Overlijdensregisters in 1663.
  • De schepenbank bevindt zich in het Rijksarchief Maastricht.

Zie ook deze link DTB-registers en Burgerlijke Stand Gennep.

Literatuur

Externe link