Aquarius

Uit Genealogie Limburg Wiki

Algemene informatie

De familienaam Aquarius komt vanaf de eerste helft van de 17e eeuw voor in Midden-Limburg. Het zwaartepunt lijkt te liggen op Neer bij Roermond. Een akte uit 1649 noemt meester Steffanus op der Masen genaamd Aquarius. Daarmee is de familienaam Aquarius mogelijk terug te voeren op de oudere familie Van der Maesen. Waarschijnlijk werd de eerste persoon in de omgeving van Neer, die zich Aquarius noemde inderdaad geboren onder de naam Van der Maesen of Op der Maesen. In tegenstelling tot de achternaam Maessen of Maassen die te herleiden is tot de voornaam Maes die wederom een verklein vorm is van Thomaes of Thomas heeft de naam Van der Maesen of Op der Maesen een topografische oorsprong. Het betekent letterlijk dat het hier om een familie gaat, die ergens vlakbij de rivier de Maas woonde. Van oudsher werd er in de waarden, de vlakke stukken ontstaan in het stroomgebied van de rivieren en vaak door rivierarmen omgeven, gewoond. Het waren stukken land, die door de regelmatige slib-afzettingen zeer vruchtbare waren. In Limburg noemde men deze stukken land Weerd of Weert en de bewoners werden in de documenten vaak aangeduid als "ex insula" [1] letterlijk afkomstig van een eiland in de Maas. Dit konden werkelijke eilanden, schiereilanden of stukken land zijn, die een deel van het jaar van de omgeving waren afgesloten door het water, hetgeen de naam "Op" der Maesen verklaart. Bij Neer (gemeente Leudal) ligt zo'n strook land ingeklemd tussen de Maas en de Neerbeek en vlakbij ligt een buurtschap dat "Eiland" [2] heet. Langs de Neerbeek waren een aantal watermolens in gebruik. Molens die via waterkracht werden aangedreven en granen en zaden (meel en olie) maalden, zoals de in de genealogie Aquarius genoemde Knopsmolen (later Friedessemolen) [3] en de nabij gelegen Winkelmolen. Deze laatste molen is in de loop der tijd verdwenen. Het lijkt voor de hand liggend dat diegene, die de naam Van der Maesen of Op den Maesen heeft veranderd in Aquarius, dat heel toepasselijk letterlijk "waterman" betekent, enige vooropleiding heeft genoten. Nu komen zowel de bovengenoemde Steffanus als zijn broer Gerardus hiervoor in aanmerking. Gerardus heeft echter bovendien als alias de naam "Fontaine, zodat het goed mogelijk is dat reeds de vader van beide heren voor de naam Aquarius heeft gekozen en dat zijn vader Van der Maesen of Op der Maesen heette. Gezien het feit dat Steffanus nog steeds als extra benaming Van der Maesen of Op der Maesen krijgt toegevoegd kan het moment van naamsverandering niet zo heel lang geleden zijn.

Genealogie AQUARIUS [4]

I N.N. VAN DER MAESEN of OP DER MAESEN of N.N. AQUARIUS X N.N.

  1. Gerardus AQUARIUS alias Fontaine, pastoor te Vreren (B)1612-1619 en te Buggenum 1619-1635 overl. te Buggenum 12/9-1635
  2. Mr Stephan OP DER MAESEN, genaamd AQUARIUS, ° ca 1590 notaris, advocaat, procureur, molenaar op de Knopsmolen te Neer, meier van : de laatbank van het Huis Nunhem 1625, meier van de laatbank Keizersbos 1657/58, substituut secretaris van Neer 1620-1660, burgemeester
van Neer voor 1641, schepen te Neer 1658, momber [5]. van het klooster Keizersbos 1660, overleden tussen 17/7-1660 en 15/11-1662
X ca 1620 Theodora KNOPS (dochter van Dirck CNOPS mulder van de Cnopsmolen 1580) overl. 26/7-1674 begraven te Buggenum.

II Stefan AQUARIUS ° Neer ca 1640 op de Knopsmolen, alwaar hij molenaar was tot 1694 en op de Winkelmolen 1694-1700, schepen van de laatbank

Keizersbos 1670-1715, burgemeester Neer 1674/75, schepen van de laatbank Huis Nunhem 1680-1718, schepen van het hoofdgericht Horn 1693-1715,
Meier van de laatbank van het Kapittel van Thorn te Neer 1696-1714, overl. Neer 28/4-1719
X Maria Francisca JANSSENS overl. voor 6/11-1703

III Jan (Joannes) AQUARIUS ° ca 1674, landbouwer, burgemeester van Neer 1720/21

X voor 1700 Anna TISSEN/TIJSSEN, overl. Neer 20/11-1753

IV Jan (Joannes) AQUARIUS ° Neer 7/6-1706 overl. Neer 9/4-1753 X (1)18/10-1736 te Neer met dispensatie vanwege 3° bloedverwantschap met Agnes

AQUARIUS ° Neer dochter van Godefridus AQUARIUS en Margaretha GERETS. (Jan en Agnes waren dan achterneef en achternicht)
X (2) Neer 18/1-1748 Maria Christina HILKENS ° Roggel 12/9-1724 overl. Neer 27/12-1783, dochter Henricus HILKENS
[6] pachtboer op de Keizersboshof te Neer en
van Leonarda of (E)Leonora GERARTS[7] °Roggel 4/11-1697 + Neer (Villa de Keijserbosch) 10/1-1750.

V Jan (Joannes) Hendrik AQUARIUS ° Neer 7/1-1751 (zoon van Aquarius-Hilkens) landbouwer te Nunhem 1806 en te Neer tot 1813, halfwin

[8] op de Kleine Heg te Thorn 1795 (na hertrouwd te zijn op 2/4-1757
met Gertrudis GEENEN) overl. Neer 6/6-1813 X Neer 19/8-1773 met Digna NIJSSEN (alias Geraerts)° Neer 9/5-1748 overl. Neer 24/9-1781,
dochter van Martinus NIJSSEN en Anna GERAERTS. [9]

VI Anna Joanna AQUARIUS ° Neer 1/6-1776, overl. Thorn 25/8-1831 X te Maaseik 20/4-1800 (kerkelijk te Susteren 21/4-1800)

Jan PARREN ° Thorn 23/7-1778, overl. 13/4-1842 te Thorn, landbouwer, woonde op het Eind en later op de Bogenstraat, hij was een zoon van
Pieter PARREN 1749-1830 en Catharina BONGAERTS (weduwe van Jan PARREN de oom van Pieter PARREN) 1750-1827.

Door Trude Rubens.

Noten en bronnen :

  1. Zodra er meer voorbeelden zijn toegevoegd wordt ernaar verwezen.
  2. Het buurtschap "Eiland" ligt vlak ten zuiden van de stadskern van Neer,op de rechter oever van de Neerbeek, oftewel in het rivierdal van de Maas, op een landtong tussen de Maas en de Neerbeek in. Er staan een aantal woningen en boerderijen, die via een brug met Neer verbonden zijn.
  3. De Knopsmolen genoemd naar de eigenaar die Cnops of Cnoups heette, zou dateren uit de 14e eeuw. Het was een leen van de Abdij van Thorn Op 21/11-1659 wordt vermeld: Het kapittel verklaart in bezit te zijn van ene molen, gelegen te Neer, in het Graafschap Horn en den naam dragende van Cnoupsmolen. Deze molen, die sedert lang door het Stift in erfpacht is uitgegeven, bezit de gerechtigheid dat verscheidene ingezetenen van Neer of laten dier molen verplicht zijn uitsluitend op dien molen te laten malen. Daar er in de laatste tijden vele overtredingen op dit stuk geschied zijn, geeft het kapittel aan de bezitter der molen Steven Aquarius verlof om de overtreders te vervolgen. Op 3/12-1669 verklaart Martinus Puteanus, proost te Keyserbosch, dat het klooster Keyserbosch ab immemoriali heeft laten malen in de Knopsmolen, dat evenwel daaruit niet mag worden afgeleid dat deze "ban-maal" is. (Inwoners van een bepaald gebied waren verplicht hun graan bij een bepaalde molen te laten malen, bij de zogenaamde ban-molen.) Op 12/1-1689 werd er genoteerd: Steven Aquarius, molenaar te Neer, heeft aan de Knopsmolen, die meelmolen is, eenen volmolen toegevoegd, om vellen te bereiden. Indien deze aan den meelmolen schade toebrengt, belooft hij het grondwerk, dat door de Abdij van Thorn moet geleverd worden, zelf te leveren en te onderhouden. Zie no 1052, 1053 en 1054 "Archieven van het Kapittel van de vorstelijke Rijks-Abdij van Thorn door J Habets en A Flament." Met dank aan Peter Roost van het RIDOC te Thorn. De huidige molen op die plek wordt de Friedessemolen genoemd, dateert volgens een opschrift op de gevel uit 1717.
  4. Mijn vader Jan H. Rubens uit Thorn heeft deze gegevens verzameld op zoek naar de voorouders van Anna Joanna Aquarius 1776-1831 die getrouwd was met Jan Parren 1778-1842, de voorouders van zijn moeder (Anna Helena Catharina Parren x Henri Etienne Laurent Hubert Rubens). De bronnen die hij daarvoor geraadpleegd heeft zijn de archieven van de Abdij van Thorn en de parochieregisters van Neer.
  5. Momber betekent voogd. Geestelijken, minderjarige kinderen en vrouwen hadden een voogd nodig voor zakelijke transacties.
  6. Henricus Hi(le)kens was de zoon van Andries Hilkens + Roggel 18/6-1711 en Helena Gerarts (vulgo Caters) + na 13/4-1721 en de
    kleinzoon van Henric Hillekens + Roggel 14/1-1697. Helena Gerarts (vulgo Caters) was de dochter van Mathias Gerarts (vulgo Caters) alias
    Beckers, schepen van Neer + na 1683 en Joanna Gerats c.q. Joanna Quicken + na 29/1-1642.
  7. Eleonora Geraerts was de dochter van Jan Gerarts (Geradts / Gerets) X Roggel 24/10-1696 Joanna
    Verhaegh(en) + Roggel 24/5-1733. Joanna Verhaegh was de dochter van Verhaige Leonard ° Helden 26/3-1633 + na 1708 en Leonora Corsten
    + voor 1695.
  8. Een halfwin of halfwen is een persoon aangesteld door de eigenaar van een boerderij om de dagelijkse leiding van het bedrijf waar te
    nemen. Qua inkomen wordt over 't algemeen overeengekomen dat de halfwin recht heeft op de helft van de opbrengst. De achternaam Winnen en
    Wennen maar ook Swinnen of Swennen komt hier vandaan.
  9. Martin Nijssen ° te Neer 24/1-1712 + Neer 9/9-1749 X Neer 9/5-1745 Anna Gerardts ° Neer 23/11-1721 + Neer 17/8-1758. Zijn ouders waren Dionisius (Nijs) Nijsen kerkmeester van Neer voor 1720 burgemeester Neer 1734/35 X 13/12-1711 Wagemans Digna + voor 5/7-1754. De ouders van Anna Gerardts waren Silvester Gerets (Gerarts) en Maria Gielen + Neer 27/9-1727.