Adresnaam

Uit Genealogie Limburg Wiki

Herkomstnamen kunnen verwijzen naar een gebied, plaats, veldnaam, boerderij, etc. Bij toponiemen die verwijzen naar een zeer beperkt gebied, zoals straten en huizen (microtoponiemen), spreekt men ook wel van adresnamen. Het Meertensinstituut beschrijft dit naamtype als volgt:

Verwant met de herkomstnamen zijn de woonplaatsnamen of adresnamen. Maar in deze categorie wordt niet de voormalige, maar de actuele woonplaats van de naamdrager genoemd, zijn domicilie als het ware. Net zoals de herkomstnamen bevatten ze een topografische aanduiding, die verwijst naar een vast punt in het ruimtelijke referentiekader van een kleinschalige gemeenschap. Dat kan bijvoorbeeld de woning zijn van de naamdrager (zijn huis, kasteel, hoeve, herberg), de landschappelijke sector waarop of waarbij hij woont (een bos, een heideveld, een moeras, een cultuurlandcomplex), of een ander verschijnsel dat dienst doet als ruimtelijk richtpunt (waterlopen, waterovergangen, grenspalen, veldkruisen, stadspoorten, alleenstaande bomen, galgen, uitkijkposten, enzovoort). Zowel herkomstnamen als woonplaatsnamen bevatten dus een aardrijkskundige benaming. Bij de eerste categorie gaat het om namen die al tot vaste plaatsnaam of toponiem waren versteend op het ogenblik dat er bijnamen mee werden gevormd. Het topografische woord aan de oorsprong van woonplaatsnamen kan evengoed al toponymische status hebben gehad, maar de beschrijving van iemands adres kon ook gebeuren aan de hand van uitdrukkingen met de soortnaam voor het werkelijkheidsgegeven waar de persoon gelokaliseerd werd. Zo kan de stamvader van een familie Van der Heijde(n), Van den Heede of Van Hee inderdaad aan of op een heideveld hebben gewoond, maar ook in een gehucht waar alle heide al eerder in cultuurland was omgezet, en dat naar zijn voormalige status de eigennaam Heide of ter Heide(n) droeg. Het enige waar we met zekerheid van uit mogen gaan, is dat de bakermat van de familie gezocht moet worden op een plek die ooit een heide was. (...)

Voorbeelden van namen die verwijzen naar een microtoponiem:
Bongaerts, Braeken, Van den Broeck, Op den Camp, Cruijsbergh, Dubois, van Dijck, In gen Middel, Sloesen, Verhaegh, Verstappen

Noot : Interessant lijkt hier de rol van de voorzetsels: Aandewiel versus Van de(r) Wiel, Op den Camp versus Van de(r) Kamp, Uyttenbogaert, Uitterhoeve en Uitterlinde naast Van den Bogaart, Van der Hoeve en Van der Linde. Hierin kan soms ook het verschil tussen een adresnaam en een herkomstnaam op subtiele wijze uitdrukking vinden. (AJW)

Zie ook