Broekhuizen: verschil tussen versies

Uit Genealogie Limburg Wiki
 
(geen verschil)

Huidige versie van 19 mei 2015 om 19:48

Wapen van Broekhuizen

Broekhuizen (Limburgs:Brokheze) is een al zeer lang bestand dorp (tot 2001 een eigen gemeente) dat betekent de huizen aan het broek, een broek is een moerassig land. Het ligt circa 14 kilometer ten noorden van Venlo aan de rivier de Maas aan de westoever en maakt deel uit van de gemeente Horst aan de Maas. Aan de westzijde van de gemeente lagen vroeger moerassen.

Geschiedenis

Volgens de site van de gemeente Horst aan de Maas wordt de plaatsnaam al in 870 voor het eerst genoemd in een verdrag.

Het gebied behoorde bij het Land van Kessel tot het in 1323 Gelders gebied werd.

Sinds 1622 heeft de schepenbank het wapen van de adellijke familie van Broeckhuysen overgenomen, bestaande uit een groen schild met zilveren schildhoofd en in het schildhoofd hermelijnstaartjes 5:4 gerangschikt. De figuur van St. Nicolaas (patroonheilige van de schippers en naamgever van de lokale kerk) werd er als schildhouder aan toegevoegd. Daarvoor had ze geen wapen, maar liet ze de schout, de plaatselijke heer of de pastoor de aktes bezegelen.

het dorp Broekhuizen ca. 1900 met het schooltje nog voor de kleinere kerk

De schepenbank Broekhuizen zelf bestond in ieder geval vanaf 2 maart 1461 en de heer van het dorp (Willem van Broeckhuysen) wordt in 1402 genoemd wanneer hij zijn eigen heerlijkheid voor het eerst in leen opdraagt aan de Hertog van Gelre. De naam komt echter al in 1228 als familienaam voor (ridder Seger van Broeckhuysen) en het duidt erop dat het dorp toen al bestond onder die naam. Het was een eigen hoge heerlijkheid, waarbij men Heer van Broekhuizen was. Het dorp lag in Opper-Gelre en maakte deel uit van het ambt Kessel, dat de Hertog van Gelre - en later de Spaanse Koning als zijn opvolger vanaf 1543 - toebehoorde. Toen het Spaanse koningshuis uitstierf, volgde de Spaanse Successieoorlog die er toe leidde dat ook Broekhuizen door de Pruisen werd bezet en formeel in 1713 Pruisisch werd. Daarnaast kocht de Pruisische Koning de heerlijkheid (en het kasteel Broekhuizen) in 1744 ook nog. Dit bleef zo totdat de Fransen in 1794 Pruisisch Gelder definitief veroverden. In 1798 werden de heerlijke rechten en schepenbanken door de Fransen afgeschaft en vervangen door andere bestuursvormen. Bij de totstandkoming van het Koninkrijk der Nederlanden (2 december 1813) werd Broekhuizen hiervan onderdeel. Bij de Belgische onafhankelijkheidsstrijd (1830) koos dit gebied echter voor aansluiting met België en kwam het via het vredesverdrag van Londen in 1839 bij de Duitse Bond, en ofschoon de Nederlandse Koning Willem persoonlijke bevoegdheden had gekregen als hertog van Limburg, werd pas in 1866 uit de Duitse Bond gestapt. Sinds die tijd is Broekhuizen definitief in Nederland gelegen.

Bij besluit van de Minister van Waterstaat van april 1883 is bepaald dat de plaatsnaam Broeckhuysen als spelling wordt veranderd in Broekhuizen.

In 1889 stonden er in het dorp, in de bebouwde kom 21 huizen en buiten de bebouwde kom 20 huizen (incl. Kasteel en Genenberg). De gehele bevolking was Rooms-Katholiek blijkens de volkstelling. De lijst van pastoors te Broekhuizen is te vinden op de link op Genwiki.

In april 1939 werden ongeveer 250 militairen in de gemeente gelegerd. Het was hun taak de pas gebouwde kazematten en de nog aan te leggen verdedigingswerken te bemannen als de Duitsers onverhoopt zouden aanvallen. Toen in mei 1940 de aanval kwam, verloren drie Nederlandse militairen hun leven in een van de kazematten. Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog lagen de gevechtslinies aan de Maas en is zwaar om met name het kasteel gevochten, waarbij slachtoffers vielen. Daarnaast is toen veel verwoest en ook de kerk werd vernield.

Volkstellingen

Volkstellingen Gemeente Broekhuizen
Jaar 1859 1869 1879 1889 1899 1909 1920 1930 1947 1960 1971
Inwoners 846 837 845 828 793 824 910 964 1017 1147 1375
Huizen 191 199 195 180 188 188 194 188 - - -

NB. In het dorp Broekhuizen stonden in 1840 39 huizen met 210 inwoners. Vanaf 1947 zijn de huizen bij de volkstelling niet meer geteld.

Archieven

De archieven van de Doop- Trouw- (vanaf 1636) en Overlijdensregisters (vanaf 1651) - zie ook deze links DTB Broekhuizen en BS Broekhuizen- alsmede die van de schepenbank bevinden zich in het Rijksarchief Maastricht (tegenwoordig Regionaal Historisch Centrum Limburg genaamd). Van de schepenbank is door het Rijksarchief een inventaris gemaakt.

Jaartallen

Broekhuizen in 1749
  • 870 eerste vermelding van het dorp in een verdrag
  • 1228 eerste vermelding ridder Seger van Broeckhuysen
  • 1400 (circa) doopvont vermoedelijk in de kapel geplaatst.
  • 1402 vermelding van het Hooggerecht van Broekhuizen als leen van de Hertog van Gelre
  • 1434 eerste schriftelijke vermelding kasteel Broekhuizen
  • 1484 eigen parochie en bouw eigen kerk (er was al een kapel)
  • 1496 de Gelderse en Hoekse veldheer Reynier van Broeckhuysen overlijdt, de heerlijkheid vererft via zijn dochter aan Van Zuylen van Nijevelt en vele andere families volgen
  • 1635/1636 pest in Broekhuizen
  • 1740 overstroming
  • 1744 Koning van Pruisen koopt de heerlijke rechten van Broekhuizen en het kasteel
  • 1786/90 De twee vervallen watermolens worden vervangen door een windmolen
  • 1795 op 3 maart verlaten Franse troepen met hun kanonnen het dorp, dat ze kort tevoren hadden ingenomen.
  • 1850 overstroming
  • 1862 brand in de St. Nicolaaskerk (interieur verwoest, enkele beelden en doopvont gespaard)
  • 1866 brand in kom Broekhuizen
  • 1870 bekiezeling doorgaande weg
  • 1880 overstroming
  • 1898 plaatsen Wilhelminaboom
  • 1921 plaatsen H. Hartbeeld
  • 1926 overstroming
  • 1928 electriciteit beschikbaar
  • 1929 oprichting voetbalclub Brughusia
  • 1936 Asfaltering doorgaande weg
  • 1938 restauratie kasteel Broekhuizen
  • 1940 inval Duitsers
  • 1944 verwoesting kasteel (28 nov.-1 dec.), kerk (23 november), watermolen, molen, boerderijen en huizen.
  • 1951 herbouwde en vergrote kerk gereed.
  • 1993 overstroming
  • 1995 overstroming

Families die langdurig in Broekhuizen woonden of wonen

Vlag van Broekhuizen
  • Er bestaat nog een familie Van Broeckhuysen, die haar naam aan dit dorp ontleent en o.a. hier eigenaar van De Vonckel was en deze in 1599 schonk aan het Weeshuis te Venlo.

Lijst van voormalige Schouten en Burgemeesters

  • Gerard van den Berge vermeld 1531
  • Gerard Wynants vermeld 1596-1607
  • Jacob Wynants vermeld 1611-1630
  • Peter van Soest vermeld 1643
  • Henricus Cremers vermeld 1681
  • Gerardus Deckers vermeld 1712-1716
  • Johan Aerdts 1717-1753
  • Antoon Adolf Aerdts 1753-1776
  • Antoon Alexander Joseph van Douveren 1776-1798
  • J. Baetsen - 1805, eerste burgemeester
  • A.J. Kannegieter 1805-1808
  • Crommentuin 1808-1811
  • A.Steffens 1811-1815
  • P.G. Poeijn 1815-1825
  • J.G. Schraven 1825-1831
  • J. Stenmans 1831-1843
  • Willem Wouter Hermans 1843-1887
  • Frans (F.A.J.) Haffmans 1887-1887
  • J.H. Hermans 1887-1893
  • G.W.H. Hermans 1893-1923
  • J.M.H. Hanssen 1923-1934
  • J.G.A. Rutten 1934-1954
  • W.P.G. Linders 1954-1960
  • K.J. van Gerven 1961-1969
  • A.G.H. Gubbels 1969-1976
  • J.J.M. Simons 1976-1985 (CDA), laatste formele burgemeester van alleen Broekhuizen.
  • Drs. Ruud (R.M.G.) Vermaaten 1985-1994 (CDA); waarnemend vanuit Grubbenvorst.
  • Mw. Dr. Joke (J.W.) Kersten 1994 tot en met 2000 (PvdA); waarnemend vanuit Grubbenvorst en laatste burgemeester van Broekhuizen.

Literatuur

  • Historische kring De Stokt tot Ooijen, uit 2008.
  • Marinus Flokstra, Kastelen in het land van Kessel, blz. 275-291 (kasteel Broekhuizen) uit 2005.
  • M. Flokstra, Leenboek van het huis Broekhuizen 1746-1794 in het Limburgs tijdschrift voor genealogie 1984 en 1985.
  • H.J. Reintjes, Gemeente Broekhuizen in de loop der jaren 1840-1940 uit 2001.
  • Th.J. van Rensch Inventaris schepenbank en heerlijkheid Broekhuizen uit 1999 (in archief Maastricht).
  • P. Weijs, Broekhuizen in de Tweede Wereldoorlog uit 1994.
  • Joeps van Hees, Broekhuizen toen uit 1983.
  • P. Weijs, De gemeente Broekhuizen in oude ansichten uit 1980.
  • M.J. Janssen Bijdragen tot de geschiedenis van Broeckhuysen en Schouten en secretarissen der heerlijkheid Broeckhuysen in De Maasgouw 1908.
  • M.J. Janssen Lijst van pastoors te Broeckhuysen (1614-1891) in De Maasgouw, 1908.

Links naar Hoven te Broekhuizen op Genwiki

Externe link