Bourgondische Kreits

Uit Genealogie Limburg Wiki

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

De Bourgondische Kreits was een van de tien kreitsen binnen het Heilige Roomse Rijk die de staatjes van de Nederlanden en de Franche-Comté omvatte.


Geschiedenis

In de loop van de 15e en 16e eeuw verenigden de Bourgondiërs, door een combinatie van huwelijkspolitiek en veroveringen, en later de Habsburgers deze Lage Landen. De Habsburgers hadden alleen werkelijke macht in hun eigen Oostenrijkse gebieden, ze hadden daar de zogenaamde Hausmacht. Het huis Habsburg leverde dan wel regelmatig de keizer van het Heilige Roomse Rijk, maar in het vrij losse statenverband van het Rijk waren de individuele heersers van de deelstaten vaak de echte machthebbers.

In de Nederlanden echter deelde de keizer wel degelijk de lakens uit. De lage landen waren overgenomen als persoonlijke 'erfenis' van het voorgaande Bourgondische huis, en daar regeerde de Roomse keizer tegelijk ook als hertog van Brabant, graaf van Vlaanderen, heer van Mechelen, enzovoorts. Toen in 1543 in het Tractaat van Venlo het Hertogdom Gelre aan zijn bezittingen werd toegevoegd, ontstond uiteindelijk een min of meer aaneengesloten gebied.

De administratieve vereniging van dit conglomeraat kwam er in 1548 (de Transactie van Augsburg) met de oprichting van de Bourgondische Kreits. Dit was een politiek succes voor keizer Karel V, die er ook in slaagde de erfopvolging voor deze Kreits te regelen. Dit werd bezegeld in de Pragmatieke Sanctie van 1549, die bepaalde dat de Bourgondische Kreits van dan af als dynastieke eenheid zou verder bestaan.

Enkel het prinsbisdom Luik en enkele kleinere gebieden kwamen als deel van de Nederlanden niet bij dit statenverband en bleven bestaan als onafhankelijke deelgebieden binnen het Heilige Roomse Rijk.

De Bourgondische Kreits onderging evenwel een drastische verandering bij de onafhankelijkheid van de Republiek der Verenigde Nederlanden in 1581. Het zou tot 1648, met de Vrede van Münster, duren vooraleer deze toestand gelegitimeerd werd. Vanaf toen maakte de Republiek officieel geen deel meer uit van de Bourgondische Kreits. Op papier was er nog wel een band met met het Heilige Roomse Rijk maar er waren wederzijds geen bindende verplichtingen of rechten meer.

De oorspronkelijke gebieden van de Kreits werden de facto weer herenigd toen de Franse revolutionairen de Lage Landen inlijfden bij de Eerste Franse Republiek (1794). Nadat de Franse bezetters verdreven waren bestond het Heilig Roomse Rijk niet meer en werd de Kreits in 1815 vervangen door het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden, dat min of meer hetzelfde gebied omvatte.


Onderdelen

Volgende gebiedsdelen waren onderdeel van de Bourgondische Kreits:

  • Graafschap Artesië tot 1678
  • Markgraafschap Antwerpen tot 1794 (onderdeel van Hertogdom Brabant)
  • Hertogdom Brabant tot 1794
  • Vrijgraafschap Franche-Comté tot 1678 (onderdeel van het Hertogdom Bourgondië)
  • Heerlijkheid Friesland tot 1579
  • Hertogdom Gelre tot 1579, nadien alleen nog wel het Overkwartier van Gelre (Opper-Gelre of 'Spaans Gelre') tot 1713, nadien tot 1794 alleen nog maar het Oostenrijks Overkwartier van Gelre
  • Heerlijkheid Groningen tot 1594
  • Graafschap Henegouwen tot 1794
  • Graafschap Holland tot 1579
  • Hertogdom Limburg en de Landen van Overmaas tot 1794
  • Hertogdom Luxemburg tot 1794
  • Heerlijkheid Mechelen tot 1794
  • Graafschap Namen tot 1794
  • Heerlijkheid Overijssel (incl. Drenthe, Lingen, Wedde en Westwoldingerland) tot 1579
  • Heerlijkheid Utrecht tot 1579
  • Graafschap Vlaanderen (incl. Kasselrijen Rijsel, Dowaai en Orchies; Doornik en het Doornikse) tot 1794
  • Graafschap Zeeland tot 1579
  • Graafschap Zutphen tot 1591

Zie ook

Nederrijns-Westfaalse Kreits